«کانون هنرمندان ایرانی فیلم و تئاتر برونمرز» مدتیست که آغاز به فعالیت کرده و برنامه‌هایی در چندین کشور اروپا و همچنین در کانادا و آمریکا برگزار کرده است. برای آشنایی بیشتر با این نهاد هنری با یعقوب کشاورز نایب رئیس کانون گفتگو کرده‌ایم.
– ایده ایجاد این نهاد چگونه شکل گرفت؟
-همزمان با جنبش زن زندگی آزادی، ما عده‌ای از هنرمندان خارج کشور فکر کردیم باید کاری بکنیم– البته بسیاری به صورت انفردای کارهایی می‌کردند- تا بازخورد هنرمندان کشورهای میزبان را نسبت به جنبش و اتفاقاتی که در ایران می‌افتد بهتر ببینیم و کاری کنیم که آنها از این جنبش بیشتر حمایت کنند.
یک گروه حدود پانزده نفره هیئت مؤسس را تشکیل داد. البته عده‌ای بعدا کنار رفتند. اینهم تا حدی به دلیل به درازا کشیده شدن بحث‌های مربوط به ایجاد این نهاد- یعنی حدود ۵ تا ۶ ماه- بود. ما جلسات منظم داشتیم و چندین بیانیه بیرون دادیم. سعی کردیم تمام بیانیه‌ها را به زبان‌های کشورهای میزبان اعضای کانون یعنی آلمانی، سوئدی، انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، نروژی و همچنین کُردی و عربی ترجمه کنیم تا در رسانه‌های مختلف انتشار یابند. وبسایتی هم داریم که تمام بیانیه‌های ما به زبان فارسی و دیگر زبان‌ها در آن موجود است.
-چه کسانی اعضای مؤسس کانون هستند.
-اعضایی که هنوز در کانون مانده‌اند عبارتند از: نیلوفر بیضایی و محمدعلی بهبودی از آلمان، کاوه عباسیان از انگلستان، حسین خندان از آمریکا، عاطفه خادم الرضا و آیدا کیخائی، شبنم فرشادجو و محمد یعقوبی از کانادا، یعقوب کشاورز از سوئد و مازیار رافائل رزاقی و مهران تمدن از فرانسه و محمدرضا شمس از استرالیا. از این تعداد برخی هم‌اکنون در هیئت مدیره حضور دارند و برخی تنها عضو کانون هستند.
-پس انگیزه‌ی شکل گرفتن این کانون بیشتر جنبش زن زندگی آزادی بوده…
-ما می‌دیدیم که عده‌ای از هنرمندان خارجی از جنبش مردم ایران حمایت می‌کنند ولی این امر به صورت شایسته در رسانه‌های خارجی و همچنین رسانه‌های ایرانی برونمرزی بازتاب پیدا نمی‌کند. خواستیم کاری کنیم که به صورت سازمانیافته‌تر اثرگذاری داشته باشیم و هنرمندان خارجی بیانیه‌های ما را در حمایت از جنبش امضا و از آن حمایت کنند.
-یعنی شما می‌خواهید کارهایی را خارج از جامعه ایرانی کشورهای مختلف به زبان‌های کشورهای میزبان حمایت کرده و مشوق ساخت آنها باشید؟
-در فاز اول کانون بیشتر نگاه ما به سوی ایران بود و سعی می‌کردیم که رویدادهای آنجا را انعکاس داده و حمایت کنیم. در فاز بعدی ما اساسنامه‌ای نوشتیم و یکسری اهداف برای خودمان تعریف کردیم که در راستای جنبش زن، زندگی، آزادی باشد. در فاز بعدی یکسری فعالیت‌های صنفی را- که می‌شود به این قضیه ربط داد- پُررنگ‌تر کردیم. مثلا ما در سپتامبر گذشته یک جشنواره فیلم برگزار کردیم که افتتاحیه و اختتامیه آن مصادف بود به ترتیب با سالروز کشته شدن مهسا (ژینا) امینی و زادروز او. فیلم‌های نمایش داده شده در مورد جنبش و حقوق زنان و حقوق اقلیت‌ها بود یعنی مسائلی که ما در اساسنامه خودمان روی آنها تاکید داریم. در این جشنواره فیلم‌هایی در بخش‌های مختلف، از جمله مستند، داستانی، تجربی و انیمیشن به نمایش درآمدند. ما داوران معتبری از سراسر دنیا داشتیم. جشنواره به صورت جهانی برگزار شد یعنی افتتاحیه در بریزبین استرالیا و اختتامیه در استکهلم سوئد بود. بین افتتاحیه و اختتامیه هم در شیکاگو، تورنتو، مونترال، اوپسالا و پاریس فیلم‌ها نمایش داده شد. ما در روز افتتاحیه جوایز را دادیم و بجای نمایش تمام فیلم‌های راه‌یافته به مرحله نهایی، فقط فیلم‌های برگزیده هر بخش را نمایش دادیم زیرا با توجه به محدودیت بودجه و توانایی‌های ما، نمی‌توانستیم روزهای متوالی جشنواره را برگزار کنیم. در این شهرها هم جشنواره را فقط یک روز برگزار می‌کردیم. به دنبال نمایش فیلم‌های کاندیداشده و فیلم‌های برنده میزگردهایی با حضور صاحبنظران برگزار کردیم. مراسم افتتاحیه همزمان در زوم هم به صورت زنده پخش می‌شد. با توجه به اینکه این نخستین برنامه ما بود مسلماً عیب‌هایی هم داشت ولی در مجموع استقبال خوبی از این جشنواره شد. مطمئن هستیم که در سال‌های آینده تعداد بیشتری از علاقمندان به تماشای فیلم‌های جشنواره خواهند آمد.
