علی شریفیان (+عکس، ویدیو) جاستین ترودو رهبر حزب لیبرال و نخست‌وزیر کنونی دولت فدرال کانادا در جریان مبارزات انتخاباتی در انتخابات ۱۹ اکتبر ۲۰۱۵ دقیقا ۲۲۳ وعده داده است.
به گزارش سایت trudeaumetre.ca ترودو پس از پیروزی در انتخابات و تشکیل دولت‌اش تا کنون ۳۸ وعده از این وعده‌ها را اجرا کرده، ۲۸ مورد را زیر پا گذاشته و ۶۷ وعده در جریان عملی شدن هستند. یکی از وعده‌های انتخاباتی او برقراری دوباره روابط دیپلماتیک با ایران بوده که در دست اجراست و فرجام این کار به ویژه برای جامعه‌ی ایرانیان اهمیت زیادی دارد.
تاریخچه آشنایی مردم کانادا و ایران و روابط دیپلماتیک دو کشور
تا سال ۱۹۵۷ امور سیاسی بین کانادا و ایران در سفارت بریتانیا انجام می‌شد. سال ۱۹۵۹ کانادا نخستین نمایندگی سیاسی خود را در ایران تاسیس و در سال ۱۹۶۱ سفارت کانادا در تهران شروع به کار کرد. مردم کانادا با ایران در نمایشگاه بین‌المللی اکسپو۶۷ Expo 67 در مونترال آشنا شدند. غرفه ایران در اکسپو یکی از جذاب‌ترین غرفه‌ها بود. طراحی این غرفه به وسیله عبدالعزیز فرمانفرماییان انجام شده بود. ایرانی‌ها هم با دیدن غرفه کانادا در نمایشگاه بین‌المللی تهران در سال ۱۳۵۲ با این کشور بیشتر آشنا شده بودند.سفارت ایران در کانادا هم در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ در کانادا تاسیس شد.
دولت محافظه‌کاران کانادا در ۷ سپتامبر سال ۲۰۱۲ روابط سیاسی خود با ایران را قطع و سفارت کانادا را در تهران تعطیل کرد و در همان سال پس از پنج روز مهلت به دیپلمات‌های حکومت اسلامی آنها را از کانادا اخراج کرد و سفارت جمهوری اسلامی در اتاوا بسته شد. جان بیرد وزیر امور خارجه وقت، علت تعطیلی سفارت کانادا در تهران را وجود خطرات امنیتی برای جان کارکنان سفارت اعلام کرد. محافظه‌کاران همچنین سفارت ایران را متهم به جاسوسی علیه ایرانیان ساکن کانادا و دیگر اقداماتی کرد که در عرف سیاسی فعالیت‌های یک سفارت نیست. جان بیرد کارکنان سفارت حکومت اسلامی را در بیانیه‌های خود «افراد نامطلوب » persona non grata خواند.
یک سلسله رویدادها و کارهای نامتعارف از سوی جمهوری اسلامی از روز پس از به قدرت رسیدن تا زمانی که اولین بار کانادا با این دولت قطع رابطه سیاسی کرد، سبب تیرگی مناسبات بین دو کشور شد. اولین رویداد مهم، گروگان‌گیری کارکنان سفارت آمریکا در پاییز ۱۹۸۰ (۱۳۵۸) بود. در جریان گروگان‌گیری شش دیپلمات آمریکایی در سفارت کانادا و بعد در خانه کن تیلور، سفیر وقت کانادا در تهران پناه گرفتند. سپس در یک عملیات سرّی که به وسیله سازمان سیا در واشنگتن برنامه‌ریزی شده بود، تونی مندز مامور این سازمان و شخصی با نام مستعار Julio به تهران اعزام شدند و تحت پوشش یک گروه فیلم‌سازی که قصد دارند فیلمی به نام « آرگو» بسازند، در نهایت هرهشت تن را با یاری کن تیلور و با پاسپورت‌های کانادایی به سلامت از ایران خارج کردند. ایران هم به تلافی، سفارت این کشور را در تهران بست. هالیوود بر اساس این واقعه فیلمی با بازی و کارگردانی بن افلک به نام آرگو (۲۰۱۲) ساخته است. این فیلم چند جایزه سینمایی مهم و از جمله پنج گلدن گلوب و سه جایزه اسکار واز جمله جایزه اسکار بهترین فیلم سال را به دست آورد که اعلام آن در مراسم اسکار به طور غیرمتعارفی توسط میشل اوباما، فرست لیدی پیشین آمریکا، صورت گرفت. البته فیلم مانند آثار مشابه به واقعیت تاریخی ایران وفادار نیست و کن تیلور نیز که مبتکر اصلی این اقدام شجاعانه بود از فیلم انتقاد کرده و گفته است: « نقش کانادایی‌ها در فیلم کمرنگ و کم اهمیت جلوه داده شده است.»
