سرانجام حسن روحانی چند ماه مانده به پایان دوره‌ی چهارساله‌ی ریاست جمهوری‌اش در مراسمی «منشور حقوق شهروندی» را امضا و از آن به اصطلاح رونمایی کرد.
این در حالیست که یک روز پیش از آن الهام امین‌زاده دستیار ویژه روحانی در امور حقوق شهروندی گفته بود: «در حال حاضر این سند ضمانت اجرایی خاصی ندارد و پس از رونمایی و تصویب، مسائل مرتبط با ضمانت اجرایی آن بررسی می‌شود».
در عین حال برخی از ناظران این اقدام حسن روحانی را که یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش بود، چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری تنها یک «شو انتخاباتی» دانسته‌اند.
واکنش کاربران شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی
بخشی از واکنش‌‌های کاربران فضای مجازی به همزمانی رونمایی «منشور حقوق شهروندی» با بحرانی شدن وضعیت جسمی آرش صادقی، مرتضی مرادپور، سعید شیرزاد و ادامه اعتصاب غذای علی شریعتی و محمدعلی طاهری مربوط است. در روزهای گذشته در این مورد بارها خبررسانی شده و یکی از کاربرانی که در کمپین‌های خبررسانی در مورد وضعیت این زندانیان فعال است در صفحه فیس‌بوک خود نوشته: «منشور حقوق شهروندی درست همین امروز پیش چشمان گرد شده و دهان‌های باز مانده ما، پیش چشمان کم سو و بی رمق شده و جسم نحیف آرش صادقی، مرتضی مرادپور، سعید شیرزاد، محمدعلی طاهری و شاگردانش، علی شریعتی و ده‌ها زندانی دیگر به امضای حسن روحانی رسید. در این جلسه مهم البته جانی آدمخوار بزرگی چون مصطفی پورمحمدی نیز حضور داشت تا خیالمان از هر بابت آسوده باشد که بالواقع حقوق شهروندی در نظام مقدس ولایی، محلی از اعراب دارد! دست مستر پرزیدنت درد نکنه بابت دادن گیفت کریسمس به شهروندان ایرانی مخصوصا زندانی‌ها».
حضور مصطفی پورمحمدی پشت سر حسن روحانی در نشست رونمایی از منشور حقوق شهروندی مورد توجه بسیاری از کاربران قرار گرفته است. این توجه نشان می‌دهد که بر خلاف آنچه سال‌ها تبلیغ شده، مردم نقش کسانی را که در کشتار دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در تابستان سال ۶۷ فراموش نمی‌کنند و از همین زاویه یکی از کاربران نوشته است: «برای اینکه درک بهتری از منشور حقوق شهروندی داشته باشید، به حضور قاضی مرگ، مصطفی پورمحمدی، پشت سر روحانی دقت کنید!»
ملیحه حسینی، همسر احسان مازندرانی نیز با انتشار عکس شوهرش در آستانه ورودی زندان اوین نوشته است: «همزمان با انتشار منشور حقوق شهروندی، احسان مازندرانی به زندان اوین بازگشت. با حقوق خود بیشتر آشنا شویم». این تنها مورد نقض حقوق شهروندی در روز رونمایی از این منشور نبود. در تبریز نیز ۱۰ نفر که برای حمایت از مرتضی مرادپور تجمع کرده بودند دستگیر شدند.
اما بخشی دیگر از کاربران شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی جنبه دیگر این منشور را مورد نظر قرار داده‌اند. یکی از آنها نوشته است: «همه مواردی که تو منشور حقوق شهروندی ذکر شده، اقدام علیه امنیت ملی و براندازی نظام تلقی میشه، آزادی بیان، حق تعیین سرنوشت، راهپیمایی و…» و کاربر دیگری بر همین اساس اضافه کرده است: «توجه داشته باشید دوستان محاسبه کردند اگر یه نفر پی همه حقوق شهروندیش باشه به ۱۶۳۳ ضربه شلاق، ۱۳۴ سال زندان و ۴۳۵ میلیون تومان رد مال محکوم میشه!» همین موضوع یعنی تناقض آنچه در حقوق شهروندی آمده با قوانین جاری در جمهوری اسلامی، به شکل‌های گوناگون مورد توجه فعالان شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی قرار گرفته است. برای نمونه این نوشته: «شما همین منشور حقوق شهروندی رو ببر جلوی یه نهاد دولتی با صدای بلند بخون اگه نیومدن کت بسته ببرنت!»
