درباره تغذیه هنگام درمان بیماری سرطان

سرطان به تکثیر غیرطبیعی سلول‌های بدن گفته می‌شود. از تجمع سلول‌های سرطانی و تخریب سلول‌های سالم، تومورهای سرطانی در بدن به‌ وجود می‌آید.

جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی و تجویز دارو از راه‌های درمان بیماری سرطان است. علاوه بر حفظ روحیه‌ی بیمار و داشتن اطرافیانی که موقعیت او را درک کنند، داشتن تغذیه سالم در مهار و کنترل این بیماری بسیار موثر است. به دلیل نوع درمان، معمولا بیماران مبتلا به سرطان از بی‌حالی و ضعف و سستی بدن نیز رنج می‌برند. رابطه‌ی تغذیه با درمان و یا حتی ابتلا به برخی سرطان‌ها به اندازه‌ای پررنگ است که تغذیه‌ را به‌ عنوان یکی از عوامل ابتلا به یک‌سوم از سرطان‌ها در جهان اعلام کرده‌اند.

دکتر حسین ایمانی متخصص تغذیه در بیماری‌های دشوار با پاسخ به برخی پرسش‌ها درباره رژیم غذایی در دوران شیمی درمانی به این موضوع می‌پردازد.

پرسش:
در هنگام درمان سرطان شخص بیمار با چه عوارضی روبرو می‌شود؟
پاسخ:
در طول شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، امکان آسیب‌‌دیدن سلول‌های سالم هم وجود دارد. به‌همین دلیل ابتلا به عوارض ناشی از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی مانند بی‌اشتهایی، تغییر وزن بیمار (افزایش یا کاهش وزن)، مشکل‌های دهان و دندان، تغییر حس چشایی و بویایی، ایجاد حالت تهوع و استفراغ، اسهال، یبوست، خستگی و کاهش توان بدنی برای این گروه از بیماران قابل پیش‌بینی است.

پرسش:
برای درمان بی اشتهایی ناشی از شیمی‌درمانی چه باید کرد؟
پاسخ:
یکی از شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی و سایر درمان‌های مربوط به سرطان، ابتلا به بی‌اشتهایی در بیماران است. اطرافیان این بیماران باید با رعایت نوع تغذیه انتخابی و اصلاح عادت‌های غذایی چنین بیمارانی، به آنها در رفع تهوع و کاهش وزن ناشی از آن کمک کنند. اولین قدم در اصلاح الگوی غذایی بیماران مبتلا به سرطان، افزایش وعده‌های غذایی و کم کردن حجم آنهاست.

پرسش:
چه نوع مواد غذایی در روند درمان بیماری سرطان به کاهش تهوع و استفراغ کمک می‌کند؟
پاسخ:
این بیماران باید برای کاهش تهوع یا استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی و افزایش اشتهای خود، مصرف سوپ‌های رقیق را در برنامه غذایی‌شان بگنجانند، مایعات را همراه غذای خود مصرف نکنند، با استرس غذا نخورند و اگر دچار کاهش وزن ناشی از تهوع شده‌اند، برای افزایش پروتئین و کالری در برنامه غذایی‌شان از شیر خشک کمک بگیرند و به شیر یا حتی غذای خود، کمی شیر خشک بیفزایند. آنها باید خامه یا روغن‌های گیاهی مفید مانند روغن زیتون، کنجد یا هسته انگور را هم در برنامه غذایی‌شان بگنجانند یا کره بادام‌زمینی که یک خوراکی پرکالری و مغذی‌ است را برای میان‌وعده‌ها به‌ عنوان یک محرک اشتهاآور به رژیم غذایی‌ خود اضافه کنند، البته اگر به بادام‌زمینی حساسیت نداشته باشند. ضمن اینکه هرچه آب مصرفی بیماران مبتلا به سرطان خنک‌تر باشد، حالت تهوع آنها هم کمتر و هرچه آب گرم‌تر باشد، مشکل تهوع بیمار بیشتر خواهد شد. مصرف غذاهای کم‌چربی و پرهیز از مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار هم راه دیگری برای رفع تهوع بیماران مبتلا به این مشکل است.

پرسش:
از خوردن چه نوع مواد غذایی در هنگام درمان بیماری سرطان باید خودداری کرد؟
پاسخ:
معمولا مصرف انواع مولتی‌ویتامین‌ها در برنامه غذایی بیماران مبتلا به سرطان وجود دارد اما اگر این بیماران دچار کم‌خونی هم باشند باید از مصرف مکمل‌های معمولی اسیدفولیک خودداری کنند. مکمل اسیدفولیک در ساختار تشکیل DNA سلول‌های سرطانی یا تکثیر و تشکیل سلول‌های سرطانی نقش دارد. از این‌رو، بیماران مبتلا به سرطان و کم‌خونی به‌هیچ عنوان نباید از مکمل‌های معمولی اسید فولیک استفاده کنند. این بیماران باید از فرم احیاشده این مکمل که در ساختار و چرخه تشکیل سلول‌های سرطانی شرکت نمی‌کند و می‌تواند باعث رفع کم‌خونی بیماران مبتلا به سرطان هم شود، کمک بگیرند.

پرسش:
آیا قرار دادن برخی عذاهای پرکالری مانند کله‌پاچه به بیماران سرطانی در هنگام درمان سفارش می‌شود؟
پاسخ:
گاهی برخی از افراد برای تقویت بیماران مبتلا به سرطان خود از غذاهای حجیم و سنگین استفاده می‌کنند. بیشتر این غذاها مانند دل و جگر یا کله‌پاچه، چرب و پرکالری هستند و می‌توانند جلوی کاهش وزن این بیماران را بگیرند اما به‌دلیل چربی بالا و هضم سختی که دارند، نباید بیشتر از هفته‌ای یک مرتبه توسط چنین بیمارانی مصرف شوند. به‌علاوه، بیمارانی که حالت تهوع یا استفراغ دارند هم باید برای پیشگیری از تشدید مشکل خود، از مصرف این خوراکی‌ها بپرهیزند.