بحران مالی و اعتباری در ساختار بهداشت و درمان و دارویی ایران به اوج رسیده است. پرداخت نشدن مطالبات مراکز درمانی از سوی سازمان تأمین اجتماعی تأمین هزینه‌های جاری از جمله پرداخت دستمزدها را با بحران روبرو کرده است. کمبود و گرانی دارو نیز به جایی رسیده که یک آمپول به دو بیمار تزریق می‌شود!
بر اساس گزارش‌ها بحران مالی و اعتباری در حوزه بهداشت و درمان بسیار جدی است؛ از یک طرف مشکلاتی که کادر درمان در دریافت مطالبات خود دارند و از سوی دیگر هزینه‌های مراکز درمانی که بیمه‌ها در پرداخت آن تعلل می‌کنند باعث ایجاد مشکلات بسیاری برای این مراکز و بیماران شده‌اند.
در حال حاضر آزمایشگاه‌ها و مراکز درمانی مختلف از یک طرف و داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها از سوی دیگر به دلیل عدم دریافت به‌موقع مطالبات خود از دولت و بیمه‌ها با کمبود اعتبار و نقدینگی مواجه شده‌اند و این اتفاق ارائه خدمت به بیماران را دچار اختلال کرده است.
امیر نجاتی، متخصص اورولوژی، در اینباره گفته «مسئله فقط بیماران دیالیزی نیستند، بسیاری از بیماران خاص و… به دلیل همین هزینه‌های سنگین درمانی از چرخه درمان خارج می‌شوند. سال‌هاست که پزشکان و متخصصان در مورد اولویت‌بندی دولت برای تامین بودجه هشدار داده‌اند. سلامت باید جزو برنامه‌های اول تا سوم دولت باشد. اما متاسفانه هیچ‌گاه چنین اتفاقی رخ نداده و بروز این مشکلات در واقع نتیجه سال‌ها بی‌توجهی است.»
از فروردین سال جاری تا کنون مطالبات مراکز دیالیز از سوی بیمه‌ها پرداخت نشده و برخی مراکز دیالیز نیز در نامه‌ای به وزیر بهداشت و درمان خواستار حل این مشکلات شده‌اند.
در این نامه تأکید شده مراکز دیالیز «در حال حاضر قادر به خرید مواد و ملزومات مصرفی نمی‌باشند و علی‌رغم میل باطنی (که در این ۹ ماه اخیر نیز بدون دریافت مطالبات به ارائه خدمت به مددجویان عزیز دیالیزی ادامه داده‌اند)، از پانزدهم اسفندماه، ناگزیر به پذیرش بیماران دیالیزی به صورت آزاد هستند.»
وبسایت «تجارت نیوز» در گزارشی با اشاره به آغاز موج جدیدی از اعتراضات پرستاران در شهرها و استان‌های مختلف و اعتراض بیماران به افزایش قیمت دارو، نوشته «مراکز دیالیز نیز اعلام کرده‌اند که اگر مطالبات‌شان پرداخت نشود از نیمه اسفندماه قادر به ارائه خدمات درمانی با دفترچه‌های بیمه به بیماران نیستند و برای اینکه بتوانند هزینه‌های مرکز را تامین کنند مجبورند خدمات را به صورت آزاد و دریافت تمام‌وکمال هزینه از بیمار عرضه کنند. این اتفاق یعنی بسیاری از بیمارانی که توانایی تامین هزینه‌های درمانی را دارند از درمان باز می‌مانند و یک بیمار دیالیزی وقتی از درمان باز می‌ماند یعنی هر روز یک قدم به مرگ نزدیک‌تر می‌شود.»
عدم تسویه حساب سازمان‌های بیمه با داروخانه‌ها نیز سبب بحران در این صنف شده و بسیاری از داروخانه‌ها در آستانه ورشکستگی قرار دارند.
در هفته‌ای که گذشت انجمن داروسازان ایران با ارسال نامه‌ای به دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به «بحران نقدینگی داروخانه‌ها» و «عدم پرداخت مطالبات بیمه‌ای» نسبت به احتمال «فروپاشی زنجیره تأمین دارو» هشدار داد.
بر اساس اطلاعات منتشر شده در این نامه داروخانه‌های خصوصی فقط از سازمان تأمین اجتماعی ۷۱۸ هزار میلیارد ریال و از سازمان هدفمندی یارانه‌ها ۸۵ هزار میلیارد ریال طلب دارند و هنوز پاسخی درباره زمان پرداخت این مطالبات ارائه نشده است.
