خبر تشکیل رسمی «فراکسیون مناطق ترک‌نشین» که از ماه‌ها پیش توسط تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیگیری می‌شد، نهم آبان ۹۵ منتشر شد.
مسعود پزشکیان نایب رییس مجلس و وزیر بهداشت دولت خاتمی به عنوان رییس، و نادر قاضی‌پور نماینده اصولگرای اورمیه و رضا کریمی نماینده اصلاح‌طلب اردبیل نایب رییسان این فراکسیون، محمد حسن‌نژاد نماینده‌ی صولگرای مرند و شهاب‌الدین بی‌مقدار نماینده اصلاح‌طلب تبریز به عنوان منشی و زهرا ساعی نماینده اصلاح‌طلب تبریز به عنوان سخنگوی این فراکسیون معرفی شده‌اند.
وجود فراکسیون‌های موضوعی در مجلس شورای اسلامی ایران، امری طبیعی بوده و در دوره‌های پیشین و همین دوره مجلس نیز فراکسیون‌های مختلف موضوعی وجود داشته‌اند اما «فراکسیون مناطق ترک‌نشین» ابعاد قابل توجهی دارد که انتقاد بسیاری از تحلیلگران و برخی نمایندگان مجلس را نیز در پی داشته است.
اقدامی غیرقانونی در پارلمان
یکی از نخستین ایراداتی که به «فراکسیون مناطق ترک‌نشین» وارد است، بی توجهی به اصول قانون اساسی در تشکیل آن است. بر اساس اصل ۱۹ قانون اساسی ملت ایران از هر قوم و قبیله‌ای که باشند، از حقوق مساوی برخوردارند و بر اساس اصل ۲۰ همه افراد ملت اعم از زن و مرد به‌طور یکسان از حمایت قانون برخوردار هستند و همچنین بر اساس اصل ۸۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، هر نماینده علاوه بر وکالت از جانب مردمان حوزهٔ انتخابیهٔ خود وکیل عام تمامی مردم ایران نیز هست و می‌بایست نسبت به وجود هر نوع نارسایی و محرومیت در سراسر کشور تلاش مجدانه کند و هر صدایی را که از آن بوی تفرقه و نفاق بیرون بیاید را برنتابند.
از سوی دیگر نمایندگان مجلس بر اساس اصل شصت و هفتم قانون اساسی، خود را مقید به «مصالح ملت ایران» و «استقلال» کشور دانسته و لازم است در اظهار نظرهای خود این ملاحظات را رعایت کنند. آنها باید سوگند یاد کنند که در «حراست از استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور از هیچ اقدامی دریغ نورزند».
اصل «ملی بودن مسئولیت نماینده» با تأسیس «فراکسیون‌های قومی» و فرو ملی در تضاد کامل قرار دارد و هر نوع تلاش برای این هدف، نقض اصول یاد شده قانون اساسی از جمله سوگند وفاداری به «ملت ایران» در اصل هشتاد و چهار است.
تهدید امنیت و منافع ملی
بسیاری از منتقدان این فراکسیون، تشکیل آن را تهدیدی برای امنیت ملی ایران ارزیابی می‌کنند. آنها معتقدند تشکیل چنین فراکسیونی به ایجاد گسست قومی در ایران منجر می‌شود.
بدون شک نمی‌توان شرایط امروز ایران را بدون در نظر گرفتن شرایط منطقه ارزیابی کرد. تشدید شکاف‌های قومی- قبیله‌ای در کشورهایی مانند عراق، افغانستان، ترکیه و سوریه باعث بروز تنش‌های شدید، ناآرامی و شعله‌ور شدن آتش جنگ و درگیری در این کشورها شده است.
هم‌اکنون نیز شمال غرب ایران و به ویژه آذربایجان غربی با سه کانون بین‌المللی بحران (شمال عراق، جنوب شرق ترکیه و بحران قره‌باغ) با محور تضادهای قومی درگیر است و پرسش اینجاست که چرا نمایندگان مجلس در ایران با تلاش برای قطبی شدن و تشکیل بلوک‌های متضاد در میان ملت ایران، مسیر ورود درگیری‌هایی که آن‌سوی مرزهای ایران در جریان است را به داخل ایران هموار می‌کنند؟
نقشه عریض و طویل مناطق ترک‌نشین
یکی از موارد مضحکی که در تشکیل این فراکسیون به چشم می‌خورد، نقشه‌ای است که در ذهن طراحان آن از «مناطق ترک‌نشین» ایران وجود دارد.
