مهدی دهقان (+عکس) یکی از دستاوردها و خروجی جمهوری اسلامی ایران، جمعیت و تعداد بسیار زیاد زندان و زندانی در کشور است.
طبق آمارهای رسمی‌منتشر شده، جمعیت زندانیان بیش از ۲۵۰ هزار نفر است و از سوی دیگر این رقم بدون احتساب زندانیان عقیدتی سیاسی است. این در حالیست که طبق گفته مسئولان قضایی بیش از ۱۵ میلیون پرونده نیز در مرحله رسیدگی و پردازش است. به طور کلی وضعیت به گونه‌ای آشفته است که مسئولان قضایی و زندان‌ها در طول سال به بهانه مناسبت‌های مذهبی و با عنوان‌های مختلف مانند عفو رهبری زندانیان را آزاد یا مدت حبس را کاهش می‌دهند تا بلکه مقداری از هزینه‌ها و جمعیت در زندان‌ها کاهش پیدا کند.
در حال حاضر ایران جزو ۱۰ کشور اول جهان از نظر جمعیت بالای زندانیان است. میانگین سنی زندانیان در ایران بین ۲۵ تا ۳۵ سال و جنسیت بیش از ۹۵ درصد زندانیان مرد است، ضمن اینکه زندان‌های کشور بیش از سه برابر ظرفیت، زندانی دارند به عبارتی دیگر ظرفیت زندان‌های کشور در حال حاضر ۸۵ هزار نفر است اما بیش از ۲۵۰ هزار نفر در زندان‌های ایران هستند.
به دنبال این امر مسئولان به جای حل مشکل اجتماعی و اقتصادی به صورت کارشناسی و پیدا کردن راه حل، نسبت به تورّم مجازات حبس ابراز نگرانی کرده‌اند و بر مجازات‌های جایگزین حبس به منظور کاهش جمعیت بسیار زیاد زندانیان تاکید می‌کنند.
طبق ادعای اصغر جهانگیری رئیس سازمان زندان‌های ایران، جمعیت زندانیان از ۶۰۰ هزار نفر در سال ۹۳ به ۴۵۰ هزار نفر در سال ۹۴ رسیده است.
جهانگیری پیشتر در رسانه‌ها اعلام کرده بود، مسئولان به دنبال جلوگیری از باز شدن پای جوانان به زندان هستند زیرا زندان آسیبهای بسیاری برای آنان به دنبال دارد.
همچنین جرایم مواد مخدر و روان‌گردان با بیش از ۴۴ درصد بیشترین جرایم را تشکیل می‌دهند و به اعتقاد کارشناسان اجتماعی و اقتصادی ۹۰ درصد قاچاقچیان و خرده‌فروشان مواد مخدر به دلایل اقتصادی به این سمت سوق پیدا کرده‌اند.
طبق آمارهای اعلام شده در سال ۲۰۱۲ حدود ۷۶ درصد و در سال ۲۰۱۳ حدود ۶۲ درصد از اعدام‌ها در ایران مربوط به معضل مواد مخدر بوده و طبق گفته‌ی مسئولان قضایی این رقم در سال ٢٠١۵ به ٨٠ درصد رسیده است.
زیادیِ زندانیان و کمیِ جا
نکته قابل توجه دیگر افزایش جمعیت تحصیل‌کرده‌ها در زندان و از سوی دیگر کاهش جمعیت بی‌سوادان است.
در عین حال، اکنون زندانیان استان‌هایی مانند قم و البرز به صورت فله‌ای در یک سوله با وضعیت بهداشت و درمان نگران‌کننده نگهداری می‌شوند که چنین وضعیت مشابهی در استان‌های دیگر نیز وجود دارد که به دلیل مسائل امنیتی بازگو و رسانه‌ای نمی‌شود.
برای تغذیه زندانیان پول کم داریم
اصغر جهانگیری رئیس سازمان زندان‌های ایران گفته است: «۵۰ درصد کمبود بودجه داریم و در بخش‌های مختلف تغذیه و بهداشت و درمان با مشکلاتی روبرو هستیم و بودجه قوه قضاییه برای این جمعیت زندانی ضعیف است. همچنین متناسب‌سازی جمعیت زندانیان با فضای زندان‌ها باید مَدّ نظر قرار گیرد و مقامات قضایی برای فرستادن متهمین به زندان‌ها باید ملاحظات قانونی را بکنند و برای جاهایی که بیش از حد زندانی دارد از اعزام خودداری کنند.»
این مقام قضایی درباره وضعیت ورودی‌ها و خروجی‌ها به زندان‌های ایران نیز افزود: «در سال‌های اخیر هر سال ۱۰درصد افزایش ورودی داشتیم اما در دو سال اخیر و با توجه به دستورالعمل جدید این روند متوقف و سپس کاهش یافت.»
تجاوزجنسی و لواط، ایدز و تشکیل گروه و هسته‌های جدید و بزرگتر بزهکاری در داخل زندان‌ها از دیگر معضلات و مواردی است که مقامات کشور و مسئولان قضایی همواره درباره‌ی آنها سکوت کرده‌اند.