انجمن داروسازان ایران همچنین تأکید کرده که ۳۵ هزار میلیارد ریال مصوبه سران قوا که در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته، هنوز به داروخانه‌های خصوصی پرداخت نشده است.
این نامه افزوده که این تأخیرها باعث کمبود شدید نقدینگی در داروخانه‌ها، افزایش چک‌های برگشتی و اختلال در روابط مالی شرکت‌های دارویی شده است. در نتیجه بسیاری از شرکت‌های دارویی از تأمین دارو برای داروخانه‌های بدهکار خودداری کرده‌اند که این مسئله زنجیره تأمین دارو در کشور را با بحران جدی مواجه کرده است.
هفته گذشته نیز انجمن داروسازان ایران خبر داد که به علت تأخیر طولانی سازمان تأمین اجتماعی در پرداخت مطالبات داروسازان، داروخانه‌ها خرید دارو از شرکت‌های دارویی سهامدار بیمه تأمین اجتماعی را متوقف و سازمان تأمین اجتماعی را تحریم کردند.
بر اساس این تصمیم، انجمن داروسازان ایران به عنوان نماینده صنف داروخانه‌های سرپایی در بخش خصوصی، تصمیم به تحریم این سازمان توسط داروخانه‌ها گرفته است.
وضعیت بحرانی ذخایر استراتژیک دارو در ایران؛ احتمال «فروپاشی زنجیره تأمین دارو»
از سوی دیگر قیمت دارو و تجهیزات پزشکی طی ماه‌های گذشته با افزایش ۲۰۰ تا ۶۰۰ درصدی روبرو شده است و بسیاری از داروهای بیماری‌های خاص با کمبود روبرو هستند.
دکتر عظیم مهرور، فوق تخصص خون و سرطان اطفال، امروز پنجشنبه دوم اسفندماه با اشاره به شرایط «بحرانی» دارو در ایران گفته «دارویی که در گذشته به راحتی در دسترس بود اکنون چندین برابر قیمت فروخته می‌شود. با افزایش هزینه‌ها، روند درمانی کودکان مبتلا به سرطان متوقف می‌شود.»
این پزشک افزوده «وضعیت به گونه‌ای شده که دو بیمار از یک آمپول استفاده می‌کنند. یعنی داروخانه یک داروی تزریقی به بیمار می‌دهد که یک سی‌سی در بیمارستان تزریق کند و دوباره آن را به داروخانه برمی‌گردانند تا در بیمارستانی دیگر برای بیماری دیگر تزریق می‌شود.»
در ساختار درمانی ایران همچنین عدم پرداخت حقوق و مزایای کادر درمان به چالشی جدی تبدیل شده است. در همین رابطه شهرام یزدانی رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش علوم پزشکی گفته «واقعیت این است که اوضاع و حال پزشکی کشور ما خوب نیست. ما مطالعه‌ای روی ۳۵۰ نفر دستیار پزشکی در شهر تهران انجام دادیم. طبق این مطالعه، حدود ۶۵ درصد دستیاران پزشکی، افسردگی دارند.»
رئیس مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش علوم پزشکی افزوده «مطالعات ما روی ۵۵ شغل مختلف نشان داده که بیشترین افکار خودکشی در بین مشاغل، در پزشکان و کمترین این افکار در معماران بوده است.»
شهرام یزدانی تأکید کرده نسبت پزشک عمومی در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت ۱۱ نفر است و این عدد از تمام کشورهای خاورمیانه، کشورهای آسیایی و اغلب کشورهای دنیا به استثنای ۵ کشور شامل کانادا، استرالیا و … بالاتر است.
او همچنین گفته «نسبت پزشک متخصص نیز ۵ نفر به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت است که از اغلب کشورهای جهان کمتر است و بطور کلی سرانه پزشک ۱۶ نفر به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت است.»
شرایط دشوار شغلی در کنار دستمزدهای ناعادلانه و عدم امنیت شغلی سبب دوری کادر درمان از ساختار درمانی کشور شده است. بخش زیادی از کادر درمان طی سالهای گذشته در صف مهاجرت از کشور قرار گرفته و بخش دیگری نیز به مشاغل دیگری از جمله رانندگی تاکسی اینترنتی مشغول شده‌اند.
