پس از اینکه امیدهای بسیاری در مورد نتایج تحقیقات در شتاب‌دهنده موسسه اروپایی تحقیقات هسته‌ای (سرن) به وجود آمد، هفته گذشته برخی از دانشمندان این مرکز نسبت به تحقیقات خود ابراز ناامیدی کردند.
هشت سال از آغاز به کار شتاب‌دهنده هادرونی بزرگ در این مرکز می‌گذرد. در این مدت بارها آزمایش‌ها به دلایل فنی تعطیل شد اما محققان این مرکز امید خود برای اکتشاف را از دست ندادند. یکی از اهداف اصلی آنها از برخورد پرتونی، گشودن دریچه‌ای به سوی «فیزیک نوین» است.
این شتاب‌دهنده، پروتون‌ها را با ۹۹/۹۹ درصد سرعت نور به حرکت در می‌آورد و سپس آنها را به هم می‌کوباند. بر اثر این برخورد دمایی هزاران برابر دمای خورشید در مقیاس کوچک و کنترل‌شده ایجاد می‌شود. این وضعیت در واقع ایجاد شرایط انفجار بزرگ (بیگ بنگ) در مقیاسی میکروسکوپی‌ست.
اطلاعاتی که از آزمایش‌های انجام شده در ژوئیه ۲۰۱۲ به دست آمده بود نشان داد که با توجه به برخوردهای بزرگ تولید شده در این آزمایشگاه، دانشمندان بر این باور بودند که به «بوزون هیگزی» که آن‌را «ذره خدا» (God Particle) هم می‌نامند نزدیک شده‌اند. آنها البته در این مورد هرگز با قطعیت سخن نگفتند و به آزمایش‌های خود ادامه دادند.
فرانسوا آنگلر از بلژیک و پیتر هیگز از بریتانیا کاشفان این ذره در سال ۲۰۱۳ موفق به دریافت جایزه فیزیک نوبل شده بودند.
برای اولین باز لئون لدرمن٬ برنده جایزه فیزیک نوبل از عنوان «ذره خدا» برای کتاب خود استفاده کرد. او البته آن موقع گفت که در نظر داشته تا نام کتاب خود را «ذره لعنتی» بگذارد چرا که فیزیک‌دانان بسیاری سال‌ها در جستجوی آن بوده و هرگز به آن دست نیافته بودند.
با اینکه در این مدت امیدهای بسیاری در پیشرفت تحقیقات این مرکز به وجود آمده بود اما حالا خبرهای ناامید‌کننده‌ای بر روی سال‌ها تحقیق آنها سایه انداخته است.
هفته گذشته و در کنفرانس ICHEP اعلام شد امواجی که تصور می‌شد نشانه‌هایی از کشف ذره‌ای ناشناخته‌ای را منتشر می‌کرد٬ بسیار کمرنگ شده است.
پرفسور دیوید چارلتون از دانشگاه بیرمنگام رئیس گروه آزمایش اطلس در شتاب‌دهنده هادرونی بزرگ LHC گفته است: «تمام کسانی‌که بر روی این پروژه کار می‌کنند ناامید شده‌اند».
او در مورد دلیل این ناامیدی اضافه کرده است: «ما با هیجان بسیاری داده‌ها را جمع‌آوری می‌کردیم. اما در آخرین یافته‌ی خود به این نتیجه رسیدیم که چیزی وجود ندارد. این بسیار ناراحت کننده است چرا که اگر این ذره وجود داشت، می‌توانست به یک اتفاق خارق‌العاده منجر شود».
پرفسور فابیو جیانوتی، مدیر آزمایشگاه سرن اما به تیم خود گفته است که این «تنها آغاز یک سفر» برای رسیدن به موفقیت‌های تکنیکی جدید خواهد بود. او همچنین اضافه کرده است: «عملکرد فوق‌العاده‌ی شتاب دهنده، آزمایش‌ها و محاسبه‌ها حاکی از اکتشاف بزرگ، جامع و دقیق در فیزیک بنیادی‌ست».
در همین حال پروفسور جان باتروث از دانشگاه لندن که بر روی پروژه اطلس کار می‌کند، از زمانی جدید برای تلاشی بیشتر بر روی تحقیق و اکتشاف تاکید کرده و گفت: «تصور کنید ما در یک جزیره جدید در علم فیزیک فرود آمده‌ایم و حالا زمان اسکن چشم‌انداز این سرزمین است. اگر ما در سال پیش‌رو یافته‌ی جدیدی را به دست نیاوریم به این معنا خواهد بود که در این جزیره تمدن شگفت‌انگیز یا آتش‌فشان‌های دیدنی که ما پیش از این تصور می‌کردیم، وجود ندارد».
او البته اضافه کرد: «اما این به آن معنا نخواهد بود که ما نمی‌توانیم بسیاری از ناشناخته‌ها را کشف کنیم. ما تنها باید با آرامش و دقت بیشتر در ماه‌ها و سال‌های آینده کار را ادامه دهیم».
آزمایش‌های انجام شده در سرن برای بسیاری هیجان‌انگیز است. در مورد آن فیلم‌ها و کتاب‌های بسیاری تهیه شده است که شاید مشهورترین آن «فرشتگان و شیاطین» نوشته داون براون باشد. کتابی که بعدها با همین نام به فیلمی پرفروش با بازی تام هنکس تبدیل شد. اما در این کتاب به اشتباه این موضوع نشان داده می‌شود که «پاد ماده» را می‌توان به عنوان منبعی برای انرژی یا حتی سلاح استفاده کرد.
آنچه در واقعیت وجود دارد شاید فاصله‌ای نزدیک به میلیون‌ها سال از تصور موجود در فیلم است. اگر «پاد ماده» با یک ماده معمولی در تماس باشد٬ می‌تواند تبدیل به انرژی شود اما این میزان نسبت به آنچه در سرن رخ می‌دهد٬ ناچیز است.
تصور اشتباه دیگری که در مورد سرن وجود دارد، ایجاد سیاه‌چاله‌های مصنوعی پس از انجام آزمایش‌هاست. این تصور که بخشی از اروپا از بین خواهد رفت همانند آنچه در فیلم «پیش‌تازان فضا» مشاهده می‌شود٬ اشتباه است. امکان ایجاد میکرو سیاهچاله در این آزمایشگاه وجود دارد اما تمامی آنها بلافاصله متلاشی خواهند شد.
* منابع:
تهیه و تنظیم: کامیار بهرنگ