پس از آزادی گروگان‌های آمریکایی بعد از ۴۴۴ روز و گذشت زمان، سفارت کانادا در تهران بازگشایی شد. ایران هم در سال ۱۹۹۱ سفارت خود را در اتاوا راه‌اندازی کرد. در سال ۲۰۰۳ زیبا (زهرا) کاظمی، خبرنگارعکاس ایرانی- کانادایی در سفر خود به تهران به دلیل گرفتن عکس از مردمی‌که جلوی زندان مخوف اوین جمع شده بودند، دستگیر شد. زیبا کاظمی با وجود تلاش‌های کانادا از زندان آزاد نشد و پس از مدت کوتاهی به گواهی دکتر شهرام اعظم، پزشک کشیک اورژانس بیمارستان بقیه‌الله وابسته به سپاه پاسداران در پارلمان کانادا به وسیله بازجویان زندان اوین مورد شکنجه و تجاوز قرار گرفت و به قتل رسید. مسئول پرونده زیبا کاظمی، سعید مرتضوی دادستان بدنام تهران بود و گفته می‌شود که هم او با زدن ضربه محکمی با پاشنه کفش به سر وی باعث شکسته شدن جمجمه و مرگش شده است. چکونگی مرگ زیبا کاظمی با وجود پیگیری‌های تنها فرزندش استفان هاشمی‌و وکلای وی، از جمله خانم شیرین عبادی، هیچگاه به درستی روشن نشد.
تحریم گسترده علیه جمهوری اسلامی به علت فعالیت‌های اتمی‌اش از سوی کانادا رابطه دو کشور را تیره‌تر کرد. علاوه بر اینها کانادا همه ساله در سازمان ملل قطعنامه‌های پیشنهادی خود را در زمینه نقض همه جانبه حقوق بشر در ایران عرضه کرده که همگی به تصویب رسیده‌اند. اوج تیرگی کانادا و ایران زمانی فرا رسید که پارلمان کانادا به عنوان اولین کشور جهان به اتفاق آرای نمایندگانش در ۵ ژوئن سال ۲۰۱۳ کشتار دهشتناک زندانیان سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ (۱۹۸۸) راجنایت علیه بشریت شناخت و روز اول سپتامبر را روز یادبود «جان باختگان تابستان ۱۳۶۷» تعیین کرد.
کانادا کشور جوانی است. این کشور روز اول ژوییه (جولای) ۲۰۱۷ ، جشن یکصد و پنجاهمین سال تاسیس خود را برگزار می‌کند. ایران اما بنا بر اسناد و مدارک تاریخی، با چند هزار سال تمدن، یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است.
کانادا جایگاه ویژه و ممتازی دارد و یکی از محبوب‌ترین و معتبر‌ترین کشورها به شمار می‌رود در حالی که ایران در ۳۸ ساله اخیر هم در سیاست خارجی و هم در امور داخلی خود اوضاع آشفته و بحرانی داشته و از کشورهای منزوی و نامحبوب جهان است. از جمله اعمال غیر قابل توجیه تهران دستگیری سعید ملک‌پور مهاجر مقیم کانادا و برنامه‌نویس کامپیوتر است که به اتهامات واهی اکنون بیش از ۸ سال است که زندانی است و یا دستگیری هما هودفر که در ۱۷ خرداد دستگیر و پس از ۱۱۲ روز با میانجی‌گری عمان و ایتالیا آزاد شد و به کانادا بازگشت. رژیم ایران با دستگیری ایرانیان دو تابعیتی در واقع آنها را به گروگان می‌گیرد تا از کشورهای دیگر باج‌خواهی کند.
کوچ گسترده ایرانیان به کانادا پس از انقلاب اسلامی
تا پیش از دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ تعداد ایرانیان در کانادا انگشت‌شماربودند اما در جریان و بعد از به قدرت رسیدن حکومت اسلامی در ایران، کوچ گسترده ایرانیان به کانادا شروع شد و هنوز هم ادامه دارد. اکنون اما ایرانیان کانادا یکی از اقلیت‌هایی هستند که در بیشتر رشته‌ها در جامعه میزبان به خوبی دیده می‌شوند. ایرانیان موسسات مختلف و ده‌ها رسانه دارند. عمر بعضی از بنیاد‌های تجاری و غیر تجاری ایرانیان به سی و چند سال می‌رسد.