ما یک سازمان کاملاً مستقل هستیم و هیچ بودجه‌ای نگرفته‌ایم و تنها با کمک اعضا ادامه حیات می‌دهیم. تعداد اعضایمان هم بسیار زیاد نیست و در حال حاضر در حدود ۸۰ نفر است. در همینجا از تمام هنرمندان فیلم و تئاتر ایرانی برونمرزی دعوت می‌کنم که به جمع ما بپیوندند. در اساسنامه آمده که اعضای ما باید از هنرمندان برونمرز ایران باشد.
– اعضای هیئت مدیره فعلی چه کسانی هستند و هیئت مدیره بعدی شما کی انتخاب خواهد شد؟
-قبل از جواب به این پرسش بگویم که ما می‌فهمیم که چرا عده‌ای از هنرمندان، به ویژه هنرمندان با سابقه و مجرب، نسبت به چنین نهادهایی کمی به دیده تردید می‌نگرند و صبر می‌کنند تا فعالیت این نهادها- و از جمله ما- جا بیفتد و مستمر شود تا به آن ملحق شوند. ما در این مورد حداکثر تلاش‌مان را می‌کنیم تا استمرار و تداوم فعالیت‌مان حفظ شود. به همین دلیل هرچند که برنامه‌های زیادی تا حال نداشته‌ایم ولی سعی کرده‌ایم که دقیق کار کنیم.
اعضای هیئت مدیره فعلی عبارتند از: نیلوفر بیضایی، یعقوب کشاورز، شبنم فرشادجو، محمدعلی بهبودی، عاطفه خادم الرضا، لیلی محسنی، هلن همتی، رافائل مازیار- رزاقی، محمدرضا شمس و کاوه ابراهیم پور.
انتخاب هیئت مدیره جدید هم در اواسط مارس امسال صورت خواهد گرفت و مطمئن هستیم که هیئت مدیره جدید روال ما را ادامه خواهد داد که این امر تدریجا اطمینان بیشتری به وجود می‌آورد. ما می‌خواهیم که اصولی و دموکراتیک عمل کنیم تا هنرمندان با اندیشه‌های مختلف به ما بپیوندند. خوشبختانه در مسیر درستی پیش می‌رویم. نبود تداوم و استمرار در فعالیت باعث نومیدی هنرمندان و نیز علاقمندان به تئاتر و فیلم از نهادها و گروه‌ها می‌شود.
-مخاطب فعالیت شما آیا تنها هنرمندان خارجی و ایرانی برونمرزی هستند یا اینکه می‌خواهید صدای شما در بین علاقمندان ایرانی فیلم و تئاتر در خارج کشور هم شنیده شود؟
-ما تا حال دو جشنواره برگزار کردیم که یکی همانطور که گفتم جشنواره فیلم بود و دومی مسابقه نمایشنامهنویسی است که هم‌اکنون در حال اجراست. از سال آینده جشنواره تئاتر که هم شامل مسابقه نمایشنامهنویسی است وهم اجرای نمایش‌های صحنه‌ای برگزار خواهد شد. در حال حاضر هم در مورد نحوه برگزاری آن بحث و تبادل نظر می‌کنیم. برگزاری جشنواره تئاتر از جشنواره فیلم مشکل‌تر است زیرا باید دست اندرکاران از نقاط مختلف دنیا در یک محدوده زمانی مشخص در یکجا جمع شوند و در مورد اقامت آنها و یا مسائلی مانند صحنه‌آرایی فکر و تصمیم‌گیری شود که اینها مسائل پیچیده‌ای هستند.
