(+عکس) روز زن عصرشنبه گذشته ۲۹ اسفند تنها ساعاتی مانده به تحویل سال، شاید آخرین برنامۀ فرهنگی جامعۀ ایرانی لندن در سال ۱۳۹۴ بود که در تالار کتابخانۀ مرکزی کنزینگتون برگزار شد. انجمن هنر و ادب پارسی با مدیریت آقای پرهام پارسا برگزارکنندۀ این برنامه بود. هرچند تاریخ این برنامه دورتر از روز جهانی زن و تنها ساعاتی پیش از تحویل سال بود، کفۀ محتوایی آن به طرف مناسبت روز جهانی زن سنگینی میکرد و نوروز در پس زمینه قرار گرفته بود.
هنرمندان روی صحنه را نویسندگان و شاعران و هنرمندان زن ایرانی و یک نویسندۀ زن افغانستانی تشکیل می دادند. تنها یک سخنران مرد در برنامه شرکت داشت که او نیز به موضوع زنان پرداخت. ناگفته نماند در طول برنامه علاوه بر اشارههایی به نوروز و بهار، سفرۀ هفت سینِ مفصل و زیبایی هم در اتاق پذیرایی چیده شده بود که در هنگام تنفس و صرف نوشیدنی و خوراکیهایی با کیفیت خوب، بسیار مورد توجه قرار گرفت.
به این ترتیب این برنامه گرامیداشت روز جهانیِ زن در فضا و بسترِ حال و هوای نوروزِ خودمان برگزار شد. تنظیم کننده و مجریِ این برنامۀ متنوع خانم شیوا شکوری بود که خود نویسنده و شاعر شناخته شدهای در میان ایرانیان لندن است و چندین اثر منتشرشده دارد. در کنار ادارۀ جلسه، خانم شکوری بخشی از یکی از داستانهایش را نیز با همراهی نغمۀ گیتار زنده برای حاضران خواند که اجرایی ابتکاری بود. داستان دربارۀ حالات روحی زنی بود که به زندان افتاده است.
برنامه با ترانهخوانی ناهید نعیمی که بازیگر و خوانندۀ با تجربه شروع شد. او در بخش اول برنامه خود ترانۀ «من زنم» را اجرا کرد. در بخش دوم نیر خانم نعیمی روی صحنه رفت و ترانههایی را بر اساس اشعاری از زندهیاد ژالۀ اصفهانی و هادی خرسندی، که ملودی آنها را نیز خودش ساخته بود، اجرا کرد. قبل از خواندن شعر هادی خرسندی که دربارۀ عشق بود، خانم نعیمی گفت که چگونه میتوان در ایام نوروز و آغاز بهار روی صحنه رفت و به موضوع عشق نپرداخت.
پس از ناهید نعیمی، مریم رئیس دانا نویسنده و طنزنویس که از آمریکا آمده بود به سخنرانی پرداخت. او توضیح داد که کتاب «متلک، پلتک»- که بخشهایی کوتاه از آن را در ادامه برای حاضران قرائت کرد- آخرین اثر او و نخستین تجربهاش در زمینۀ طنز است. تا قبل از این کتاب او داستانهای «رئال» راجع به زندگیِ مردم عادی نوشته است و همچنین برخی آثار نثر و نظم انگلیسی را به فارسی برگردانده است. خانم رئیس دانا سپس به تاریخ مختصر طنز در ایران پرداخت. درارایۀ این تاریخچه او ابتدا تاکید کرد که طنز مفهوم جدیدی است و بعد از دورۀ مشروطیت و برای اولین بار توسط پرویز ناتل خانلری وارد ادبیات ما شده است. طنز در تفاوت با هزل و هجو کارکردِ نقد اجتماعی و سیاسی دارد و در ضمن سعی دارد که به زبان مردم نزدیک شود. اگر قبل از مشروطیت ما سلطۀ بلامنازع و هزارسالۀ شعر را در ادبیات فارسی داشتیم بعد از مشروطه نثر در پیوند با روزنامهنگاری و داستاننویسی خودش را بالا کشید. رئیس دانا از حضور زن طنزنویس همزمان و همکار با دهخدا به نام «بی بی خاتون استرآبادی» گفت. یکی از شش فرزند وی، موسیقیدان برجسته ایران، کلنل علینقی وزیری است. او برای حقوق زنان و برابریِ آنها با مردان تلاش کرده است ولی به دلیل حاکمیت نظام ارزشی مردسالار عجیب نیست که نام او چندان شناخته شده نباشد.
