بحران آب در دو استان اصفهان و یزد در نوروز امسال که حاصل سوء مدیریت دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی است و همچنین تلاش حکومت برای نشان دادن شکاف و اختلاف عمیق میان شهروندان دو استان، هشدارها درباره «جنگ داخلی بر سر آب» را افزایش داده است.
کشاورزان شرق و غرب استان اصفهان از روز سوم فروردین‌ماه اعتراضات گسترده‌ای را به دریافت نکردن حقابه برای زمینهای کشاورزی و خطر خشک شدن مزارع و از بین رفتن محصولات خود برگزار کردند. مقامات دولتی مانند همیشه به این اعتراضات بی‌اعتنایی کرده و سپس نهادهای نظامی برای سرکوب کشاورزان معترض وارد عمل شده و دستکم ۵۰ کشاورز را راهی بیمارستان کردند.
در نهایت با گذشت دو هفته از اعتراضات کشاورزان مسعود پزشکیان رئیس دولت و محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهور دستوراتی جداگانه برای حل مشکل کشاورزان صادر کردند؛ دستوراتی که نتیجه آن دم‌دستی‌ترین راهکار یعنی بازگشایی موقت آب زاینده‌رود بود!
کشاورزان معترض در جریان اعتراضات روزهای گذشته ایستگاه‌های پمپاژ خط انتقال آب زاینده‌رود را به یزد در ورزنه در شرق استان اصفهان به آتش که این موضوع سبب قطع آب شهروندان در بخشی از نقاط شهر یزد به مدت چند روز شد.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی شهرستان هرند توضیح داده که کشاورزان استان اصفهان ۷۷ درصد آب زاینده‌رود را قانونی خریده‌اند، اما از سال ۷۴ بدون توافق با آنها، آب به یزد منتقل شده است.
به گفته حسین محمدی «تنها خواسته کشاورزان جاری شدن آب زاینده رود است. از زمان شیخ بهایی اجداد ما پول پرداخت کردند و حقابه را خریدند و ۷۷ درصد آب رودخانه متعلق به کشاورزان حقابه دار شرق و غرب استان اصفهان است. این موضوع در قانون نیز ذکر شده و حقابه قانونا متعلق به این کشاورزان است.»
این فعال صنفی در مورد علت انتقال آب زاینده رود به یزد و اینکه آیا این انتقال با رضایت و طبق قانون صورت گرفته است یا خیر، تأکید شده «از سال ۷۴ انتقال آب و لوله کشی از زاینده رود به یزد انجام شد. هیچ توافقی صورت نگرفت و این آب ۳۰ سال به لوله‌ها رفت و به یزد انتقال دادند.»
حسین محمدی افزوده «سالی ۹۰ میلیون متر مکعب آب، طبق اعلام سازمان آب منتقل می‌شود که البته آمار واقعی بسیار بیشتر از این اعداد است. یزد این مقدار آب شرب نیاز ندارد و این آب برای صنعت و گلخانه‌های یزد مصرف می‌شود.»
در این میان برخی از فعالان اصلاح‌طلب و اصولگرا نیز کوشیدند با مقصر دانستن کشاورزان اصفهان، صورت مسئله را پاک کرده و موضوع را به نگاه آمیخته با دشمنی شهروندان اصفهان نسبت به شهروندان یزد کاهش دهند. با اینهمه مسئله اصلی مشخص است؛ ناکارآمدی و سوءمدیریت دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی از دولت احمدی‌نژاد تا دولت پزشکیان!
آنچه در روزهای گذشته بر شهروندان در دو استان اصفهان و یزد گذشت، با توجه به اینکه بحران آب در سراسر ایران به شدت عمیق شده و روزهای دشواری در انتظار مردم خواهد بود، هشدارها درباره احتمال بروز درگیری‌ها و جنگ‌های داخلی میان شهروندان در شهرها و روستاهایی که با تنش شدید آبی دست و پنجه نرم می‌کنند افزایش یافته است.
در همین رابطه وبسایت «اقتصاد ۲۴» در گزارشی با اشاره به آنچه در نوروز در اصفهان و یزد رخ داد نوشت باید به زودی منتظر فاجعه بزرگ آبی در منطقه مرکزی و کویر ایران بود، جایی که دستکم چندین استان از جمله فارس، اصفهان، یزد، کرمان و… را بطور جدی درگیر خواهد کرد.
در بخشی از این گزارش آمده مسئله این است که با وجود این که مسئولان در سال‌های اخیر برای حل بحران آب وعده‌هایی داده‌اند، این وعده‌ها به‌ندرت به مرحله اجرا رسیده‌اند و باعث تشدید تنش‌ها میان استان‌ها شده است. به گفته کارشناسان، نبود مدیریت یکپارچه و کارآمد منابع آبی، زمینه‌ساز بروز چنین مشکلاتی است.
«اقتصاد ۲۴» تأکید کرده «شاید اکنون صدای پای تنوره خشکسالی و بی آبی و تنش‌های امنیتی پیامد این بحران پس از بیش از یک دهه اخطار مداوم بالاخره در گوش مسولان کشور نیز شنیده شود.»
مقامات حکومتی تلاش دارند تغییرات اقلیمی را عامل بحران آب در ایران نشان دهند اما مدیریت ناکارآمد منابع آب و بی‌توجهی مسئولان به در نظر گرفتن راهکارهایی پایدار و کارآمد سبب تشدید بحران آب در ایران شده است.
