فیروزه رمضان زاده- ۱۷ مرداد، روز خبرنگار در حالی سپری شد که حسن روحانی، هفتمین رییس‌جمهوری ایران همچنان از تحقق یکی از نخستین وعدههای انتخاباتی خود یعنی بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران بازمانده است.
دولت حسن روحانی در شرایطی به پایان راه خود نزدیک می‌شود که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران بار دیگر و در آستانه فرا رسیدن روز خبرنگار در نامه‌ای سرگشاده خطاب به حسن روحانی نوشت: «واپسین ماه‌های مدیریت شما بر امور کشور در حالی سپری می‌شود که یکی از اولین وعده‌هایتان مبنی بر بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران هنوز عملی نشده و دستور مساعد جنابعالی خطاب به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نادیده انگاشته و به بایگانی سپرده شده است.»
اعضای هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در طول فعالیت دولت یازدهم بارها برای بازگشایی این انجمن با وزیران کار و امور اجتماعی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین معاونان و مدیران کل مرتبط دیدارهایی داشته‌اند اما این دیدارها و تلاش‌ها به نتیجه‌ای ختم نشده‌اند.
پیش از این و در بهمن ماه سال ۱۳۹۲ بیش از ۱۷۰۰ روزنامه‌نگار در نامه‌ای سرگشاده به حسن روحانی خواستار بازگشایی این انجمن شده بودند.
در روزهای پایانی تیرماه ۱۳۹۳ نیز اعضای هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در نامه‌ای به رییس‌جمهوری ایران ضمن انتقاد از کارشکنی وزارت کار در اقدام حقوقی و قانونی برای بازگشایی این انجمن، از او خواستند که برای آغاز به کار انجمن به صورت مستقیم مداخله کند.
یک ماه بعد حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی حسن روحانی از احتمال بازگشایی انجمن با نام جدید خبر داد. بدرالسادات مفیدی، دبیر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران و ماشاءالله شمس‌الواعظین رئیس این انجمن به سخنان مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور ایران واکنش نشان داده و به این موضوع اعتراض کردند.
هرچند در آن زمان محمدرضا صادق، مشاور رسانه‌ای حسن روحانی اعلام کرد که علی ربیعی، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در حال رایزنی برای بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران است اما این رایزنی‌ها مسکوت ماند تا اینکه علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت روحانی در اسفند ماه همان سال در گفتگو با روزنامه آفتاب یزد با بیان اینکه اشکالات جدی که در گذشته درباره انجمن صنفی روزنامه‌نگاران وجود داشته منجر به پلمب آن شده است٬ گفت: «برخی از اعضاء این انجمن اکنون در خارج از ایران فعالیت می‌کنند و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی کشور بر روی برخی از عناصر دیگر این انجمن حرف دارند. این عوامل موجب پلمب دفتر انجمن صنفی روزنامه‌نگاران شد.»
جنتی، چند ماه بعد در شهریورماه ۱۳۹۴ به روزنامه قانون هم گفت: «انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران، با شرایط سابق ادامه پیدا نخواهد کرد.»
ترجیح دولت برتشکیل ده‌ها تشکل موازی و بی‌هویت است
مینو بدیعی، از روزنامه‌نگاران باسابقه ساکن تهران که یکی از امضاکنندگان نامه سرگشاده انجمن صنفی روزنامه‌نگاران به حسن روحانی است به کیهان لندن می‌گوید: «این نامه به وسیله آقای شمس الواعظین، خانم بدرالسادات مفیدی و سایر دوستانی که در راس انجمن صنفی روزنامه‌نگاران بودند تهیه شد.»
این روزنامه‌نگار از همان آغاز به کار انجمن صنفی روزنامه‌نگاران در آن عضویت داشت. او به عنوان بازرس و عضو هیات مدیره علی‌البدل فعالیت می‌کرد٬ پس از آن عضو اصلی هیات مدیره بود و البته پس از مدتی به دلایلی از این سمت کناره‌گیری کرد.
دولت روحانی هر چند در مواردی مثل موضوع بیمه خبرنگاران تا حدی موفق عمل کرده است اما در حالی که در آخرین سال فعالیت دوره ریاست‌جمهوری خود به سر می‌برد همچنان در تحقق یکی از وعدههای انتخاباتی خود یعنی بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ناموفق بوده است.
