کنفرانس دو روزه «ایرانسانس» با حضور بیش از ۴۰ متخصص و کارآفرین به همراه شماری از سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی ۲۲ فوریه ۲۰۲۵ (چهارم اسفندماه ۱۴۰۳) در سیلیکون ولی آغاز شد.
در این گردهمایی متخصصان اقتصادی ایده‌ها و تجربیات خود را به بحث گذاشتند و برخی الگوهای موفق را برای پیشبرد پروژه بازسازی ایران ارائه دادند.
در نخستین روز این کنفرانس سعید (سید) محاسب کارآفرین و سرمایه‌گذار، شهریار آهی فعال سیاسی و مشاور اقتصادی، نادره شاملو مشاور پیشین بانک جهانی، سارا بازوبندی پژوهشگر در مؤسسه آلمانی «مطالعات جهانی و منطقه‌ای»، مهرداد آرین‌نژاد مدیر «سازمان فرهنگی تیرگان» و شایان نیکنژاد متخصص مدیریت انرژی سخنرانی کردند.
گذر از خودآگاهی به بازسازی
سعید (سید) محاسب کارآفرین و سرمایه‌گذار، سخنران نخست این کنفرانس درباره «سفر از آگاهی ذهن تا بازسازی» صحبت کرد. او که سال‌هاست به عنوان مشاور استارتاپ‌ها و شرکت‌ها و هلدینگ‌های سرمایه‌گذاری فعال است، عنوان کرد: «فرصت بازسازی با خودآگاهی ابتدا از ذهن صورت می‌گیرد… [امروز] وقت سازندگی است.»
او با اشاره به اینکه «برای بازسازی ایران با چالش‌های فراوان روبرو هستیم»، تأکید کرد «ما آینده مشترک داریم و با فرصت‌ها، انتخاب‌ها و ریسک‌ها و مشکلات زیاد از جمله وضعیت زیرساخت‌های مالی و شهری، فقر، اختلاس، وضعیت آموزش و پروش، اعدام و بی‌عدالتی و مشکلات محیط زیست روبرو هستیم که «درد مشترک» است.»
محاسب توضیح داد، «برای بازسازی و بهینه‌سازی بین هر طلوع و غروب فرصت هست» و «تفاوت‌های ما پایه‌های بازسازی و سازندگی ما را محکم‌تر می‌کند… بازسازی بدون کار ممکن نیست و کار بدون همکار کم‌نتیجه‌تر است، پس باید در آخر گفت که همراه شو رفیق که این درد مشترک هرگز جدا جدا درمان نمی‌شود.»
پنج شرط سرمایه‌گذاری
شهریار آهی فعال سیاسی و مشاور اقتصادی درباره «بهترین رویه از سایر کشورها برای بازسازی»، «نقش مناطق آزاد اقتصادی» و ضرورت ایجاد «صندوق بازسازی ایران» صحبت کرد. او در مقدمه سخنرانی خود گفت، «اینجا آمده‌ایم تا تجربیات خود اعم از موفقیت‌ها و شکست‌ها را در اختیار مردم ایران بگذاریم، ما طالب قدرت و حکمرانی نیستیم و خواهان خدمت هستیم.»
او تأکید کرد: «توسعه پایدار، مستلزم حکمرانی سکولار است و حکمرانی سکولار ممکن نیست، مگر با تمکین به عقل سلیم بشری و به رسمیت شناختن حقوق طبیعی و در مقیاس ملّی حقوق شهروندی.»
آهی با اشاره به تجربیاتش در بازسازی کشورهای بالتیک پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی گفت، آنجا «اراده برای تغییر وجود داشت» که «برای پیشبرد روند بازسازی پنج اصل را به آنها پیشنهاد دادیم و گفتیم اگر به صورت قانون باشند و واقعاً به آن متعهد باشید می‌توانیم درهای سرمایه جهانی را به سوی کشورهای بالتیک بازکنیم.»
او در تشریح این پنج اصل گفت: «شفافیت مالی که تزریق سرم ضد فساد به اقتصاد است، پیوستن به FATF، گارانتی (تضمین) سرمایه، پذیرش استانداردهای MIGA، شفافیت بودجه با پذیرش استانداردهای IFRS، در واقع مشخص باشد سرمایه‌های ایران صرف حزب‌الله می‌شود یا مردم ایران، داوری بی‌طرفانه و منصفانه برای حل و فصل اختلافات و مقررات ILO از جمله حرمت کارگر. اینها مجموعه است که حرمت سرمایه‌گذاری و وجدان چپ که حرمت کارگر در آن است منظور شده، شفافیت اقتصادی هم در آن هست، پاسخگویی حکومت و عدالت در داوری منصفانه هم در آن هست.»