بنابراین در سال اول مسابقه نمایشنامهنویسی را با این رویکرد داریم برگزار می‌کنیم که نمایشنامه‌هایی که خوب هستند از نویسندگان دریافت می‌کنیم تا در سال‌های آینده جزو جشنواره تئاتر اجرا شوند. یعنی نمایشنامه‌های خوب را در اختیار گروه‌های تئاتری که مشکل متن دارند قرار می‌دهیم تا اجرا کنند. در ضمن چون در مسابقه نمایشنامهنویسی فقط متن‌هایی که یک بازیگر و زیر ۳۰ دقیقه هستند پذیرفته می‌شوند، کار ما در برگزاری جشنواره تئاتردر سال‌های آینده راحت‌تر و با هزینه کمتر خواهد بود. موفقیت در اجرای جشنواره‌ها و استقبال خوب مردم باعث افزایش ورودی و بالا رفتن توان مالی ما در برگزاری بهتر جشنواره‌های فیلم و تئاتر در آینده خواهد بود تا برنامه‌ها با کیفیت بالاتر و کمیت بیشتر برگزار شوند.
-آیا در وبسایت شما در مورد فعالیت گروه‌های تئاتر ایرانی برونمرز در کشورهای مختلف اطلاع‌رسانی می‌کنید و گزارش برگزاری آنها را می‌دهید؟
-صد درصد انجام می‌دهیم زیرا یکی از اهداف ما در اساسنامه کمک به هنرمندان برونمرزی برای تبلیغ کارهایشان است. کمک به هنرمندان برای یافتن عوامل مختلف کارشان است حتی تا حد کمک کردن به آنها برای یافتن پشتیبان مالی پروژه‌شان. طبیعتاً هرقدر تعداد ما زیادتر شود، هنرمندان بیشتری به ما اعتماد می‌کنند و در مرحله بعد مردم عادی اطمینان‌شان به ما زیادتر می‌شود. و این شبکه می‌تواند کار خودش را درست‌تر و موثرتر انجام بدهد. از جمله ما سال گذشته در حدود ۱۸ تیزر و گزارش کوتاه در مورد نمایش‌ها و فیلم‌هایی که در پیوند با جنبش مهسا در شهرهای مختلف جهان توسط هنرمندان ایرانی روی صحنه برده شده و یا تهیه شده بود در شبکه‌های اجتماعی کانون منتشر کردیم. شماری از این هنرمندان عضو کانون ما هم نبودند. هدف ما کمک به هنرمندان برونمرزی است که موفق‌تر شوند و ارتباط بیشتری با تماشاگران داشته باشند. هرچند که طبیعتاً اولویت ما اعضای ما هستند ولی به هنرمندان غیرعضو هم در حد توان کمک می‌کنیم.
-گفتید که این نهاد در ارتباط با جنبش مهسا شکل گرفت. آیا مشوق کارهایی که لزوماً در ارتباط با این جنبش نیست هم هستید؟
-درست است که ما در ارتباط با جنبش زن، زندگی، آزادی به وجود آمدیم و حتماً در همین مسابقه نمایشنامهنویسی متن‌هایی که مستقیم به این جنبش مربوط هستند امتیاز بیشتری می‌گیرند، ولی کیفیت هنری کارها نیز برای ما بسیار مهم است. طبیعتا ما دوست داریم در مورد زن، زندگی، ازادی بیشتر کار انجام شود ولی این به آن معنا نیست که فقط قصه‌هایی که در جنبش اتفاق می‌افتند پذیرفته می‌شود. جنبش زن، زندگی، آزادی نه تنها یک جنبش سیاسی و اجتماعی بلکه حامل ایده‌ی تغییر در مناسبات فرهنگی و تربیتی نیز هست. ایده‌ی این جنبش باور به آزادی و حقوق فردی، حق دگراندیشی، حقوق زنان و اقلیت‌هاست و در مقابل آن متاسفانه بخشی از فرهنگ موجود در جامعه است که همسو با حکومت، روادار نیست و زنان را انسان‌های درجه دو به حساب می‌آورد و برای دگرباشان و دگراندیشان و اقلیت‌ها حقوقی قائل نیست. اینها همه ایده‌هایی هستند که موضوع آثار هنری بزرگ در جهان بوده و هستند و پرداختن به این موضوعات در تئاتر و فیلم نیز از نظر ما همسویی با این جنبش محسوب می‌شود.
