کامیار بهرنگ- وقتی صحبت از اعتیاد به میان می‌آید بیشتر آدم‌ها یاد مواد مخدر و سیگار می‌افتند؛ اما جهان امروز اعتیاد به اینترنت و تلفن‌های هوشمند و… در یک کلام: فضای مجازی را هم با خود به ارمغان آورده است.
زمانی تلفن و موبایل فقط ابزاری برای ارتباط بودند اما با پیشرفت تلفن‌های هوشمند و اتصال دائمی شهروندان به اینترنت دیگر موبایل فقط برای فرستادن یک پیام و جواب دادن به تلفن استفاده نمی‌شود. اعتیاد به اینترنت با گسترش شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، تلگرام و اینستاگرام عمیق‌تر و گسترده‌تر شده است. البته وقتی از افراد سوال می‌کنید که آیا به اینترنت اعتیاد دارید در بسیاری موارد با جواب «نه» روبرو می‌شوید اما با کمی دقت در خودمان، متوجه می‌شویم که ما هم بی سر و صدا معتاد شده‌ایم. الزامات شغلی را هم که به آن بیفزایید، هنوز بدتر می‌شود!
برای اینکه به درجه‌ی اعتیادمان پی ببریم، می‌توانیم پرسش‌های ساده‌ای را از خودمان بپرسیم:
۱) در طول روز چند ساعت آنلاین هستیم؟ این آنلاین بودن الزاما به معنی رفتن در صفحات اینترنتی نیست بلکه اتفاقا و به ویژه بازی‌های اینترنتی بخش مهمی از اعتیاد به فضای مجازی است.
۲) نسبت ارتباط شما با دوستان واقعی‌تان به طور مستقیم با نسبت ارتباط با دوستان مجازی‌تان چقدر است؟
۳) آیا تا کنون به خاطر مصرف طولانی زمان در فضای مجازی، خود را ملامت کرده‌اید؟ برای مثال آیا به دلیل گرفتن یک نمره کم در درسی، به خود گفته‌اید ای کاش آن شب کمتر آنلاین می‌بودم یا بعد از اینکه مورد سرزنش رئیس خود قرار گرفتید، خود را ملامت کردید که کاش به جای آنلاین بودن، دقت بیشتری در کار خود می‌داشتم؟
۴) چک کردن ای‌میل‌ها چندمین کار روزانه شما بعد از بیدار شدن است؟
۵) آیا وقتی از رابطه خود با همسر، نامزد یا دوست خود ناراضی و ناراحت هستید به اینترنت پناه می‌برید؟
۶) به کانال‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی نگاه بیاندازید؛ چه تعداد از آنها را هر روز چک می‌کنید؟
۷) آستانه تحمل شما برای قطع بودن اینترنت چقدر است؟ فکر می‌کنید چند ساعت یا چند روز بتوانید بدون اینترنت و البته بدون استرس و ناراحتی زندگی کنید؟
این سوال‌ها امروز در مراکز بهداشت روان به صورت تفصیلی از افراد پرسیده می‌شود تا نشان دهند میزان اعتیاد به اینترنت تا چه حد است. تمام این حرف‌ها در حالی زده می‌شود که اینترنت ظاهرا آمده تا زندگی انسان‌ها را راحت‌تر کند و نه اینکه بر مشکلات آنها بیفزاید. برگزاری جلسه‌های اینترنتی که افراد را از سراسر جهان می‌تواند به هم متصل کند، ارسال یک پیام مهم و دریافت آن به فاصله چند ثانیه، ارسال خبرهای مهم بلافاصله بعد از رویدادها و انتشار آنها به فاصله چند ثانیه شاید تنها بخشی از اهمیت اینترنت برای جامعه، به ویژه روزنامه‌نگاران و مخاطبان آنها باشد.
هر شهروندی در هر گوشه جهان می‌تواند برای خود بخشی از این اهمیت را پیدا کند. این اهمیت اما از خطر اعتیاد کم نمی‌کند؛ وقتی یک معتاد به مواد مخدر خود را با دیگر افراد جامعه مقایسه می‌کند، تعداد کسانی که مانند خودش باشند بسیار کم است اما در مورد اعتیاد، برعکس: معتادان به اینترنت بسیار زیاد هستند. البته حتی به عنوان یک معتاد اینترنتی می‌توانید خود را با بخشی از نمایندگان مجلس عوام بریتانیا مقایسه کنید.
وقتی بحث داغی در مورد خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در میان بود نگاهی به عکس روبرو نشان می‌دهد که بسیاری از اعضای حزب کارگر مشغول کار کردن با موبایل یا تبلت‌های خود هستند. البته بعدها برخی از اعضای حزب از کار خود دفاع کرده و گفته‌اند که «به دنبال پیگیری آخرین خبرها بودند». سارا چمپیون یکی از اعضای حزب کارگر که در این عکس موبایل به دست دیده می‌شود گفته است که همکاران او در حال ارسال «آخرین صحبت‌های مجلس و مسائل مربوط بودند و هیچ‌کدام «کندی کراش» بازی نمی‌کردند». «کندی کراش» همان بازی رنگارنگ و آب‌نباتی است که اگر بخواهیم با مواد مخدر مقایسه‌اش بکنیم، بیشتر شبیه ماری جوانا است!
کنایه سارا چمپیون به عکسی بود که چندی پیش از نایجل مایلز از اعضای حزب محافظه کار منتشر شد. وی در جلسه کمیته‌ای که امور بازنشستگان را بررسی می‌کرد مشغول بازی «کندی کراش» بود.