بدیعی در این زمینه معتقد است: «همان‌گونه که در طول سه سال گذشته دیده‌ایم دولت روحانی هیچ تمایلی به بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ندارد و تا آنجا که من از دور و نزدیک شاهد بوده‌ام بنا بر عدم بازگشایی این انجمن است و ترجیح می‌دهند ده‌ها تشکل موازی و بی‌هویت تشکیل شود تا این که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران مجدداً بازگشایی شده و آغاز به کار کند.»
این روزنامه‌نگار به تلاش‌های معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تشکیل سازمان نظام رسانه‌ای جمهوری اسلامی با هدف محدودتر شدن فعالیت رسانه‌ای در ایران اشاره می‌کند.
به گفته او این انجمن در دوره فعالیت خود به عنوان یک تشکل مدنی فراگیر٬ قدرت زیادی به دست آورد بنابراین بدیهی است که هر نوع تشکلی از این قبیل در شرایط باز آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و … می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد و در شرایطی که آزادی‌های نسبی وجود ندارد ادامه فعالیت و کار برای آن مقدور نخواهد بود.
به اعتقاد بدیعی روحانی در خصوص وعده‌هایی که داده تعلل کرده است و احتمالاً یا مانع اقدامات او می‌شوند و یا این که اختیاراتش محدود است.
این روزنامه‌نگار به فعالیت‌های انجمن صنفی روزنامه‌نگاران اشاره می‌کند و می‌گوید که این تشکل با داشتن ۳ هزار عضو رسمی و تعدادی هواخواه توانسته است اقدام‌هایی انجام دهد٬ از جمله تشکیل دانشکده خبر وابسته به انجمن و ایجاد رشته‌های گوناگون در عرصه روزنامه‌نگاری و خبر است.
تامین مسکن برای تعدادی از اهالی مطبوعات و همچنین پیگیری مسائل رفاهی روزنامه‌نگاران و خبرنگاران هم به گفته بدیعی از دیگر فعالیت‌های انجمن بود.
نبود امنیت شغلی، پایین بودن دستمزد، عدم استقلال حرفه‌ای
مینو بدیعی وجود انجمن صنفی روزنامه‌نگاران و ادامه کار آن را برای دستیابی به ابتدایی‌ترین حقوق صنفی خبرنگاران یک ضرورت می‌داند و اضافه می‌کند: «همیشه عنوان می‌شود در کشور ما از کفاشی‌ها تا خواربارفروشی‌ها تا آرایشگرها و خیاط‌ها دارای تشکل صنفی خود هستند اما یک قشر فرهنگی نظیر خبرنگاران که بسیار بر جامعه تاثیرگذار هستند از داشتن انجمن خاص خود محروم هستند.»
بدیعی می‌گوید: «آقای روحانی به بیشتر وعدههای خود عمل نکرد و به جز موضوع برجام دولت او نتوانست مشکلات متعدد مردم از قبیل بیکاری، گرانی، رکود تورمی، بازکردن فضای سیاسی، توجه به اقتصاد تولیدی، جلوگیری از فعالیت دلالان در عرصه‌های اقتصادی، مقابله با گروه‌های فشار و… را حل کند.»
او اضافه می‌کند: «افشای فیش‌های حقوقی چند میلیون تومانی هم مزید بر علت شد و نشان داد که تفاوتی از نظر فساد اداری و سوءاستفاده مدیران بین این دولت و دولت‌های قبلی وجود ندارد. در همین حال فعالیت شدید به اصطلاح دلواپسان و اصولگرایان افراطی موانع زیادی در برابر دولت ایجاد کرد. دولت اگر در برخی از عرصه‌ها نظیر سیاست خارجی با موفقیت‌هایی روبرو بوده اما نتوانسته تبلیغات مناسب و سیاست رسانه‌ای معقولی در این زمینه داشته باشد، همه موارد دست به دست هم داده‌اند و دولت را دچار انفعال در همه زمینه‌ها از جمله بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران کرده‌اند.»
