روشنک آسترکی – محصولات دست‌کاری شده ژنتیکی که در فارسی به آنها «تراریخته» می‌گویند به یکی از چالش‌های دنیای مدرن تبدیل شده است.
با پیشرفت علم در دهه‌های گذشته بشر توانسته به ساختار مولکولی «دی‌ان‌ای» و ژن‌های موجود در «دی‌ان‌ای» پی برده و سپس با دست‌کاری ساختار آن، موجوداتی با محتوای ژنتیک دست‌کاری شده یا تراریخته (Transgenic) خلق کند.
یکی از کاربردهای مهم این کشف انسان، در محصولات کشاورزی نمود پیدا کرد. دانشمندان توانستند با دست‌کاری ژنتیکی گیاهان آنها را در برابر کم‌آبی، خشکی هوا، آفت، سرما و گرما مقاوم‌تر و حتی محصولاتی با اندازه بزرگتر، رنگ متفاوت و غنی‌شده از نظر ویتامین و مواد معدنی تولید کنند.
در ابتدا این پیشرفت بسیار مفید بود. از آنجا که بشر توانست تولید محصولات کشاورزی را به‌وسیله بذرهای تراریخته افزایش دهد و امیدوار شد که گامی در جهت کاهش گرسنگی برداشته است. اما به مرور، تحقیقات نتایج عکس از اثرات محصولات تراریخته را مشخص ساخت. گزارش‌هایی پیرامون کسانی که مصرف‌کننده مواد غذایی تراریخته بودند منتشر شد که اما و اگرهای زیادی پیرامون مواد غذایی تراریخته ایجاد کرد.
مدرن شدن بیماری‌های انسان با تراریخته‌ها؟
تاکنون مواردی از اثر سوء مواد تراریخته بر روی اندام‌های صدمه‌دیده، اختلالات دستگاه گوارش و دستگاه ایمنی بدن، افزایش سرعت پیر شدن و ناباروری گزارش شده است. برخی دانشمندان معتقدند یکی از خطرات اصلی این محصولات این است که بخش DNA محصولات دست‌کاری شده ژنتیکی به انسان‌هایی که آنها را می‌خورند، منتقل می‌شود.
برخی گزارش‌ها نیز به طور مشخص عنوان می‌کنند که ژن‌ها در داخل سس سویا، می‌توانند به دی‌ان‌ای باکتری زنده درون بدن انسان منتقل شوند، و یا اصلاحات ژنتیک درون‌دانه ذرت، سم حشره‌کشی تولید می‌کند که درون خون زنان باردار و جنین آنها یافت شده است.
سازمان بین‌المللی دوستداران زمین، مرکز تأمین امنیت غذایی در آمریکا، کنفدراسیون کشاورزان و مؤسسه گایا مدعی هستند بذرهای اصلاح‌شده موجب واکنش‌های آلرژیک فراوان و خطرات جدی بر سلامت انسان‌ها و حیوانات و نیز محیط‌زیست شده است. برای نمونه، مطالعات جدید محصولات دست‌کاری شده را با اختلالات گلوتن مرتبط می‌داند. گلوتن پروتئینی است که در گندم و جو وجود دارد. وقتی گندم و جو دست‌کاری می‌شوند، ژن دست‌کاری شده با انتقال به بدن انسان باعث می‌شود افراد بعد از هضم آن دچار مشکل شوند؛ خستگی مداوم، افزایش وزن، افسردگی از این مشکلات هستند.
موافقت و مخالفت در ابهام
با آنکه برخی محققان و متخصصان صنایع غذایی به شدت در مورد مواد غذایی تراریخته هشدار می‌دهند و آنها را ریشه بسیاری از بیماری‌های فراگیر امروز در جهان مانند سرطان می‌دانند اما به نظر می‌رسد در آن سوی ماجرا عده‌ای موجودیت مواد غذایی تراریخته را پذیرفته و در تلاش برای استفاده از مزایای این مواد هستند.
برای نمونه سازمان خوار و بار جهانی در آخرین گزارش سالانه، بر اهمیت نقش محصولات تراریخته برای حل معضلات آب و هوایی به دلیل انعطاف‌پذیری این محصولات در تطابق با شرایط آب‌وهوا، تاکید کرد. بر اساس این گزارش، زیست‌فناوری مدرن و مهندسی ژنتیک از فناوری‌هایی است که ظرفیت زیادی برای کمک به خرده کشاورزان و تولیدکنندگان خرد دارد و انعطاف‌پذیری آنها را برای تطبیق با شرایط آب و هوایی سخت‌تر بالا می‌برد.
گفتنی است شش شرکت بزرگ Monsanto، Syngenta، Dow، DuPont، Bayer and BASF هم‌اکنون بیش از ۷۵ درصد بازار جهانی تولید محصولات دست‌کاری شده ژنتیکی یا سمومی را که به‌واسطه این محصولات فروخته می‌شوند در اختیار دارند.