ارسال پیامک از سوی حسن روحانی برای شهروندان ایران هم موضوع جداگانه‌ای است که به آن پرداخته شد. یکی از کاربران در نامه‌ای خطاب به او نوشته: «حسن جان سلام! خوبی؟ خوشی؟ چه عجب یادی از ما کردی حسن آقا؛ بقول معروف پارسال دوست و امسال آشنا! دیدم لطف کردی پیامک بهمون دادی تا در خصوص حقوق شهروندی‌مون آگاهمون کنی حسن جان! […] راستی حالا که پیامک دادی اون شماره موبایلت رو بهمون اس ام اس کن تا لااقل ما هم بعضی قول‌های داده شده و عمل نشده رو یادآور بشیم!». کاربر دیگری نیز همین موضوع را از زاویه‌ای دیگر نگاه کرده و نوشته است: «فک کن اس ام اس روحانی برای آرش صادقی، نرگس محمدی و میر حسین موسوی هم میره». یک کاربر که نوشته کارگر است در مورد پیامک دریافتی از حسن روحانی نوشت: «تا این رو خوندم اول فکر کردم می‌خوان حقوق‌های عقب افتاده ما رو بدن» و یک کاربر دیگر هم ادامه داده است «حقوق بازنشسته‌ها یا حقوق کسانی که دو شیفت کار میکنن ۳۰۰ [هزار] تومن حقوق میگیرن؟»
انتشار این منشور بدون «ضمانت اجرایی» در زمانی که به گفته بسیاری از نهادهای مستقل حقوق بشری داخلی و بین‌المللی وضعیت نقض حقوق بشر در ایران به اوج خود در سال‌های اخیر رسیده است، از همین زاویه است که مورد توجه قرار گرفته. کاربری با اشاره به نقض حقوق بشر با وجود تمام وعده‌های روحانی در روزهای تبلیغات انتخاباتی نوشته است:
«منشور حقوق شهروندی…
منشور حقوق شهروندی یعنی حکم ۷ سال برای آتنا دائمی برای مبارزه با اعدام
منشور حقوق شهروندی یعنی شلاق به جرم روزه‌خواری
منشور حقوق شهروندی یعنی ممنوعیت حضور زنان در ورزشگاه
منشور حقوق شهروندی یعنی حکم عدام برای کودک ۱۵ ساله
منشور حقوق شهروندی یعنی تبرئه مرتضوی برای جنایت‌های کهریزک
منشور حقوق شهروندی یعنی ۶ سال حصر غیرقانونی».
کاربر دیگری در صفحه فیس بوک خود این اقدام روحانی را ادامه پوپولیسم احمدی‌نژادی عنوان کرده و نوشته است: «ببخشید که نمی‌تونم خفه خون بگیرم. ببخشید زر زیادی میزنم ولی رفیق حسن، پوپولیسم پوپولیسمه چه تو پرچمشو بگیری دست چه محمود، نکنه گونی سیب‌زمینی جاشو داده به منشور حقوق شهروندی؟ چیزی که از همین الان خودت خیال همه رو در موردش راحت کردی و موکدن گفتی این نه قانون اساسیه نه قانون عادی، من نمی‌دونم شمای حقوق خونده چی بهش میگی ولی من بی‌سواد بهش میگم کشک. رفیق حسن تو این مملکت قانون اساسی و عادیش معطل مونده چه برسه به این که معلوم نیست چیه […] دکتر تو قرار نبود گونی سیب‌زمینی رو کنی برامون».
البته بخشی دیگر از مخاطبان امضای این منشور از سوی حسن روحانی به عنوان رئیس قوه مجریه را هم زیر سوال برده و با اشاره به اینکه بزرگترین ناقضان حقوق شهروندی جای دیگری نشسته‌اند برای مثال نوشته‌اند: «در منشور حقوق شهروندی به موجب قانون همه حقوق شهروندی قابل نقض است. دلخوش به این مقدار نباشید ما ولایت مطلقه فقیه را داریم که “فراقانونی” است».
