مسافرت جاده‌ای در ایران در تعطیلات نوروز ، هر سال بیش از سال پیش، افزایش چشمگیر پیدا می‌کند. در این میان تعداد بالای حوادث رانندگی در جاده‌های ایران از هفته آخر اسفندماه تا پایان هفته دوم فروردین‌ماه در سال‌های گذشته قابل توجه بوده است.
رکورد جهانی
بر اساس گزارش منتشره در تاریخ ٢٣ دسامبر ٢٠١۵ در سایت اطلاع‌رسانی worldatlas روزانه به طور متوسط حدود سه‌هزار تصادف منجر به مرگ در گوشه و کنار جهان روی می‌دهد. وقتی این آمار را با سخنان رئیس سازمان مدیریت بحران کشور مقایسه می‌کنیم که می‌گوید روزانه حدود ۵٣ نفر در حوادث جاده‌ای از بین می‌روند و حدود ٢۵٠ نفر هم زخمی می‌شوند، به حقیقتی تکان‌دهنده می‌رسیم که نرخ تصادفات منجر به مرگ در کشور ما در نگاه آماری نسبت به کل کشورهای جهان، رقم بسیار وحشتناک و بالایی است.
بر اساس آمار ارائه شده از سوی پلیس‌راه ایران در نوروز ۱۳۹۴ تعداد کشته‌شدگان جاده‌ای ۱۳۳۶ نفر و مصدومان حوادث رانندگی جاده‌ای ۲۵۲۰۴ نفر بوده و در سال ۱۳۹۵ نیز تعداد کشته شدگان ۱۳۳۵ نفر و مصدومان نیز ۲۶۴۲۱ نفر بودند.
امسال نیز مانند سال‌های گذشته تعداد حوادث رانندگی تا ۱۰ روز نخست نوروز قابل توجه بوده است. هر چند آمارهای رسمی از کل تصادف‌های رانندگی پس از پایان تعطیلات نوروزی اعلام می‌شود اما اخبار حوادثی که در روزهای نخست نوروز منتشر شد نشان می‌دهد امسال نیز حوادث رانندگی در جاده‌های ایران کام بسیاری از خانواده‌های ایرانی را تلخ کرده است.
پلیس راهور ایران در روز دوم فروردین‌ماه اعلام کرد از ابتدای تعطیلات نوروزی در هفته آخر اسفند تا دوم فروردین ۱۴۵ کشته بر جای گذاشته است. موسی امیری، جانشین رئیس پلیس راهور، با بیان اینکه این آمار زنگ خطر را برای جامعه به صدا درآورده است، تعداد مجروحان تصادفات جاده‌ای ایران در همین مدت را ۲۹۵۰ نفر اعلام کرده است.
این در حالیست که سرتیپ اسکندر مؤمنی، جانشین فرمانده نیروی انتظامی ایران، روز سوم فروردین ۹۶ تعداد کشته شدگان جاده‌ای را ۱۶۹ نفر اعلام کرد.
سرتیپ مؤمنی همچنین گفته است امسال هر ۷۱ دقیقه، یک نفر در جاده‌های ایران جان خود را بر اثر تصادفات از دست می‌دهد. او این آمار را برای سال گذشته یک نفر در هر ۶۰ دقیقه عنوان کرده بود.
دلایل انسانی
در یکی از نمونه‌ها با خسارت بالا که چهارم فروردین رخ داد دو تصادف زنجیره‌ای در اتوبان شهید شوشتری (مشهد- باغچه و برعکس) و یک تصادف زنجیره‌ای در جاده چناران به قوچان رخ داد. در تصادف جاده چناران بیش از ۵۰ اتومبیل با حدود ۲۰۰ سرنشین با یکدیگر برخورد کردند.
در تصادف‌های اتوبان شهید شوشتری بیش از ۱۳۰ اتومبیل با یکدیگر تصادف کردند، تصادفی که جان یک کودک خردسال به نام مهسا دولت‌آبادی را گرفت و ۸۹ نفر دیگر را روانه بیمارستان کرد.
مجتبی محمودی، سخنگوی جمعیت هلال احمر این استان وجود مه شدید را از دلایل این تصادف خواند.