آنها نه تنها شمال غرب ایران را مناطق ترک‌نشین در نظر گرفته‌اند بلکه محدوده جغرافیایی مناطق ترک‌نشین را شمال و شمال شرق ایران تا خراسان، از جنوب تا نزدیکی خوزستان و از مرکز تا کرمان امتداد داده و معتقدند ۴۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۰ میلیونی ایران ترک هستند.
از سوی دیگر زهرا ساعی، سخنگوی این فراکسیون اعلام کرد ۱۰۰ نماینده مجلس عضو این فراکسیون هستند. این اعلام رسمی، در حالی صورت می‌گیرد که در کل ۲۹۰ کرسی در پارلمان ایران وجود دارد و حضور ۱۰۰ نماینده یعنی بیش از یک سوم تعداد کل نمایندگان در یک فراکسیون بسیاری را متعجب کرد. البته گفتنی است مسعود پزشکیان در نمایشگاه مطبوعات این موضوع را انکار کرد و در تصویری که از امضای اعضای این فراکسیون به چشم می‌خورد حدود ۲۰ امضا قابل شمارش است.
این جنگ روانی که از ابتدا توسط مسعود پزشکیان و دیگر دست‌‌درکاران این فراکسیون صورت گرفت، نشان‌دهنده تلاش آنها برای مقابله با مخالفان و منتقدان این فراکسیون است.
ترک‌های ایران کجایند؟
از غیرقانونی بودن و خطر تشکیل این فراکسیون که بگذریم، عنوان «مناطق ترک‌نشین» نیز جای بحث دارد. ترک خطاب کردن آذری‌های ایران همواره مورد انتقاد بسیاری از اهالی آذربایجان بوده است.
کارشناسان معتقدند در ادبیات سیاسی جهان، ترک به اتباع دولت ترکیه اطلاق می‌شود. حتی سایر کشورهای ترک‌زبان مانند ازبکستان و ترکمنستان طبق قوانین اساسی خود دارای هویت ملی خاص خود هستند. مانند ازبک و ترکمن. بنابراین تأسیس چنین فراکسیونی، شهروندان ایران را به صورت دنباله‌ای از ملت و کشوری دیگر تصویر می‌کند.
در همین حال گفتنی است که جریان پان ترکیسم به رهبری دولت ترکیه، سال‌هاست تلاش دارد تا هویتی جدید را به مردم ساکن قفقاز بخشیده و امپراتوری نو عثمانی را در این منطقه برپا دارد. برخی معتقدند ترک خواندن مردم ساکن آذربایجان و تحریف تاریخ یکی از تلاش‌های گسترده ترکیه است.
حجت کلاشی، تحلیلگر سیاسی اهل اردبیل در این باره به کیهان لندن می‌گوید: «از نظر این نمایندگان، ساکنان این مناطق همگی و جملگی «ترک» هستند؛ به همان معنایی که اهالی ترکستان، ترک هستند و نیز به همان معنایی که دولت ترکیه، ترک است. می دانیم که در ترکیه، ملیت ابداع «دولت» است. زبان، هویت و تاریخی که آنجا پدید آمده کوششی برای جعل ملیت بوده و مشت مشت مواد از هر جایی آورده و از باب ضرورت داشتن هویت صورت‌بندی کرده‌اند؛ این دولت قصد قفقاز و مناطق آذربایجان را کرده است. ترکیه به عنوان یک دولت ترک، ادعای دولت ترکان را دارد.»
وی می‌افزاید: «بر مبنای همین نگاه است که تشکیل این فراکسیون در خانه ملت ایران می‌تواند دارای لایه‌های پنهانی باشد که توسط جریانی ضد منافع ملی هدایت می‌شود و پایشان به مجلس نیز رسیده است. به ویژه آنکه در کارنامه نمایندگان طراح این فراکسیون هیچ فعالیت مؤثری در جهت بهبود وضعیت اشتغال، امنیت، امکانات و رفاه در استان‌ها و شهرهای حوزه انتخابی‌شان دیده نمی‌شود.»
با توجه به همه این نکات، این پرسش مطرح است که چگونه در زیر سایه رهبر جمهوری اسلامی، دولت، قوه قضاییه، سپاه و چندین نهاد امنیتی که به طور موازی به سرکوب و برخورد با مخالفان و منتقدین جمهوری اسلامی، از جمله در میان گروه‌های قومی می‌پردازند، فراکسیون «مناطق ترک‌نشین» در مجلس شکل گرفته است؟! چرا جمهوری اسلامی که همواره با هر رویداد و اقدام خودجوش و یا متشکل از سوی گروه‌های قومی بر طبل «امنیت ملی» کوبیده، وجود یک فراکسیون قومی را نادیده گرفته و در برابر آن سکوت اختیار کرده است؟