برای مثال در دولت اصلاح طلب محمد خاتمی او تلاش داشت در برابر هم‌استانی‌های خودش کارنامه‌ای مثبت ایجاد کند و طرح غیرکارشناسی انتقال آب به استان یزد را با توسعه کارخانجات صنعتی اجرا کرد. در دولت محمود احمدی‌نژاد نیز با ادعای «توسعه کشاورزی» در بالادست زاینده‌رود زمینهای دیم تبدیل به زمینهای کشت آبی شدند و کاشت محصولات آب‌بر در این زمین‌ها در دستور کار قرار گرفت. این دو اقدام اشتباه در تشدید بحران آب در اصفهان موثر بوده است.
علی ارواحی کارشناس آب و محیط زیست در گفتگو با وبسایت «خبر آنلاین» گفته حکمرانی آب در کشور مصداق سیاست وصله‌پینه‌ای است، آب را از یک حوضه به حوضه دیگر انتقال می‌دهند بدون اینکه پیوست‌های اجتماعی و اقتصادی آن را درنظر بگیرند، اتفاقی که آن‌قدر تکرار شده تا این انتقال‌ها رنگ و بوی منافع شخصی و گروهی به خود بگیرد.
در حالی که مقامات حکومتی مدعی هستند صنایع احداث شده در استان‌هایی چون یزد سهم ناچیزی در مصرف آب دارند، علی ارواحی گفته «ممکن است گفته شود صنایع تنها ۵ یا ۶ درصد از حقابه حوضه را مصرف می‌کنند، اما این تصویر کاملی از واقعیت نیست. استقرار صنایع بزرگ در یک منطقه، جذابیت اقتصادی و فرصت‌های اشتغال را افزایش می‌دهد. این موضوع به مهاجرت گسترده به آن منطقه منجر می‌شود. وقتی جمعیت افزایش می‌یابد، تقاضا برای آب شرب، اشتغال و منابع معیشتی نیز بالا می‌رود.»
اکنون اما بحران آب در ایران به اوج رسیده و هشدارها درباره بروز درگیری و جنگ میان شهروندان بر سر آب افزایش یافته است.
ابوالفضل ابوترابی نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی روز یکشنبه ۱۷ فروردین در مصاحبه با خبرگزاری «ایلنا» گفته «جنگ، جنگِ آب است؛ ما بارها سال‌های متمادی این اخطار را داده بودیم.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی توضیح داده که «دو دوره قبل، حدود هشت سال پیش که ما استعفای دسته‌جمعی نماینده‌های اصفهان را شاهد بودیم، این روزها را می‌دیدیم که خدایی نکرده با یک سری اتفاقات ناگواری مواجه شویم.»
ابوالفضل ابوترابی در ادامه گفته «تهران با یک وضعیت فوق‌العاده حاد و خطرناک مواجه است و استان‌هایی مانند فارس، سیستان و بلوچستان و دیگر مناطق نیمه شرقی کشور نیز با مشکلات مشابهی روبه‌رو هستند.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی با تأکید درباره اینکه وضعیت آب در شهر مشهد نیز بحرانی است گفته وضعیت این شهر همچون تهران، اصفهان و یزد است و در آینده‌ای نزدیک ممکن است شرایط به‌مراتب «وخیم‌تر و خطرناک‌تر» شود.
ابوالفضل ابوترابی افزوده «در حالی که با محدودیت شدید منابع آبی روبه‌رو هستیم، با استفاده از تکنولوژی آب را به کوه‌های بلند منتقل می‌کنند تا باغ‌های هلو ایجاد کنند. اما باید پرسید هلو مهم‌تر است یا فرونشست اصفهان و آب آشامیدنی یزد؟ ما اولویت‌هایمان را گم کرده‌ایم.»
احد آزادی‌خواه نایب اول رئیس کمیسیون کشاورزی در مجلس شورای اسلامی نیز گفته «درگیری‌هایی که الان در فلات مرکزی و در استان‌های کویری ما اتفاق افتاده است، ناشی از کمبود آب و اختلاف بین استان‌ها بر سر آبخیز و آبخوان‌ها است که این خودش می‌تواند زمینهای برای اختلافات قومی و قبیله‌ای باشد بنابراین باید هرچه سریع‌تر برای جلوگیری از چنین معضل و مسئله‌ای، «سند جامع آب» طراحی و آماده‌سازی شود.»
احد آزادی‌خواه افزوده «مشکل اصلی در کشور عدم حکمرانی جامع آب است که در مجلس باید سریع تعیین تکلیف شود. امیدواریم بتوانیم در این دوره ان‌شاءالله این کار را به یک سرانجام خوبی برسانیم که هم اصلاح الگوی کشت‌مان وابسته به این سند و حکم باشد و هم موضوع آب شرب و هم بحث آبخیزداری حل شود، زیرا تا این مسئله را هم درست نکنیم، مشکل آب در کشور حل نخواهد شد.»
احد آزادی‌خواه همچنان هشدار داده «اگر نتوانیم موضوع آب را در کشور درست مدیریت و تمشیت کنیم، حتماً یکی از مسائل اجتماعی آینده کشورمان همین موضوع آب خواهد بود.»
همانطور که این نماینده مجلس شورای اسلامی نیز اشاره کرده بحران آب فراگیر شده و امکان انفجار اعتراضات بر محور بی‌آبی از نقاط مختلف ایران وجود دارد. تخریب خط انتقال آب زاینده‌رود به یزد تنها نوک کوه یخ بحران آبی ایران بود که جمهوری اسلامی طی چهار دهه تباهکاری رقم زد.