در پی وقوع این حادثه، محمدحسن اصولی صفار، بازپرس شعبه ۴۱۰ دادسرای عمومی و انقلاب مشهد، روز شنبه، پنجم فروردین، خبر داد که رئیس پلیس‌راه و مدیرکل حمل و نقل جاده‌ای استان خراسان رضوی را برای ارائه توضیحات درباره سه تصادف زنجیره‌ای در جاده‌های این استان به دادسرا احضار کرده است.
هر چند آمارها مهم‌ترین عامل تصادف‌های جاده‌ای را خواب‌آلودگی و عدم توجه رانندگان به قوانین عنوان می‌کنند اما نقص فنی اتومبیل‌ها و غیراستاندارد بودن جاده‌ها نقش اساسی در این حوادث مرگبار دارند.
جواد هدایتی، مدیرکل دفتر آمار ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای نیز در مورد دلایل آمار بالای تصادف‌های جاده‌ای گفته ۸۰ درصد عوامل تصادفاتی که در ایران ثبت می‌شود، عامل انسان است که به چهار تخلف بسیار شایع منجر می‌شود: خستگی و خواب‌آلودگی، انحراف به چپ، عدم توجه به جلو و سرعت غیرمجاز. این چهار عامل، معمولاً ۸۰ درصد علل وقوع تصادفات را به خود اختصاص می‌دهد.
کمبود‌های پزشکی
در این میان سرهنگ حمیدی، رئیس پلیس راهور معتقد است ایران در حوزه ایمنی اتومبیل، راه‌ها و حتی حوزه بهداشت با استاندارد جهانی فاصله دارد به طوری که ۵۰ درصد مرگ‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای بعد از انتقال از صحنه تصادف، روی می‌دهد.
جاده‌های ایران از حادثه‌خیزترین جاده‌های جهان محسوب می‌شوند. غدیر مهدوی، سرپرست پژوهشکده بیمه مرکزی ایران فروردین ۹۵ به خبرگزاری ایلنا گفته بود: «طبق آمار، ایران در میان ۱۹۰ کشور دنیا، از نظر تصادفات رانندگی رتبه ۱۸۹ را به خود اختصاص داده است و تنها کشور سیرالئون وضعیت نامناسب‌تری از ایران داشته است.»
به گفته‌ی مهدوی در ایران مرگ و میر در اثر حوادث رانندگی ۳۰ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر است که اندکی بیش از دو برابر میانگین جهانی است. با این همه اگر شمار قربانیان به نسبت تعداد اتومبیل در نظر گرفته شود تلفات حوادث جاده‌ای در ایران در سال‌های گذشته رو به کاهش گذاشته است.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، فروردین‌ماه ۹۴ اعلام کرده بود ۲۰ تا ۴۰ درصد جاده‌های شریانی ایران وضعیت مناسبی ندارند. او همچنین گفته بود اگر بخواهیم کار استانداردسازی جاده‌ها را به صورت کامل انجام دهیم نیاز به هزاران میلیارد تومان اعتبار داریم که با منابع محدود فعلی میسر نیست.
اتومبیل‌های بدون ایمنی
در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۴ تعداد وسائل نقلیه در ایران تقریباً شش برابر شده و به بیش از ۲۶ میلیون دستگاه رسیده است. این در حالیست که تعداد قربانیان حوادث رانندگی از بیش از ۲۷ هزار و ۷۵۰ نفر در ابتدای این دهه به کمتر از ۱۷ هزار نفر در سال ۹۴ کاهش یافته است.
افزایش ۶ برابری وسایل نقلیه در یک دهه گذشته در حالی اتفاق افتاده که بیش از یک دهه تحریم در ایران باعث شد کارخانه‌های اتومبیل‌سازی داخلی برای وارد کردن تکنولوژی و مواد اولیه دچار مشکل شوند و همچنین رکود سنگین بازار اتومبیل نیز باعث شد کارخانه‌های اتومبیل‌سازی برای بهبود و ارتقاء اتومبیل‌ها نه انگیزه کافی و نه توان مالی پرداخت هزینه ارتقاء کیفیت اتومبیل‌ها را داشته باشند. به نظر کارشناسان همین مسئله باعث کاهش ایمنی اتومبیل‌هایی چون پراید و پژو در سال‌های اخیر شده که در ایران تولید می‌شوند.
روشنک آسترکی