تثبیت فوری و توانمندسازی اقتصادی
نادره شاملو مشاور پیشین بانک جهانی، سومین سخنران کنفرانس بازسازی ایران بود که درباره «تثبیت فوری و توانمندسازی اقتصادی» صحبت کرد.
او در بخشی از سخنرانی خود به بررسی روند کاهش قدرت اقتصادی ایران از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۰ پرداخت و آن را به افزایش قدرت اقتصادی دو کشور ترکیه و کره جنوبی مقایسه کرد. هر دو کشور در سال ۱۹۸۰ از نظر اقتصادی از ایران پایین‌تر بودند اما با گذشت چهار دهه قدرت اقتصادی آنها از ایران بیشتر شده است.
شاملو «تأمین امنیت عمومی و امنیت ملی»، «ایجاد اعتماد عمومی و نهادهای مؤثر»، «ارتقاء ثبات سیاسی و حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات» و «نقش جامعه مدنی» را از مقدمات اصلی بازسازی ایران دانست.
بر اساس اطلاعاتی که شاملو ارائه داد، «طبق آمار صندوق بین‌المللی پول اگر زنان در اقتصاد ایران مشارکت داشتند درآمد سرانه کل کشور از ۴۰ درصد بیشتر می‌شد.» او بر این باور است «قوانین فعلی ایران برای مشارکت زنان در کسب و کار دست و پاگیر است.»
به گفته مشاور ارشد سابق بانک جهانی در چشم‌انداز ایران فردا، یکی از اولویت‌ها جذب نیروی کار مازاد و اشتغالزایی به ویژه برای جوانان است. او همچنین می‌گوید «طی ۴۵ سال گذشته فساد بسیار همه‌گیر شده و ابعاد آن بالا رفته است و درواقع با «سرطان فساد» روبرو هستیم که درمان آن مستلزم وضع قوانین و رعایت استاندارهای بین‌المللی است.» او همچنین تأکید کرد که طی چهار دهه گذشته درآمد طبقه متوسط در ایران کاهش شدید پیدا کرده، «نابرابری درآمد» بیشتر شده و رشد اقتصادی به شدت کاهش پیدا کرده است.
کاهش ریسک‌های اقتصادی و سیاسی در بازسازی ایران
سارا بازوبندی پژوهشگر مؤسسه «سیاست‌های امنیتی» از دانشگاه کیل و همکار پژوهشی در مؤسسه آلمانی «مطالعات جهانی و منطقه‌ای» سخنران دیگر روز نخست کنفرانس بازسازی ایران بود. موضوع سخنرانی او «کاهش ریسک‌های اقتصادی و سیاسی در بازسازی ایران» است.
بازوبندی تأکید کرد که یکی از کلیدی‌ترین موضوعات ضرورت جذب سرمایه است اما پاسخگویی دموکراتیک و کیفیت بوروکراتیک بسیار مهم است.
او وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران را بر اساس چند شاخص از جمله «شاخص رفاه لگاتوم» به چالش کشید و از پیامدهای منفی فساد در اقتصاد ایران، عدم شفایت اقتصادی، فقدان آزادی‌های فردی و اجتماعی و به هدر دادن سرمایه‌های اجتماعی صحبت کرد. او گفت در زمینه شاخص رفاه وضعیت کشورهایی مثل مصر، کامبوج و تاجیکستان از ایران بهتر است.
ایران در جدیدترین گزارش بنیاد هریتیج درباره شاخص آزادی اقتصادی، در میان سرکوب شده‌ترین اقتصادهای جهان قرار گرفت. بر اساس این گزارش، ایران با کسب ۴۱/۲ امتیاز از یک‌صد امتیاز ممکن، در بین ۱۸۴ کشور جهان در رتبه ۱۶۹ قرار گرفت.
او همچنین با استناد به امتیاز ایران در گزارش سال ۲۰۲۴ «بنیاد هریتیج» اشاره کرد که «شاخص آزادی اقتصادی» در ایران به شدت سقوط کرده و پایین‌تر از مصر و عربستان سعودی قرار دارد. (بنیاد آمریکایی هریتیج از مفهوم آزادی اقتصادی به عنوان حق بنیادین هر انسان برای کنترلِ کار و دارایی‌های خود، یاد و هر ساله کشورهای جهان را از نظر آزادی اقتصادی رتبه‌بندی می‌کند.)
کاهش ریسک به معنای ایجاد پوشش برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیست، بلکه مستلزم ایجاد شرایطی است که در آن شهروندان متوسط ایرای چشم‌انداز باثبات‌تر، آینده امیدوارتر و چشم‌انداز مثبت‌تری را نسبت به ثبات اجتماعی و اقتصادی در ایران پیدا کنند.
