آزاده کریمی – (+عکس، صدا) مراسم بدرقه و خاکسپاری عباس کیارستمی فیلمساز شناخته شده ایران و جهان، در حالی به دلخواه خودش از مقابل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
صدا و سیمای جمهوری اسلامی با وجود بی اعتنایی که نسبت به مرگ او نشان داد، ۲۰ دقیقه از این مراسم را در شبکه خبر به طور زنده پخش کرد.
شبکه خبر درحالی اقدام به پخش بخش‌هایی از مراسم بدرقه و خاکسپاری عباس کیارستمی کرد که پیش از این خبر درگذشت وی را فقط به صورت زیرنویس خبری انتشار داده بود. ناگفته نماند که در فضای مجازی چندی پیش فیلمی انتشار داده شد که کیارستمی از مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما سر باز زد و اعلام کرد حرفی برای گفتن ندارد.
مراسم بدرقه و خاکسپاری عباس کیارستمی یکی از آرام‌ترین و کم هیاهوترین آیین‌های سوگواری چهره‌های شناخته شده در چندسال اخیر بود. جمعیت حاضر در محوطه خیابان فاطمی، هتل لاله، کانون پرورش فکری و پارک لاله به طور گسترده گرد هم آمده و در سکوت مراسم را دنبال کردند.
شرکت‌کنندگان تصاویر مختلفی از عباس کیارستمی در دست داشتند و اشعار یا نوشته‌هایی در وصف این فیلمساز را با خود حمل می‌کردند. اما در این بین بنری با عبارت «اولین استقبال، آخرین بدرقه» بیش از همه مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت که کنایه‌ای به موضوع فراری دادن او از در پشتی فرودگاه مهرآباد هنگام ورودش به ایران بعد از دریافت نخل طلای فستیوال کن به خاطر فیلم «طعم گیلاس» بود. آن موقع گروهی از حزب‌اللهی‌ها و ذوب شدگان در ولایت فقیه جمع شده بودند تا این کارگردان بزرگ سینما را کتک بزنند.
اجرای مراسم امروز را پرویز پرستویی برعهده داشت و داریوش شایگان، اصغر فرهادی، سیف‌لله صمدیان، ابراهیم حقیقی، ابراهیم فروزش، حجت الله ایوبی و مسعود کیمیایی به یاد این کارگردان سخنانی ایراد کردند.
خبری از سلفی و عکس یادگاری گرفتن رایج با چهره‌های معروف نبود ولی حاضران سرود ای ایران و ترانه هوای دوست از همایون شجریان را خواندند و نوای زنده باد عباس کیارستمی سر دادند.
پیکر کیارستمی پس از تشییع، بنا بر وصیت‌اش، در قبرستان «ترک‌مزرعه» لواسان به خاک سپرده شد. مراسم خاکسپاری به درخواست ستاد برگزاری مراسم، قرار بود فقط با حضور اعضای خانواده و نزدیکان وی انجام شود ولی همچنان با حضور مردم همراه شد.
احمد و بهمن کیارستمی، جعفر والی ،اصغر فرهادی، جعفر پناهی، رخشان بنی‌اعتماد، نیکی کریمی، مسعود کیمیایی، شهرام ناظری، لیلا حاتمی، علی مصفا، جمشید مشایخی، مجید درخشانی، مریلا زارعی، نادر مشایخی، ابراهیم مختاری، شهرام مکری، بهمن فرمان آرا، رضا میرکریمی، محمدعلی سجادی، آتیلا پسیانی، یدالله صمدی، بیتا فرهی، تورج اصلانی، علیرضا افتخاری، رویا نونهالی، عادل فردوسی‌پور، حبیب رضایی، علیرضا شجاع نوری و احمد و محمد نعمت زاده (بازیگران فیلم خانه دوست کجاست) و حسین رضایی (بازیگر زیر درختان زیتون) در مراسم بدرقه پیکر عباس کیارستمی حضور داشتند.
پرویز پرستویی در سخنانی گفت: کیارستمی فقط یک فیلمساز نیست، فقط یک شاعر نیست، فقط یک تصویرگر و عکاس نیست، او همه اینهاست ولی فقط همه اینها نیست.
مسعود کیمیایی به دلیل بیماری جسمی بسیار کوتاه سخن گفت: کیارستمی به اندازه تاریخ ماندگار است و من امروز بسیار ناراحتم و حال خوشی ندارم و نمی‌توانم حرف بزنم.
