دستگاه قضایی جمهوری اسلامی در سال گذشته تنها ۱۱ روز پس از دیدار رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه با مقامات عالیرتبۀ ایران در تهران، سه تبعه ترکیه را به جرم قاچاق مواد مخدر اعدام کرده است.
روزنامه گاردین به نقل از سازمان حقوق بشر ایران در نروژ در گزارشی به شرح جزئیات این سه اعدام پرداخته و نوشته این موضوع از این جهت اهمیت دارد که جمهوری اسلامی معمولاً از فرستادن اتباع خارجی پای چوبۀ دار خودداری میکند، بهخصوص در مواردی که پای کشوری در میان باشد که تهران با آن روابط حسنه دارد.
یکی از اعدامیان، فاروق گونر مرد ۴۶ ساله تُرک و پدر ۹ فرزند و یک راننده کامیون بوده که خانواده او خبر اعداماش را تائید کردهاند. این فرد بین افغانستان و ترکیه کار میکرد و از ایران عبور میکرده که به جرم حمل مواد مخدر دستگیر شده است. برادر این مرد به گاردین گفته «ما چهار سال برای نجات او تلاش کردیم و آنها [جمهوری اسلامی] به ما نگفته بودند که قرار است اعداماش کنند، او را یک روز صبح به دار آویختند و ما بعدازظهر خبردار شدیم».
اولین بار سازمان حقوق بشر ایران در نروژ، که مجازات اعدام در ایران را رصد میکند، اطلاعات این اعدامها را به دست آورد. این گروه میگوید دو تبعۀ تُرک دیگر به نامهای محمت یلماز و متین که نامخانوادگیاش نامعلوم است، را شناسایی کرده که همان زمان اعدام شدهاند. فعالان حقوق بشری معتقدند که قاچاقچیان مواد مخدر در ایران معمولاَ عادلانه محاکمه نمیشوند.
اعدام در زندان وکیل آباد مشهد
در ادامه گزارش گاردین آمده این اعدامها در آوریل ۲۰۱۵ و کمی پس از دیدار اردوغان با روحانی و آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی انجام شده است. این دو کشور که چندین دهه روابط خوب خود را حفظ کردهاند، در سالهای اخیر بر سر مسائل منطقه در تقابل قرار گرفتهاند و سفر اردوغان به تهران نیز زمانی انجام شد که روابط این دو کشور سرد بود.
روابط آنها هماکنون بهبود یافته و ایران اردوغان را پس از کودتای نافرجام ترکیه در اوایل سال جاری حمایت کرد و ترکیه نیز مواضع خود را نسبت به روسیه که متحد اصلی تهران است، تغییر داد.
سازمان حقوق بشر ایران در نروژ خبر داده محکومین در زندان وکیلآباد در شرق مشهد اعدام شدهاند و قبل از اجرای اعدام امکان آخرین ملاقات با خانوادههایشان را نداشتند. بنا به گزارش این نهاد حقوق بشری جسد این سه زندانی در ماه مِه به ترکیه بازگردانده شده است.
سکوت وزارت خارجه ترکیه
برادرِ گونر میگوید که خانوادهاش به مقامات ایران و ترکیه دادخواست دادهاند، اما هیچ توجهی به آن نشده است. او در گفتگویی تلفنی به گاردین گفته «ما وکیلی پیدا کردیم و به ایران رفتیم و تلاش کردیم که بیگناهی برادرم را ثابت کنیم. اما آنها او را اعدام کردند».
برادر گونر گفته است: «آنها فکر میکنند مسلمان هستند اما نیستند. اگر برادر من در اسرائیل بود، الآن زنده بود! ما از مقامات ترکیه تقاضای کمک کردیم؛ آنها هیچ کمکی نکردند». وی افزود: «هیچ قانونی در ایران وجود ندارد. اگر ما در هر کشور دیگری بودیم حداقل میتوانستیم برادرم را برای آخرین بار ملاقات کنیم. آنها او را اعدام کردند بدون آنکه به ما بگویند».
محمود امیریمقدم، سخنگوی سازمان حقوق بشر ایران گفته مشخص نیست که آیا رئیس جمهور ترکیه در تهران دربارۀ این سه نفر وارد مذاکره شده است یا خیر. وی همچنین افزوده «این هم مشخص نیست که آیا دولت ترکیه برای کمک به نجات این افراد اقدامی کرده باشد. زمان اعدامها و عدم واکنش عمومی از سوی دولت ترکیه بسیار سوالبرانگیز است».
مایکل، پسر محمت یلماز به نهاد نروژی حقوق بشر ایران گفته «من هفت بار به ایران سفر کردم تا داروهای پدرم را به دستش برسانم. مقامات ترکیه هیچ کاری برای پدرم نکردند. آنها فقط ما را به یک وکیل معرفی کردند. مقامات ایرانی کامیون پدرم را که هشتادهزار لیر (معادل ۲۱ هزار یورو) ارزش دارد، ضبط کردند. خانوادۀ من هنوز دارد اقساط ماهیانۀ این کامیون را میپردازد».
کیهان لندن خبر این اعدامها را بلافاصله پس از انتشار بیانیه سازمان حقوق بشر ایران منتشر کرد.