از شمار جمعیت ایرانیان به طور دقیق آماری در دست نیست، گرچه اداره آمار کانادا از منابع مختلف و شیوه‌های علمی‌پیشرفته برای تهیه آمارهای خود استفاده می‌کند. ارقام اداره آمار بر اساس سرشماری ۲۰۱۱ نشان داد حدود نیم درصد کل جمعیت کانادا ایرانی هستند. این میزان به نسبت سال ۲۰۰۶ نشان از حدود ۲۸ درصد افزایش داشت. در سال ۲۰۰۶ جمعیت اقلیت ایرانیان ۷۰ هزار و ۴۵ نفر در کل کانادا بوده که در سال ۲۰۱۱ به ۱۳۴ هزار و ۸۰ نفر رسید.
به طور غیررسمی گفته می‌شود حدود ۲۰۰ هزار ایرانی‌تبار تنها در استان اونتاریو زندگی می‌کنند که تعداد قابل توجهی است. در سایت رسمی پارلمان کاناداجمعیت ایرانیان در کانادا ۳۰۰ هزار نفر برآورد شده است. از ۲۰۱۱ تا کنون مهاجرت ایرانیان بیشتر شده و آنها عمدتا در سه شهر تورنتو، ونکوور و مونترال زندگی می‌کنند.
مشکلات کانادا برای برقراری روابط سیاسی با حکومت اسلامی
تجدید روابط دیپلماتیک با ایران از ماه سپتامبر در دستور کار دولت و امور خارجه کانادا قرار گرفته است. به پشتیبانی و ابتکار آقای مجید جوهری نماینده لیبرال مجلس نامه‌ای رسمی مبنی بر درخواست برقراری روابط سیاسی با جمهوری اسلامی برای جمع‌آوری امضای موافقان روی وبسایت رسمی پارلمان این کشور گذاشته شد. از ۷ سپتامبر ۲۰۱۶ تا ۵ ژانویه ۲۰۱۷ تعداد ۱۵ هزار و ۷۸۱ نفر این طومار را امضاء کردند. چند طومار هم به وسیله مخالفان برای امضاء در اینترنت منتشر شده است. گروهی از ایرانیان خواستار بازگشایی سفارت جمهوری اسلامی هستند. گروهی و شاید بتوان گفت تقریبا همه– بجز آنها که به ایران رفت و آمد نمی‌کنند– دست کم به خدمات کنسولی نیاز دارند. اما گروهی هم به دلایل مختلف با حضور ماموران حکومت اسلامی که از دست آنها به کانادا فرار کرده‌اند، به شدت مخالف‌اند.
آقای مجید جوهری نماینده همان پارلمانی است که کشتار تابستان ۱۳۶۷ را محکوم و آن را جنایت علیه بشریت خواند. بنا به گزارش‌های مختلف این نماینده در حالی از عنوان «مهندس» استفاده کرده که این عنوان واقعیت و اعتبار نداشته است. در زمینه تجدید روابط با جمهوری اسلامی ایران آقای جوهری جلسه‌ای برای ملاقات استفان دیون وزیر خارجه کانادا با به اصطلاح نمایندگان ایرانیان نیز ترتیب داد اما کسانی را به این جلسه فرا خواند که دستچین شده و با تجدید روابط موافق بودند . این اقدام سبب اعتراض جامعه ایرانیان در کانادا شد.
در رابطه با دو اقدام جمع‌آوری امضای موافقان و نشست یادشده، گروهی از ایرانیان کانادا معتقدند به جای جمع‌آوری امضای موافقان از طریق سایت رسمی پارلمان، دولت می‌توانست یک نظر سنجی انجام دهد و بپرسد: « آیا با تجدید روابط با ایران موافقید یا مخالف؟» و یا برای انتخاب شرکت‌کنندگان در جلسه ملاقات با استفان دیون می‌بایست از همه دعوت می‌شد و نه اینکه آقای مجید جوهری به سلیقه‌ی خودش افرادی را گزینش کند.
این همه در حالیست که جاستین ترودو اخیرا کابینه‌ی خود را ترمیم کرده و به جای استفان دیون به عنوان وزیر امور خارجه خانم کریستیا فریلند را به این مقام گماشته است. خانم فریلند پیش از این وزیر تجارت بین‌الملل بوده و بسیار موفق عمل کرده است. حال باید منتظر ماند و دید که وزیر امور خارجه‌ی جدید چه سیاستی را در رابطه با مناسبات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی ایران در پیش می‌گیرد.
