اندکی پیش از آنکه بزرگترین بمب غیراتمی آمریکا (بمب مادر) در افغانستان منفجر شود، روزنامهی واشنگتن پُست در گزارشی نوشت که با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایالات متحده از یک سو و ایران و روسیه در سوی دیگر در بحران سوریه، مقامات افغان نگران هستند که آتش این اختلاف‌ها، فرصت‌های صلح در افغانستان را بسوزاند. سال‌ها است که ایران و روسیه، آمریکا را تحت فشار می‌گذارند تا از افغانستان عقب‌نشینی کند.
مقامات آمریکایی و افغان می‌گویند ایران و روسیه، با توسعه‌ی روابط خود با طالبان و تضعیف دولت افغانستان، با قدرت گرفتن آمریکا در در این کشور مقابله می‌کنند.
اکنون که به نظر می‌رسد کاخ سفید فاقد سیاست روشن در قبال افغانستان است و طالبان در حال پیشروی است، ایران و روسیه نیز حمایت‌های خود را از شورشیان افزایش داده‌اند و در حال کنار زدنِ آمریکا از دیپلماسی منطقه‌ای هستند.
فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی در افغانستان، ژنرال جان نیکلسون جونیور در اظهاراتی در ماه فوریه گفته روسیه «در حال مشروعیت بخشی عمومی به طالبان» است و اقدامات اخیر روسیه و ایران در افغانستان «در پی تضعیف ایالات متحده و ناتو» است.
ایالات متحده در حال حاضر تقریباً ۸۴۰۰ سرباز در افغانستان دارد که بسیاری از آن بخشی از ماموریت ناتو برای کمک به نیروهای افغان هستند. بقیه نیروهایی هستند که در عملیات ضدّتروریستی برای هدف قرار دادن القاعده و نیروهای محلی دولت اسلامی (داعش) در حال فعالیت هستند.
نیکلسون گفت ایران و روسیه می‌کوشند از شورشیان طالبان حمایت کنند و روسیه این هدف را «در یک سال گذشته قاطعانه‌تر پیگیری کرده است».
وی ادامه داد: «ما می‌دانیم که بین ایران و روسیه در افغانستان ارتباط و گفتگو وجود دارد» و ایران که مرز مشترک زیادی با افغانستان دارد در غرب این کشور، «مستقیماً از طالبان حمایت می‌کند».
با وجود اینکه ایران و روسیه اکنون به نظر می‌رسد به متحد گروه سنّی افراط‌گرا مثل طالبان تبدیل شده‌اند، ولی زمانی هر دو آنها از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ توسط آمریکا حمایت کرده‌اند. مدت‌هاست که این دو کشور حضور آمریکا در افغانستان را تهدیدی برای کشورهای خود تلقی می‌کنند.
محمد اکرم‌عارفی، استاد ایرانی علوم سیاسی در دانشگاه کاتب کابل می‌گوید: «ایران نگران است که نیروهای آمریکایی در افغانستان، نهایتاً به رویارویی ارتش‌های این دو کشور منجر شود. ضمن اینکه ایران با نفوذ در افغانستان در پی احیای قدرت خود در منطقه است و حضور آمریکا مانع چنین نفوذی خواهد شد».
کمک‌های نظامی و پولی ایران و روسیه به طالبان
روسیه افغانستان را بخشی از حوزه‌ی نفوذ خود در آسیای مرکزی می‌داند، آنها معتقند طالبان سدّی محکم در برابر ظهور دولت اسلامی است. شاخهی محلی داعش حملات مرگباری را در افغانستان انجام داده و به دنبال آن است که پایگاه خود را از شرق افغانستان فراتر ببرد.
ایران و روسیه متهم به ارسال کمک‌های نظامی و پولی به طالبان هستند، اما هر دو آن را رد کرده‌اند (گزارش کیهان لندن درباره کمک‌های تسلیحاتی ایران و روسیه به طالبان).
سفارت روسیه در کابل در هفته‌ی جاری در بیانیه‌ای گفته است که چنین ادعایی «ادعایی پوچ» برای منحرف کردن افکار عمومی از شکست ماموریت آمریکا و ناتو در افغانستان است. این ادعا «در ادامه‌ی اتهامات بی‌پایه و اساس علیه سوریه درباره‌ی حمایت از طالبان است».
