شمارش معکوس برای تجزیه سوریه آغاز شده؟

با انتشار محتوای نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه که ۳۰ آذر در مسکو برگزار شد، می‎شد حدس که ایران و روسیه خود را برای سوریه بدون بشار اسد آماده کرده‌اند.

وقتی وزرای خارجه و دفاع ایران و روسیه روی قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت توافق کردند می‌شد حدس زد که کار اسد تمام است. آن هم پس از پنج سال جنگ در حالی که هزاران کشته و مجروح پشت دست سوریه مانده و میلیاردها دلار از زیرساخت‌های این کشور به طور مطلق از بین رفته و میلیون‌ها نفر از شهروندان سوری آواره شده‌اند.

در این قطعنامه تاکید شده طی مرحله‎ای انتقالی و از طریق برگزاری انتخاباتی با نظارت سازمان ملل، نظام سیاسی آینده سوری‌ها رقم خواهد خورد، اما بدون بشار اسد.

حالا یک مقام ارشد در وزارت خارجه ایران می‌گوید، ارتش سوریه توان مبارزه با معارض‌ها را ندارد و تنها راه تقسیم قدرت است.

محمد ایرانی مدیرکل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در گزارشی در نشست شورای راهبردی روابط خارجی در تهران با اشاره به وضعیت کنونی سوریه و حلب گفته« «راهکار حل بحران در سوریه گفگو و تقسیم قدرت است، زیرا با توجه به این روند شش ساله، می‌توان گفت در سوریه راه حل نظامی وجود ندارد».

ایرانی که پیش از این سفیر جمهوری اسلامی در بیروت بوده تاکید کرده: «اگرچه جنگ در حلب تمام شد، اما به این معنا نیست که طرف مقابل دوباره نقش خود را تثبیت نخواهد کرد».

این دیپلمات رژیم ایران گفته «با یک تحلیل جامع از وضعیت حلب و سوریه باید به پذیرش این ذهنیت برویم که سوریه راه حل نظامی ندارد. هیچ وقت خوش‌بین نبودم که نتیجه نهایی را می‌توان از آستانه درآورد».

او با طرح این سوال که «آیا می‌توانیم پیروزی حلب را برای رفع بحران سوریه بدانیم؟» پاسخ داده «حلب جزیی از بحران سوریه است، نه همه بحران، بنابراین باید حلب را به خوبی شناخت و بر اساس این شناخت از این منطقه توقع داشت. پس باید حضور مخالفین را در کل سوریه دید و توانایی های طرف مقابل را هم بررسی کرد».

مدیرکل خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در پایان تاکید کرده «۶ سال گذشته و شاید ۶ سال دیگر هم طول بکشد ولی چاره ای جز دنبال کردن موضوع سیاسی نداریم».

پیش‌بینی سال گذشته موسسه پژوهشی رند

تابستان سال ۱۳۹۴ «اندیشکده رند» در گزارشی نوشت: «وقتی که دیپلمات‌های ارشد آمریکا، روسیه، عربستان، ترکیه، ایران و اتحادیه اروپا برای گفتگو و باهدف طراحی راه‌حل سیاسی برای جنگ سوریه در وین دور هم جمع می‌شوند، نمی‌توان به یافتن راه‌حل برای این جنگ چهارساله عذاب‌آور خوش‌بین بود. اما ترسیم مسیری که به صلح برسد، ناممکن نیست».

این موسسه پیش‎بینی کرده بود که اولین گام برای رسیدن به هر توافق باید آتش‌بسی باشد که شامل تمام گروه‌ها بجز داعش را شامل شود. در این گزارش تاکید شده بود: «ایران و روسیه باید رسماً متعهد شوند که نیروهای اسد را موقتاً از جنگ بازدارند. آمریکا، ترکیه و عربستان نیز باید تعهد مشابهی درباره نیروهای خود بدهند. تمام طرف‌های داخلی و خارجی باید هرگونه پایگاه ارضی را از داعش بگیرند».

اما مهمترین بخش این گزارش که امروز رنگ حقیقت به خود گرفته، «تجزیه سوریه است».

در این گزارش آمده بود، این آتش‌بس به جای خود، نمایندگان تمام جناح‌های سوری باید تحت حمایت سازمان ملل جمع شوند و درباره دولت آینده سوریه تدبیر کنند. با توجه به اختلافات میان طرفین، این فرایند ممکن است سال‌ها طول بکشد. در این فاصله، هر گروه باید بر منطقه تحت تصرف خود حکومت کند و در همین حال طرف‌های خارجی باید متعهد شوند که اجازه ندهند هیچ یک از طرف‌های داخلی به‌دنبال گسترش ناحیه تحت تصرف خود نباشد.

این یعنی سوریه به‌طور موقتی عملاً تجزیه خواهد شد. اسد یا جانشین او به حکومت بر منطقه فعلی تحت تصرف حکومت ادامه می‌دهد و از حمایت‌های ایران و روسیه برخوردار خواهد بود، اما به او اجازه نخواهند داد منطقه تحت تصرف خود را گسترش دهد. کُردها و شورشیان عرب سنی نیز از مرجعیت مشابه برخوردار خواهند شد و در مناطق خود تحت حمایت و نظارت گروه‌های خارجی قرار خواهند گرفت.

طبق طرحی که موسسه رند داده بود، قدرت‌های خارجی به دستور شورای امنیت سازمان ملل مجاز بودند برای نظارت و حفظ آتش‌بس اعمال قدرت کنند. سوریه، دست‌کم به ظاهر، موجودیت مستقل خود را حفظ خواهد کرد و طرف‌های خارجی نیروهای تحت حمایت خود را به یکپارچگی حول ساختار جدید و احتمالاً تشکیل دولت مرکزی تشویق خواهند کرد.

در این میان مناطقی هم که تحت اشغال داعش هستند احتمالاً یا نصیب گروهی می‌شود که آن را باز پس بگیرد یا تحت کنترل نیروهای بین‌المللی قرارخواهد گرفت.

حالا توافق بین طرفین درگیر در سوریه انجام شده و آنها آماده ادامه مذاکراتی هستند که پشت آن، دولت‌هایی قرار دارند که طبق پیش‌بینی‌ موسسه رند وقتی یک جا جمع می‌شوند، نمی‌توان به آنها خوش‌بین بود.