اما جدا از اینکه مقایسه با اعضای مجلس عوام انگلیس بیشتر به شوخی شبیه بود اما آماری از میزان استفاده اینترنت در طول روز منتشر شده که نشان می‌دهد این اعتیاد بسیار فراگیر است. باز هم تاکید می‌کنم که فراگیر بودن آن از میزان خطرش کم نمی‌کند.
حالا شما خانه‌ی خود را در نظر بگیرید و حتی شده برای یک روز همین مسیر را روی کاغذ بنویسید. ببینید آیا وقتی به دستشویی می‌روید موبایل خودتان را چک می‌کنید؟ ۴۰٪ از مردم جهان این کار را انجام می‌دهند. ۱۲ درصد حتی در حمام هم موبایل خودشان را چک می‌کنند.
اتاق خواب اما همیشه جایی بوده که آخرین نقطه برای آسایش و آرامش در نظر گرفته می‌شد اما امروز نگاهی به آمار نشان می‌دهد که بخش بزرگی از اتاق خواب ما را سیگنال‌های اینترنتی پر کرده است.
۵۶ درصد کاربران اینترنت حتما پیش از خواب موبایل خود را چک می‌کنند. نکته جالب اینجاست که ۷۵ درصد پس از بیدار شدن حتما موبایل خود را نگاه می‌کنند. ۶۱ درصد موبایل را یا با خود به رخت‌خواب می‌برند یا آن را کنار تخت خود می‌گذارند.
موبایل و تبلت حتی به رابطه جنسی افراد نیز وارد شده است: ۱ نفر از ۵ نفر در دایره سنی ۱۸ تا ۳۴ سال دست کم یک بار هنگام رابطه جنسی خود به موبایل خود سر زده‌اند. همین روند وقتی جدی می‌شود که بدانید ۷۷ درصد از زوج‌ها با هم بر سر استفاده از مبایل مشاجره دارند.
وقتی ۴۴ درصد مردم در طول مرخصی ای‌میل‌های کاری خود را چک می‌کنند آمار اینکه ۴۰ درصد مردم در تعطیلات آخر هفته موبایل را از خود دور نمی‌کنند چندان عجیب نیست.
از سویی دیگر زمانی که ۷۵ درصد کاربران در هنگام رانندگی پیام ارسال می‌کنند و ۵۶ درصد والدین موبایل خود را در حین رانندگی نگاه می‌کنند، دور از ذهن نیست که ۲۶درصد تصادف‌های رانندگی به دلیل استفاده از موبایل باشد.
چندی پیش روزنامه تلگراف چاپ لندن با انتشار آماری نشان داد که به طور میانگین شهروندان بریتانیا ۲۴ ساعت در هفته را پای اینترنت به سر می‌برند. این گزارش تاکید می‌کند که اعتیاد به اینترنت به حدی است که یک‌سوم مردم جهان را درگیر خود کرده و یک نفر از شش نفر در جهان وقتی می‌خواهند به سفر بروند حتما جایی را انتخاب می‌کنند که به اینترنت دسترسی داشته باشند.
سازمان نظارت بر رسانه‌های بریتانیا (Ofcom) در گزارشی که منتشر کرده نشان می‌دهد از افرادی که بیش از ۲۵ ساعت آنلاین هستند، ۲۴ درصد آنها می‌گویند که پای اینترنت «قفل» شده و ۳۴ درصد می‌گویند «به زور» از اینترنت جدا می‌شوند. در این گزارش تاکید شده است که در دایره‌ی سنی بالای ۶۵ سال نیز نزدیک به ۴۵ درصد افراد جزو بخشی هستند که پای اینترنت «قفل» شده‌اند.
و اینک چند راهکار ساده برای ترک اعتیاد به موبایل و اینترنت:
– وعده‌های غذایی بدون موبایل؛ وقتی افراد خانواده دور میز برای یک وعده غذایی جمع شده‌اند، همه وسایل ارتباطی خود را روی میز بگذارند. اگر کسی به گوشی خود دست زد با جریمه‌هایی همچون چای ریختن برای همه یا خرید کردن روبرو شود.
– اتاق خواب بدون موبایل؛ بر اساس برخی تحقیقات انجام شده نور صفحه‌ی موبایل اجازه راحت خوابیدن به شما را نمی‌دهد بنابراین بهترین کار برای خواب راحت، دور نگه داشتن آنها از اتاق خواب شماست.
– رانندگی بدون موبایل حتی وقتی می‌توانید از گوشی (هندز فری) استفاده کنید یا موبایل را روی اسپیکر قرار دهید چرا که در هر حال حرف زدن با آن می‌تواند تمرکز شما را از رانندگی دور کند. بهترین کار: گوشی را در زمان رانندگی به کلی از خود دور نگه‌دارید.
– پشت میز کار خود غذا نخورید؛ غذا خوردن در جای دیگری غیر از میز کار غیر از اینکه شما را از محیط کاری دور می‌کند به شما این امکان را می‌دهد که از پشت مونیتور بلند شوید و چند قدم راه بروید.
– به سفرهای سم‌زدایی دیجیتال بروید؛ به سفری بروید که در آن رسانه‌های اجتماعی و ای‌میل‌های کاری و… حضور نداشته باشند. اگر از آن دسته افرادی هستید که نمی‌توانید خودتان را کنترل کنید شاید digitaldetoxing.com راه حل خوبی باشد.