البته باید گفت این تمام نمایه‌ی فضای رسانه‌های اجتماعی نیست. مخالفان جناحی روحانی در حکومت نیز به این موضوع واکنش نشان داده و برای مثال آن را باز کردن راه برای اجرای پروژه «نفوذ» عنوان کرده‌اند. یکی از کاربران مخالف روحانی با اشاره به اینکه «هر روز بیشتر از دیروز به نفوذی بودن روحانی پی می‌برم»، تاکید می‌کند که «در مورد منشور حقوق شهروندیِ!!! حسن روحانی که (دیکته شده‌ی کشورهای غربی و آمریکاست) در یک کلام باید گفت، این منشور حقوق شهروندی! برای بستن دست‌ها و دهان‌های مردم و نیروهای انقلابی‌ست در مقابل باز گذاشتن دست‌ها و دهان‌های ضد انقلابی‌های داخلی و خارجی برای تکمیل پروژه‌ی نرم نفوذ مد نظر غربی و آمریکایست. ولاغیر».
کاربر دیگری از همین نوع مخالفان جناحی نیز می‌نویسد: «دولت از برجام مونده و میخاد با حقوق شهروندی اصولگراها رو تحریک کنه و مقابل مردم بذاره!» و کاربری که عکس عماد مغنیه را برای پروفایل خود انتخاب کرده، نوشته است: «برای مردمی که دغدغه اقتصاد و معشیت و مشکل نان دارند؛ منشور حقوق شهروندی [نه] تنها ارزشی ندارد بلکه ضدارزش‌های‌شان است».
این منشور «بدون ضمانت اجرایی» مدافعانی هم دارد؛ آنهایی که با سخنانی چون «اینقدر به روحانی گیر بدهید تا توییت منشور حقوق شهروندی رو پاک کنه؛ سال بعد این موقع توییت‌های پرزیدنت الله‌کرم را لایک بزنید حالتون جا بیاد» به مخالفان و منتقدان پاسخ می‌دهند. کاربر دیگری هم با اشاره به آخرین سخنرانی سید محمد خاتمی در دانشگاه، نوشته است: «همه دارن به روحانی بابت منشور حقوق شهروندی تیکه می‌اندازن. حالا میاد میگه پس از من کسانی خواهند آمد که بهتر حقوق شهروندی را به شما خواهند داد».
کاربر دیگری نوشته است: «روحانی در مراسم رونمایی از این منشور گفته که پای وعده‌هایم با مردم ایستاده‌ام. اما از ایشون خواهشمندیم پای وعده‌ها نایسته و اتفاقا حرکت کنه» و کاربر دیگری هم در ادامه همین نگاه نوشته است: «کسی شماره حسن رو نداره؟ می‌خوام بهش جواب بدم که شما رو انتخاب کردیم که اینها رو اجرا کنی نه اینکه فقط یادآوری‌شون کنی به خودمون». یکی دیگر هم به طنز نوشته است: «دوستان فیلترشکن خوب سراغ ندارید؟ می‌خوام برم فیس بوک از منشور حقوق شهروندی دفاع کنم».
به طور کلی واکنش‌ها در همین دو روز پس از انتشار «منشور حقوق شهروندی» نشان می‌دهد که بسیاری این «شو آف انتخاباتی» را باور ندارند و حتی هواداران حسن روحانی نیز محتاطانه به آن واکنش نشان داده‌اند. بسیاری بر این باورند که «همه این منشور در قانون اساسی هم وجود داره مساله اینه تو [حسن روحانی] نمی‌تونی اون رو اجرا کنی حالا قانون رو هم منشوری کردی».
اما نقش منشور حقوق شهروندی را در شرایط کنونی ایران شاید بتوان در این جمله‌ی یکی از کاربران دید: «شهروندان از همه حقوق انسانی برخوردارند مگر به موجب قوانینی که طی ۳۷ سال گذشته تصویب و اجرا شده».