این روزنامه‌نگار معتقد است خبرنگاران داخل کشور در شرایط کنونی با مساله نبود امنیت شغلی، پایین بودن دستمزد، عدم استقلال حرفه‌ای، نداشتن امکانات رفاهی و گاه بی‌هویتی حرفه‌ای روبرو هستند.»
به گفته بدیعی خبرنگاران قدرت مانور در برابر قدرت سیاسی ندارند و گاه خود به وسیله تبلیغات نادرست دولتی تبدیل می‌شوند٬ برخی خبرنگاران هم به دلیل مسائل مالی متعدد به کارمندان روابط عمومی‌ها، تبلیغاتچی، ویزیتوری و آگهی‌بگیری تبدیل شده‌اند.
او وضعیت رسانه‌ها را از نظر مالی اسفناک توصیف و اضافه می‌کند: «با اینکه خود دولت خبرنگاران را بیمه می‌کند اما عملاً نشریات نمی‌توانند خبرنگاران را بیمه کنند و بیشتر خبرنگاران چند شغله هستند٬ البته اگر شغلی پیدا شود.»
به گفته بدیعی، در فضای برخی از تحریریه‌ها اختناق حاکم است و بسیاری از خبرنگاران جرات طرح مسائل صنفی خود را ندارند٬ مدیران مسئول هم به راحتی آنها را کنار می‌گذارند و هیچ نهاد صنفی نیز نیست که از خبرنگاران حمایت کند.
او اضافه می‌کند با وجود مشکلات فراوان مالی و شغلی که خبرنگاران با آنها مواجه هستند رسانه‌ها حتی نمی‌توانند خبرنگاران را بیمه کنند چه برسد به این که به آنها وام هم بدهند.
م- ی یکی از روزنامه‌نگاران حوزه اجتماعی شاغل در یکی از روزنامه‌های اصلاح طلب در مورد وضعیت شغلی روزنامه‌نگاران در ایران به کیهان لندن می گوید: «وضعیت حقوقی رسانه‌های اصولگرا بسیار بهتر از سایر رسانه‌هاست مثلاً خبرنگار خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران دو میلیون تومان حقوق می‌گیرد، دبیرهای این خبرگزاری هم دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند درحالی که ما با کلی نکبت و منت، یک میلیون تومان به زور و با تاخیر می‌گیریم تازه مالیات هم از آن کسر می شود، اضافه کاری که نیست هیچ، کسری کار هم داریم و از حقوق ما کم می‌شود.»
مینو بدیعی معتقد است: «خبرنگاران فاقد احترام و حرمت اجتماعی هستند و جایگاه آنها در جامعه مشخص نیست.»
سعید برآبادی، خبرنگار روزنامه شرق با انتشار پستی عمومی در صفحه فیس‌بوک خود به روز خبرنگار در ایران پرداخته است.
در بخشی از نوشته این روزنامه‌نگار آمده است: «از #روز_خبرنگار همین بس که هنوز خار در چشمشان هستیم، نه مدیر روابط عمومی یا کار چاق‌کنِ فلان قسمت. حالا هی بکوبند توی سرت که فلان کار را کردی، فلان کار را نکردی، هی بی‌پولی‌ات را به رخت بکشند یا دست ترحم دراز کنند طرفت. هی بگویند تو که جنبه علمی نداری، یا بگویند تو که انشاء و املایت مفت نمیارزد یا مثلا بگویند این کیه که وسط یه بحث جدی، داره جیر جیر می‌کنه؟ آن صدای جیر جیرکننده تو مخی، خود من هستم، یا لااقل تصویر من از خبرنگاری. درست است که روزگار با ما صادق نبود و رستگارمان نکرد….»
حسن روحانی در حالی به زودی دوران ریاست جمهوری خود را به پایان می‌رساند که به نظر می رسد قادر به بازگشایی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران نیست٬ همچنان‌که رسانه‌های مستقل و غیرحکومتی نتوانستند در دوره او جایی برای ظهور و حضور داشته باشند. دولت یازدهم در این سال‌ها نه تنها تلاشی برای گسترش فعالیت مطبوعات از خود نشان نداد بلکه در مقابل نزدیک به ۱۰ نشریه توقیف و روزنامه‌نگاران مستقل بسیاری با بازداشت یا تهدید‌های امنیتی روبرو شدند.