تولیدکنندگان محصولات تراریخته مدعی هستند تولید این محصولات زیر نظارت و مقررات برای ایمن‌سازی است، این مواد، ایمن و با صرفه‌های زیاد اقتصادی برای کشاورزان است، غنی‌تر از مواد طبیعی هستند، به محیط‌زیست آسیب نمی‌رسانند، به جبران کمبود مواد غذایی در جهان کمک می‌کنند. حال آنکه در مقابل همه این ادعاها، بسیاری از کشورها واردات یا تولید محصولات تراریخته را ممنوع کرده یا قوانین سفت و سختی برای آن وضع کرده‌اند. در حال حاضر ۳۷ دولت در جهان کاشت این محصولات در کشور خود را ممنوع کرده‌اند.
هیاهوی مسئولان ایران پیرامون تراریخته‌ها
در ایران نیز محصولات تراریخته نه تنها موافقان و مخالفان زیادی دارد بلکه وضعیت محصولات تراریخته در ایران به موضوعی برای جدل میان جریان‌های سیاسی نیز تبدیل شده است.
در حالی که مدتی است بحث محصولات تراریخته در ایران به موضوع داغ رسانه‌های داخلی تبدیل شده، طرفداران این محصولات بدون در نظر گرفتن نتایج برخی از آزمایش‌ها که عوارض مختلفی برای برخی از محصولات دست‌کاری شده ژنتیکی نشان می‌دهد، منتقدان را به فرار از تکنولوژی متهم می‌کنند و منتقدان نیز بر عوارض و مخاطرات محصولات تراریخته بر سلامت انسان و محیط‌زیست تأکید دارند و خواستار آگاهی عمومی درباره این نوع محصولات هستند.
محمدتقی توکلی، نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس می‌گوید رشد ۴۰ درصدی سرطان نتیجه مصرف محصولات تراریخته در کشور است.
معاون دفتر پژوهش سازمان محیط‌زیست نیز می‌گوید محصولات تراریخته طی ۱۰ سال گذشته سالانه ۵ میلیارد دلار به کشور وارد کرده است؛ ولی هیچ‌گاه در کشورمان این محصولات ارزیابی مخاطرات نشده‌اند.
معاون پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک ایران نیز خبر داده در گمرکات ایران هیچ آزمایشگاهی برای تشخیص تراریختگی محصولات وارداتی مستقر نیست.
در مقابل دکتر رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو با تاکید بر اینکه ایجاد نگرانی بین مردم در حالی که فرآورده‌های غذایی تراریخته در کشور وجود ندارد به صلاح نیست، می‌گوید هیچ فرآورده غذایی تراریخته نمی‌تواند وارد کشور شود مگر اینکه دارای تأییدیه های بین‌المللی باشد و در کشور مبدأ مورد استفاده قرار گرفته باشد.
ترور بیولوژیک مسلمانان!
در میان مخالفان محصولات تراریخته در ایران، پژوهشگرانی هم هستند که معتقدند دست‌کاری ژنتیکی محصولات اهداف مشخصی را در مورد ایرانیان یا مسلمانان دنبال می‌کند. یکی از این پژوهشگران پروفسور علی کرمی، فوق تخصص مهندسی ژنتیک و بنیانگذار انجمن بیوتکنولوژی ایران است که می‌گوید دشمنان دارند مسلمانان را به یک نوع بیماری خاص مبتلا می‌کنند که از دین خود بگذرند!
او در مصاحبه‌ها و همچنین وب‌سایت و صفحه اینستاگرام و تلگرام خود از اسنادی سخن می‌گوید که نشان‌دهنده دست‌های پنهان برای ترور بیولوژک ایرانیان و مسلمانان جهان است اما وی نمی‌تواند این اسناد را به طور عمومی منتشر کند. این متخصص ژنتیک همچنین مدعی است با تلاش‌های او تحقیق پیرامون پرونده ترورهای بیولوژیک یا بیوتروریسم از طریق مواد تراریخته در دستور کار وزارت اطلاعات و سپاه قرار گرفته است.
نادر طالب‌زاده، مستندساز و مجری برنامه‌های تلوزیونی که به همراه علی کرمی در رسانه‌های داخلی حاضر می‌شود، مدعی است در معرض بیوتروریسم یا ترور بیولوژیکی قرار گرفته است. او در مورد ترور خود می‌گوید به کربلا رفته بوده که چمدان‌اش توسط مامورانی که او شنیده است ماموران آژانس امنیت ملی امریکا بوده‌اند، گرفته و دوباره بازگردانده شده و او از ان شب نه توانسته بخوابد نه سالم است. او همچنین تاکید می‌کند «آب زمزم» آلوده شده و بسیاری از مسلمانان از طریق مصرف همین آب دچار بیماری‌های بی‌درمان و مرگ می‌شوند.
در حالی که ترور یک روزنامه‌نگار و مجری تلویزیون که نقشی در جایی ندارد بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد اما صورت مسئله از نظر برخی مخالفان مواد تراریخته منتفی نیست؛ یعنی امکان استفاده از مواد تراریخته برای ترور یا کنترل جمعیت مناطقی از جهان از نظر علمی امری ناممکن یا بعید نیست. شاید انسان در آینده‌ای نه چندان دور و با دستاوردهای جدید علمی بتواند به همه پرسش‌های گاه آمیخته به توهم و «تئوری توطئه» پیرامون مواد تراریخته پاسخ مناسب بدهد.