خانم رئیس دانا رشد و تکامل طنز در ادبیات فارسی را از اعلام مشروطیت در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ تا رویداد ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ میدانست یعنی تقریباً نیم قرن که بجز دورۀ سلطنت رضا شاه دورۀ عدم ثبات سیاسی در کشور است. به گفتهی او در این دورۀ است که طنز در کشور جان میگیرد. وی گفت که یکی از دلایل ظهور طنز در جوامعی مانند ایران آن است که استبداد از تب و تاب میافتد و مستبد دیگر تسلط سابق را ندارد و از طرف دیگر آزادی صد در صد نیز وجود ندارد. رئیس دانا سپس لطیفههایی از کتاب «متلک، پلتک» خود را خواند.
بخش بعدی برنامه به شعرخوانی خانم سهیلا میرزایی از آلمان اختصاص داشت که در معرفی او گفته شد که به ورزش کوهنوردی میپردازد و دبیر بخش ادبی نشریه «آوای زن» است. خانم میرزایی با خواندن نمونههایی از اشعار خودش، به ارایهی دنیای پیچیدۀ زنانه پرداخت. در یکی از شعرهای خانم میرزایی چند بیتی نیز به زبان ترکی آذربایجانی گنجانده شده بود.
سپس خانم شابی بی شاه ناله نویسندۀ افغان به معرفی مختصر کتاب های فارسی و انگلسیی خود پرداخت. کتاب او به انگلیسی در وصف وضعیت دهشتناکی بود است که زنان افغان پس از روی کار آمدن طالبان تجربه کردند.
آخرین سخنران آن شب آقای فرشید آریان بود که با نگاهی تاریخی از دورهی زنسالاری شروع کرد تا به مبارزات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زنان ایران و چهرههای شاخص این جنبش برسد.
پس از انتراکت خانم مهری زمردیان با همراهی پیانوی ایمان بشری به اجرای ترانههای خاطره انگیز پرداخت. یکی از این ترانهها، «آمد نو بهار» معروف بود که اکاملاً با مناسبت آن شب همخوانی داشت. خانم زمردیان ترانهای را نیز که سرودۀ شاعری جوان به نام یاشاربود اجرا کرد که وصف ظلم و ستمی بود که بر زنان روا داشته میشود. پس از اجرای ترانه، شاعر جوان روی صحنه رفت و ابتدا در بارۀ شعرش توضیح داد که به دنبال شوک ناشی از با خبرشدن از ظلم و ستم وحشتناکی که از طریق ختنۀ زنان (که متاسفانه در بخشهایی از ایران نیز رواج دارد) بر زنان میرود، این شعر را سروده است. او سپس توضیحاتی نیز در مورد فعالیتهای انجمن ادب و هنر پارسی لندن داد.
ناگفته نگذاریم که در این برنامه فرصتی نیزبه خانم آزاده ایروانی، یکی از مدیران انتشارات اینترنتی نوگام، داده شد تا در مورد این پروژه اطلاعاتی در اختیار حاضران بگذارد. خانم آزاده ایروانی تاکید کرد که به ادبیات و آثار زنان فارسیزبان در این پروژه انتشاراتی توجهِ ویژه میشود.
در پایان برنامهی گرامیداشت روز جهانی زن، با هدایایی از شرکت کنندگان قدردانی شد.