محسن بهزادکریمی – «ایران در پی بالا بردن توان سایبری بعد از توافق هسته‌ای است»، «ایران درپی ارتقاء کمی و کیفی زرّادخانه‌های موشکی است»، این دو تیترهای اصلی گزارش رسمی پنتاگون در رابطه با ایران پس از توافق هسته‌ای است.
وزارت دفاع آمریکا در گزارش خود آورده است: ایران به آهستگی در پی ارتقاء سطح و توان حملات سایبری خود است و از زمان توافق هسته‌ای به این سو تعداد قابل توجهی از موشک‌های بالستیک پیشرفته را تولید کرده است.
جمهوری اسلامی از زرادخانه قابل توجه موشکی برخوردار است که توان هدف قرار دادن هر مکانی را در منطقه دارد حتی پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه و اسراییل را.
این اطلاعات در اسنادی آمده که به تازگی توسط وزارت دفاع آمریکا در قالب گزارشی تحلیلی از توان نظامی ایران منتشر شده است.
گزارش یادشده که به درخواست کنگره هر ساله تهیه می‌شود نخستین گزارش از زمان انعقاد تفاهم‌نامه اتمی میان ایران و ۱+۵ است. گزارش اصلی که بخش‌هایی سرّی را نیز در بر می‌گیرد در تاریخ ۳۱ مه به کمیته نیروهای مسلح کنگره‌ی آمریکا ارائه شد و با تازگی تنها گزیده قابل انتشاری از آن که به مفاد غیر سرّی این گزارش پرداخته در اختیار عموم قرار گرفته است.
هرچند گزیده منتشر شده‌ی این گزارش تنها یک سطر در رابطه با ارتقاء توان سایبری ایران را دربر می‌گیرد، اما تایید این موضوع در بطن این گزارش مستقیما بر آنچه که انستیتوی مطالعات خاور نزدیک به آن مفصلا پرداخته بود صحه می‌گذارد.
در گزارش مفصل این موسسه که توسط مایکل اسن‌استات تنظیم شده است وی مفصلا به توان سایبری ایران و پیشرفت‌های اخیر جمهوری اسلامی در این زمینه می پردازد و مشخصا می‌نویسد: «اگر توان سایبری ایران پیش از این در ابعاد ایجاد مزاحمت و اغتشاش در سیستم سایبری دشمنانش بود اما حالا این توان در ابعاد به مخاطره انداختن امنیت ملی دشمنان ارتقاء یافته است».
سنجش آستانه تحمل
در گزارش اسن‌استات آمده است: «ایران در گرماگرم تفاهم هسته‌ای امتحان کرد تا ببیند چه بخش از فعالیت‌هایش را بدون به خطر انداختن توافق و سرمایه‌گذاری‌های خارجی می‌تواند ادامه دهد و در این میان بیشتر تلاشش را در بخش موشکی و سایبری متمرکز کرده است».
دولت اوباما و ناظران بین‌المللی معتقدند که توافق اتمی قادر است اهداف خود را در رابطه با توقف ابعاد نظامی احتمالی برنامه اتمی جمهوری اسلامی و نظارت بر برنامه اتمی ایران تأمین کند. چندی پیش باراک اوباما در این رابطه گفت: «یک سال از توافق هسته‌ای گذشته و در تمام ابعاد این توافق توانسته همان‌طور که می‌خواستیم اهدافی را که در بطن توافق و پیش از آن ترسیم کرده بودیم عملی نماید».
خلاصه‌ای که از گزارش وزارت دفاع آمریکا منتشر شده است به برنامه هسته‌ای ایران اشاره دارد اما حاوی مطالبی مبنی بر اجرای دقیق و صحیح آن توسط ایران نیست ولی به طور اخص به تفاوت رویکرد حسن روحانی و علی خامنه‌ای در رابطه با آمریکا اشاره دارد.
این گزارش همچنین بخشی از آنچه در گزارش وزارت دفاع آمریکا در سال پیش آمده بود را بازبینی کرده و در این میان بر تلاش ایران برای کنترل و نمایش قدرت در نقاط استراتژیک نظیر تنگه هرمز تاکید می‌کند.
وزارت دفاع آمریکا در این گزارش می‌نویسد: «سپاه پاسداران همچنان به حمایت و انجام عملیات تروریستی و تشنج‌آفرینی در مناطق حساس و استراتژیک به عنوان ابزاری برای پیش برد سیاست‌های خود متکی است».
پیشرفت سایبری- نظامی جمهوری اسلامی
پیشرفت و ارتقاء توان سایبری برای جمهوری اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به نوعی همچون توان موشکی گزینه مناسبی در تسلیحاتِ جایگزین برای ایران به حساب می‌آید. عدم برخورداری از هواپیماهای پیشرفته جنگی و تحریم تسلیحاتی که همچنان به قوت خود باقی است جمهوری اسلامی را در اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه نود میلادی به سوی برنامه موشکی سوق داد. برنامه‌ای که امروز تکیه‌گاه اصلی ساختار نظامی ایران به شمار می‌رود.
توان سایبری نیز از همان قابلیت‌های استراتژی موشکی برخوردار است و به دو دلیل عمده سلاح مورد علاقه نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌رود؛ یکی اینکه رژیم ایران از این طریق می‌تواند با مخالفان داخلی برخورد کند و فضای اینترنت را چه درون مرز و چه آن بخشی را که توسط مخالفان برون‌مرزی و به منظور مخاطب قرار دادن جامعه ایران در فضای مجازی منتشر می‌یابد کنترل نماید. دیگر اینکه در ابعاد پیشرفته‌تر ایران می‌تواند توان سایبری خود را برای ایجاد اختلال و نفوذ به ساختار سایبری کشورهایی که متخاصم می‌داند به کار ببندد.
سیاست برخورداری از توان سایبری- نظامی در فضایی که چه از لحاظ تکنیک و سخت افزار و چه از لحاظ دیپلماتیک و بین‌المللی هنوز چندان مدیریت و نظارتی بر آن نیست، این اجازه را به رژیم جمهوری اسلامی می‌دهد تا به عنوان ابزار نوین جنگی و سلاح استراتژیک از آن بهره ببرد.
از آنجا که هنوز برای حملات سایبری و چگونگی برخورد با آن قوانین و قواعدی ترسیم نشده و این‌گونه حملات هنوز به مثابه حمله نظامی تلقی نمی‌شود به جمهوری اسلامی این اجازه را می‌دهد تا ماجراجویی‌های خود را از این طریق دنبال نماید.
امروز خاورمیانه تنها یک دهه از آغاز جنگ‌های سایبری چند سویه فاصله دارد و در حال حاضر تنها ایران و اسراییل هستند که به طور غیر رسمی در این آوردگاه دست و پنجه نرم می‌کنند.
در پایان باید یادآوری کرد که توان و اقتدار سایبری این اجازه را به رژیم تهران می‌دهد تا با حملات سایبری، قدرت و توان نظامی خود و برخورداری از تکنولوژی و ابزار مدرن نظامی را در سطح جهانی به نمایش بگذارد و در کنار نام‌هایی چون روسیه، کره شمالی، چین، نام ایران را نیز به عنوان کشوری با توان نفوذ به ساختارهای الکترونیک غرب مطرح سازد. نامی که نه تنها در اسناد سیاسی- نظامی و امنیتی بلکه در گزارش‌ها و اخبار روزانه نیز به چشم می‌خورد.
*منابع: انستیتوی واشنگتن، ایران واچ، بلومبرگ