و بگو ماهی‌ها حوض‌شان بی آب است
اما سخنان اصغر فرهادی خطاب به عباس کیارستمی بیش از باقی سخنرانان مردم را تحت تاثیر قرار داد و متاثر کرد، او گفت: آقای کیارستمی نازنین، سلام. باورم نمی‌شود چند هفته پس از آخرین دیدارمان، امروز در میان این جمع ایستاده‌ام تا به بهانه سفر بی‌بازگشتتان این جملات را به زبان بیاورم. این روزها درباره شما بسیار گفته‌اند و گفته‌ایم. هرچند دیر، بسیار دیر. اما من امروز اینجا ایستاده‌ام تا صمیمانه از شما سپاسگزاری کنم.
فرهادی افزود: از شما سپاسگزارم که نام این سرزمین را در جهان، به نامی پراحترام و دلنشین بازگرداندید. سپاسگزارم که دل نبریدید از این خاک با همه نادیده گرفتن‌ها و قدرناشناسی‌ها و سنگ‌اندازی‌های سفره‌لیسان سیاست. سپاسگزارم که راه ناهموار و سنگلاخ جهانی کردن سینمای این مرز و بوم را بردبارانه هموار کردید که اگر امروز کنجکاوی و اشتیاقی‌ست برای دیدن آثار ایرانی بیرون از این مرزها، وام‌دار گام‌هایی‌ست که در آن دوران سخت برداشتید.
این کارگردان سینما در پایان سخنانش شعری از سهراب سپهری خواند: و زحمت آخر، رساندن این پیغام: آقای کیارستمی عزیزم، تو اگر در تپش باغ خدا را دیدی، همت کن و بگو ماهی‌ها، حوض‌شان بی‌آب است.
بشنوید:
کیارستمی برای سینمای جهان الفبای تازه‌ای ساخت
ابراهیم حقیقی گرافیست شناخته شده نیز گفت: حرف زدن از کسی که بیش از ۴۵ سال دوست بودیم؛ بسیار سخت است. تعالی هنر سینما و نگهداری آن بسبار سخت است و کیارستمی در زمانی که فیلم‌ها خشن بودند، آثاری ساخت که پر از مهربانی بود. اینکه می‌گویند همه کیارستمی را نمی‌شناسند و این یک ضعف است، حرف اشتباهی است. مگر همه میکل آنژ را می‌شناسند. عباس کیارستمی برای سینمای جهان الفبایی تازه‌ای ساخت و سینما را چند گام به جلو برد.
بشنوید:
سیف‌الله صمدیان نیز با اشاره به اینکه نمی‌خواهد خاطره‌گویی کند، گفت: از کیارستمی پرسیدند دوست داری کدام اثرت بماند؟ گفت: هیچ‌کدام. می‌خواهم خودم زنده بمانم. کیارستمی را خود کیارستمی نمی‌توانست بشناسد و این حرف او نشان از زندگی عادی و کشدار بی‌معنی نیست بلکه از عشق او به کار ناشی می‌شد. کیارستمی کارگردان بالفطره و خالق بود و ۲۴ ساعت از شبانه‌روز ۲۰ ساعت کار می‌کرد. عطش کار بود که به وی عطش زندگی می‌داد.
صمدیان افزود: ژیل ژاکوب رئیس جشنواره فیلم کن می‌گفت آرزو دارم در سن ۷۵ سالگی دوباره سر کلاس بروم و سینما را از کیارستمی بیاموزم.
بشنوید:
کیارستمی یک سینمای متشخص را پدید آورد
آیدین آغداشلو نیر برای این مراسم یک فایل صوتی ارسال کرده بود. او در این فایل درباره کیارستمی گفته است: حاصل عمر کیارستمی را به این سادگی نمی‌شود برشمرد زیرا او هنرمند ساده‌ای نبود. او در دو وجه شخصی به عنوان یک سینماگر شخصی جهان را روایت می‌کرد و خودش را نشان می‌داد. و از طرفی سینمای جدیدی ساخت و جهان کیارستمی تبدیل به سینمایی جدید شد همان طور که گریفیث این کار را کرد. او یک سینمای متشخص را به وجود آورد.
در پیام صوتی آغداشلو همچنین آمده است: کیارستمی هنرمندی جامع‌الطراف بود و روح او فقط در یک قالب نمی‌گنجید و جمع‌بندی کارهای او را نمی‌توان فقط با نگاه به کارهای او در نقاشی یا سینما انجام داد. کیارستمی معتقد بود باید کار کند و تغییر ایجاد کند زیرا چنین وظیفه‌ای برای خود قایل بود و اینگونه است که جاودانگی به وجود آمد و این جاودانگی تا سال‌ها ادامه خواهد داشت.