نقش فستیوال‌های فرهنگی در بازسازی ایران
سخنران دیگر این کنفرانس مهرداد آرین‌نژاد مدیر «سازمان فرهنگی تیرگان» بود که گفت: «بازسازی ایران مستلزم کار و اراده جمعی است. باید بین ایرانی‌ها پیوند برقرار کرد و از همه مهمتر نیاز به امید داریم. برگزاری فستیوال‌های فرهنگی و هنری مثل تیرگان، کمک می‌کند که به سرزمین خودشان احساس تعلق کنند، فرهنگ و هویت عواملی است که ایرانیان را در سراسر جهان به هم متصل می‌کند.»
او تشریح کرد، «برای غیرایرانی‌ها تصویر مثبتی از ایران و ایرانی ایجادخواهد کرد، برگزاری تورهای جهانی فرهنگی می‌تواند به بازسازی ایران کمک کند و نگاه دنیا به ایران را تغییر دهد. برجسته‌سازی تمدن کهن ایران می‌تواند به جذب سرمایه کمک کند، ایران را در موقعیتی قرار دهد که مرکز فرهنگ باشد. همچنین تیرگان می‌تواند به جذب توریسم در ایران کمک کند و فرصتی برای معرفی غذاهای ایرانی ایجاد کند که از بهترین غذاهای دنیاست و همه اینها کنار هم پیوند میان ایرانیان در سراسر جهان را تقویت می‌کند و درها را به روی سرمایه‌گذاران خارجی باز می‌کند.»
آرین‌نژاد در ادامه افزود، «در بین نسل دوم و سوم ایرانیان خارج از کشور تجار، اساتید دانشگاهی و سیاستمدارانی فعال هستند که پیوند آنها باید با سرزمین مادری برقرار باشد و جشنواره‌های فرهنگی می‌تواند این پل ارتباطی باشد، آنها می‌توانند روابط سیاسی و اقتصادی بین دنیای خارج و ایران را بهبود بخشند.»
احیای اقتصاد ایران در میان‌مدت با تکیه بر بهینه‌سازی انرژی
شایان نیکنژاد متخصص مدیریت انرژی از دیگر سخنرانان کنفرانس بازسازی ایران بود که درباره چشم‌انداز انرژی، فرصت‌ها و قابلیت‌ها، برنامه‌های میان‌مدت برای دستیابی به تاب‌آوری و ثبات صحبت کرد.
او در مقدمه توضیح داد که «ایران نیاز دارد طی ۱۰ سال آینده یک تریلیون دلار جذب سرمایه‌کند تا فرصت شغلی ایجاد کند، زیرساخت‌ها احیا شوند و صنایع توسعه پیدا کنند و امنیت اقتصادی برای مردم برقرار شود.»
نیکنژاد بیان کرد که چطور به پشتوانه منابع نفت و گاز و بهینه‌سازی صنایع مرتبط با آن می‌توان به بازسازی ایران کمک کرد. او همچنین با اشاره به فرسودگی‌های صنایع نفت و گاز و ضرورت احیای آن، تشریح کرد که چطور می‌شود شرایط قانونی را فراهم کرد که ایران به مقصد جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل شود.
به گفته این متخصص و پژوهشگر حوزه انرژی، ضروری است طرح‌های نوسازی به اجرا گذاشته شود تا در میان مدت با تثبیت اقتصادی و سپس ثبات نرخ ارز، اشتغالزایی امکان‌پذیر شود. در چشم‌اندازی که او به عنوان استراتژی ارائه داد، «احیای بخش انرژی و بهینه‌سازی منابع برای افزایش بهره‌وری» اصلی‌ترین گزینه برای درآمدزایی بود.
بردیا حریری سخنگوی «ایرانسانس» در حاشیه این کنفرانس به کیهان لندن گفت: «تلاش ما در این کنفرانس این است که کمک کنیم با همکاری متخصصان باتجربه و سرمایه‌گذاران موفق و با همکاری متخصصان و مدیران داخل کشور، اقتصاد ایران را احیاء کنیم، آرزوی ما ایرانی است که طبقه متوسط آن تقویت شده، جوان‌ها بتوانند خانه بخرند، کادر درمان و کارگران مشاغل سخت مثل معدنکاران حقوقی شایسته زحمات‌شان دریافت کنند و کسب و کار رونق داشته باشد و از قطع برق و گاز خبری نباشد.»
دومین روز کنفرانس «ایرانسانس» که یکشنبه ۲۳ فوریه (پنجم اسفندماه) برگزار می‌شود به برگزاری پنل‌های تخصصی و جلسات بحث و همفکری برای تقویت همکاری‌ها و تشکیل کارگروه‌های فعال در زمینه‌های مختلف اقتصادی و حقوقی اختصاص دارد.