به نوشته‌ی واشنگتن پست، یک سخنگوی طالبان نیز این اتهامات را نادرست خوانده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در مصاحبه‌ای تلفنی گفته است: «ارتباط ما با روسیه صرفاً برای اهداف سیاسی و دیپلماتیک است». او درباره‌ی احتمال حضور نمایندگان طالبان در مذاکرات مسکو اظهار نظری نکرد.
این در حالیست که مقامات ایالات متحده و افغان می‌گویند رابطه روسیه و ایران با طالبان فراتر از دیپلماسی صرف است.
گل احمد اعظمی، سناتور ولایت فراه مجاور مرز ایران می‌گوید که گزارش‌ها نشان می‌دهد از ایران سلاح‌هایی به ولایت فراه منتقل شده است. مقامات در کابل، هلمند، ارزگان و هرات همه ادعاهای مشابهی داشته‌اند.
حیات‌الله حیات، والی ولایت هلمند در جنوب افغانستان، لیستی از سلاح‌هایی تهیه کرده که شورشیان از روسیه و ایران گرفته‌اند که مین‌های زمینی، تفنگ‌های تک‌تیرانداز، نارنجک‌انداز و خمپاره‌های ۸۲ میلی‌متری را شامل می‌شود.
حیات می‌گوید: «هیچ تردیدی نیست» که این دو کشور به طالبان کمک می‌کنند.» وی به گزارش‌های سیستم اطلاعاتی و بزرگان قومی در این مناطق استناد کرد و گفت مشاوران ایرانی در میدان‌های جنگ حضور دارند.
اعظمی سناتور ولایت فراه می‌گوید: «ما نگرانیم که افغانستان به سوریه‌ای دیگر تبدیل شود و قدرت‌های جهانی با یکدیگر در اینجا مقابله کنند».
محمد ناطقی، مشاور دفتر عبدالله عبدالله رئیس‌اجرایی افغانستان گفت: «در وهله اول نگرانی مردم از این است که آمریکا چه دیدگاهی درباره‌ی افغانستان دارد و آیا نظرشان درخصوص حمایت از افغانستان تغییر خواهد کرد یا نه. روابط بین افغانستان و آمریکا و ناتو بسیار قوی است. اما چنانچه رابطه‌ی بین ایران و روسیه و آمریکا بد شود برای ما بسیار خطرناک خواهد بود».
نشست مسکو با موضوع افغانستان
همزمان خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش داده قرار است جمعه ۱۴ آوریل نشستی با حضور نمایندگان افغانستان، روسیه، ایران، پاکستان، هندوستان و چین و پنج کشور آسیای میانه در مسکو با هدف مذاکره در باره صلح و پایان جنگ در افغانستان برگزار شود. از آمریکا نماینده‌ای در نشست حضور ندارد.
از دیدگاه بعضی کارشناسان هدف روسیه از میزبانی این نشست، به چالش کشیدن حضور آمریکا در افغانستان است.
حکمت خلیل کرزای، معاون سیاسی وزارت امور خارجه افغانستان در گفتگو با خبرگزاری آناتولی ضمن انتقاد از طرح حمایت از طالبان علیه داعش گفت: «دولت وحدت ملی افغانستان از روسیه و سایر کشورهای منطقه برای روند صلح با طالبان خواستار همکاری است، اما طرح حمایت از یک بازیگر غیردولتی (طالبان) علیه دیگری (داعش) اشتباه است و ما آن را هرگز نمی پذیریم. خواستار همکاری همه کشورهای منطقه با دولت افغانستان در مبارزه با تروریسم هستیم. هرگونه تلاش برای تحقق روند صلح بدون مشارکت افغانستان ناکام خواهد ماند».
اینک با بمباران مواضعی از «داعش» در افغانستان توسط آمریکا، آن هم با بزرگترین بمب غیراتمی جهان، معادلات در منطقه از جمله سیاست‌های ایران و روسیه نیز می‌بایست از سوی سران‌شان مورد بازنگری قرار گیرد. زمامداران ایران و روسیه که هر دو از حمله مستقیم نظامی آمریکا به تلافی بمباران شیمیایی در آن کشور به شدت عصبانی هستند، انتظار یک حمله‌ی بلافاصله‌ی دیگر را نداشتند، آن هم در کشوری که آنجا را منطقه‌ی نفوذ خود تلقی می‌کنند.