نبود کیارستمی جبران ناپذیر است
ابراهیم فروزش کارگردانی که در دوره‌ای با عباس کیارستمی همکاری داشت، در این مراسم گفت: نبود کیارستمی جبران ناپذیر است اما امروز در این مراسم معلوم شد کیارستمی تنها نیست. کیارستمی سینما را از میان مردم کوچه و بازار آغاز کرد اما این انتخاب باوسواس بود. نگاه او به انسان بسیار شریف بود و این نگاه روی سینمای دنیا تاثیر گذاشت و امروز در بین ۱۰ سینماگر بزرگ دنیا قرار دارد. درگذشت او ضایعه‌ای برای سینمای ایران و جهان است. او افتخار سینمای ایران بود. یادش گرامی او هنگامه زمان بود.
جوهر نفیسی داشت که از فرهنگ کهنسال ایران نشات می‌گرفت
داریوش شایگان نیز در جمع مردم حاضر در مراسم گفت: امروز من صلاحیت این را ندارم که در برابر نخبگان سینمایی درباره کیارستمی حرف بزنم. من و کیارستمی در ایتالیا با هم آشنا شدیم. از آن زمان فهمیدم بین ما دو نفر آن کسی که باید شنونده باشد، من هستم تا بیاموزم. او چیزهایی می‌دید که من نمی‌دیدم. در او جوهره نفیسی وجود داشت که از عمر فرهنگ کهنسال ایران نشات می‌گرفت. عباس برای یاد گرفتن نیاز به انباشت اطلاعات نداشت و مانند داوینچی بود و اسرار طبیعت را کشف می‌کرد. جوهر درون کیارستمی از درونش به بیرون ساطع می‌شد و در پس مظاهر دنبال جوهر بود و دنیا را با چشم دل و عین‌القرب می‌دیدید و شخصیت‌های فیلم‌های وی همیشه در مسیر رفتن بودند و دنبال جوهر حقیقت بودند. او در راه کشف حقیقت از سینما و عکاسی کمک گرفت. سینمای او همیشه در آزمون بود و هرگز به گیشه تبدیل نمی‌شد و با وجود شهرت زیادی که داشت هرگز در این شهرت غرق نشد و به قول یک شاعر آلمانی شهرت را مجموعه‌ای از رفتارهای سوءتفاهم بر‌انگیز می‌دانست.
بهمن در این ۴ ماه سختی کشید
احمد کیارستمی فرزند ارشد این فیلمساز نیز در سخنانی کوتاه گفت: من از ستاد بدرقه و خانه سینما تشکر می‌کنم. بخصوص از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سپاسگزارم که در کودکی من این نهاد شرایطی را به وجود آورد، تا به عنوان یک کودک در آن دوره بتوانم از این همه آدم‌هایی که در کانون کار می‌کردند، بهره‌مند شوم که یکی از آنها پدرم بود. به نمایندگی خانواده از بهمن [دومین پسر کیارستمی] نشکر می‌کنم که در این ۴ ماه خیلی سختی کشید و هنوز هم بخشی از کار را ادامه می‌دهد، که باز هم زحمت عمده‌اش به عهده او است. در طول مدتی که در ایران کاری از پدرم نمایش داده نشد، ندیدم هیچ وقت گلایه‌گذاری کند ولی چند سالی پیش که بزرگداشتی برای او گذاشته بودند، به من گفت این همه جشنواره که شرکت کرده ولی تقدیر در خانه آدم یک جور دیگر است. اگر می‌دید که امروز چطور مردم محبت و توجه‌شان را نشان دادند، من مطمئنم که خیلی بهش می‌چسبید.
بشنوید:
عباس کیارستمی تنها کارگردان ایرانی برنده جایزه‌ی معتبر نخل طلای فستیوال کن، به دلیل کوتاهی پزشکان معالج و عدم ارائه اطلاعات پزشکی به او و خانواده‌اش، پس از چندین عمل پیاپی و باوجود ادامه روند درمان در کشور فرانسه، ۱۴ تیرماه در پاریس درگذشت. کیارستمی با تشخیص پولیپ روده بزرگ بدون پاتولوژی راهی اتاق عمل شد و به تشخیص پزشک بخش اعظمی از روده بزرگ او خارج شد، در حالی که به گفته کارشناسان نیازی به جراحی به این وسعت نبود و نتیجه آزمایش‌های پاتولوژی هم ظاهرا هرگونه سرطان را در آن زمان رد می‌کرد.
کیارستمی در آخرین سخنان خود که فایل صوتی آن به تازگی انتشار یافته، پیش از اعزام به فرانسه، گفته است: قماربازها همه چیزشان بد نیست و می‌شود یک چیزهایی از آنها یاد گرفت. می‌گویند در یک شرایطی که دیدید مدام روی باخت هستید، صندلی‌تان را ترک کنید و بروید. من الان به جایی رسیدم که می‌روم آنجا (فرانسه) ببینم چه می‌شود.
