در طول ۹ ماه گذشته٬ سپاه پاسداران ایران حداقل ۶ نفر از دو تابعیتیها را بازداشت کرده٬ تعدادی که بالاترین رقم در سالهای اخیر به شمار میرود که مورد تائید حکومت نیز قرار گرفته است.
دولت بیشتر این بازداشتها را تائید کرده بدون آنکه جزئیاتی درباره اتهامات این افراد ارائه کند. خبرگزاری رویترز در گزارشی به اهداف احتمالی جمهوری اسلامی از این بازداشت ها پرداخته و نتیجه گرفته است که دستگیری دو تابعیتیها میتواند با انگیزهها و اهداف سیاسی حکومت و همچنین انگیزههای اقتصادی سپاه پاسداران انجام گرفته باشد:
تحلیلگران میگویند اتهامهای این افراد شبیه هستند: دستگیری در زمان رسیدن و یا ترک فرودگاه تهران٬ اعلام یک دوره بازجویی و به دنبال آن انتشار اتهامهای افراد در وبسایتهای وابسته به تندروها؛ اتهامهایی که در بیشتر موارد به تلاش برای سرنگونی حکومت مرتبط است آن هم پیش از آنکه پای این افراد به دادگاه برسد.
ایران دو تابعیتیها را به رسمیت نمیشناسد٬ نکتهای که سفارتخانههای غربی را در پیگیری وضعیت دستگیرشدگان دوتابعیتی با محدودیتهای زیادی روبرو میکند.
در ماه مارس٬ ایالات متحده آمریکا به شهروندان دو تابعیتی ایرانی- آمریکائی این کشور در مورد خطرهای احتمالی بازداشت و حبس در صورت سفر به ایران هشدار داد.
بر اساس آنچه دوتابعیتیهایی که پیشتر در ایران دستگیر شده بودند و خانوادههای برخی زندانیان فعلی میگویند٬ دوتابعیتیها در برخی موارد برای معاوضه با ایرانیهای زندانی در کشورهای غربی استفاده میشوند.
در ماه ژانویه تهران و واشنگتن به توافقی برای مبادله تاریخی زندانیان دست پیدا کردند و بر اساس آن تعدادی از ایرانیهایی که با اتهامهایی بیشتر مرتبط به دور زدن تحریمهای آمریکا علیه ایران در زندان بودند با تعدادی آمریکایی زندانی در تهران معاوضه شدند.
نازنین زاغری رتکلیف٬ ایرانی- بریتانیایی زندانی در ایران است که در ماه آوریل و زمانی که با دختر دو سالهاش قصد بازگشت به بریتانیا را داشت در فرودگاه تهران بازداشت شد. او برای موسسه تامپسون رویترز کار میکرد و مسئولان این موسسه اعلام کردهاند فعالیتهای زاغری هیچگونه ارتباطی با ایران ندارد.
ماه گذشته سپاه پاسداران در بیانیهای زاغری را متهم به تلاش برای سرنگونی حکومت کرد٬ اتهامی که همسر او ریچارد رتکلیف آن را «مضحک» خواند.
ریچارد رتکلیف میگوید در اواخر ماه ژوئن٬ تیم بازجوهای نازنین زاغری پیشنهاد غیرمعمولی را طرح کرده و گفتهاند: همسر نازنین زاغری باید دولت بریتانیا را تحت فشار قرار دهد «تا به توافقی برسد» و در عوض ممکن است که پرونده او پیش از رفتن به دادگاه بسته شود.
به گفته او اطلاعات بیشتری از سوی بازجوها در این زمینه مطرح نشده است. ریچارد رتکلیف میگوید او این طرح را با وزارت امور خارجه بریتانیا در میان گذاشته و در پاسخ به او گفته شده است که آنها هیچگونه اطلاعی در اینباره ندارند.
همسر نازنین زاغری همچنین میگوید بازجوها به مادر همسرش گفتهاند توافقی که آنها دربارهاش صحبت میکنند مربوط به «معاوضه» است.
سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا در پاسخ به سوالات رویترز گفته است که آنها موضوع نازنین زاغری را با مقامهای وزارت خارجه ایران در میان گذاشتهاند اما هنوز موفق به دیدار با او نشدهاند.
در ماه اکتبر نیز سیامک نمازی رئیس سابق برنامهریزی استراتژیک شرکت کرسنت پترولیوم در دبی در تهران بازداشت شد. او برای سالها در ایران به عنوان مشاور کار میکرد و شرکتهای خارجی را تشویق میکرد که در این کشور سرمایهگذاری کنند.
کریم سجادپور تحلیلگر ایران در بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی میگوید ظاهرا بازداشت سیامک نمازی با هدف پیام به دو تابعیتهای دیگری است که به صورت بالقوه میتوانند به شرکتهای خارجی برای سرمایهگذاری در ایران کمک کنند.
او اضافه میکند خطرهای بازداشت احتمالی میتواند ایرانیهای دوتابعیتی ثروتمند را از سرمایهگذاری در ایران بازدارد و همین مساله میتواند رقابت اقتصادی با سپاه را کاهش دهد.
سپاه پاسداران قویترین نیروی نظامی ایران است که منافع اقتصادی آنها بالغ بر صدها میلیار دلار میشود.
اتفاق کلیدی در تاسیس جمهوری اسلامی ایران بازداشت ۵۲ دیپلمات آمریکائی در سفارت این کشور در تهران در سال ۱۹۷۹ بود؛ کسانی که برای ۴۴۴ روز در اسارت نگهداری شدند. گروگانگیری با اهداف سیاسی در طول دهه ۸۰ و زمانی که حزبالله تاسیس شد ادامه یافت٬ گروهی که توسط ایرانیها تاسیس و اعضای آن از سوی ایرانیها آموزش داده شدند. حزبالله تعدادی از آمریکائیها را در لبنان به اسارت گرفت. طرح معاوضه پیچیده آزادسازی آمریکائیها در قبال معامله تسلیحاتی با تهران که به ماجرای ایران-کنترا معروف است مربوط به همین بازداشتهاست.
در ژانویه گذشته چهار ایرانی- آمریکائی از جمله جیسون رضاییان خبرنگار روزنامه واشنگتن پست در معاوضه با ۷ ایرانی در زندانهای آمریکا آزاد شدند.
هفته گذشته عباس جعفری دولتآبادی دادستان تهران اعلام کرد کیفرخواست هما هودفر٬ سیامک نمازی و نازنین زاغری رتکلیف صادر شده و پروندههای آنها به دادگاه ارسال شده است٬ او جزئیاتی در این باره ارائه نداد. حالا باید دید سرانجام این پروندهها به کجا میرسد.