بیژن فرهودی – دو سال و نیم پس از تعطیل سفارت‌خانه‌های انگلیس و ایران در پایتخت‌های یکدیگر، لندن از بازگشایی نزدیک سفارت‌خانه خود در تهران خبر داد.
همان گونه که تعطیل سفارت‌خانه بریتانیا در تهران و صدور دستور خروج دیپلمات‌های ایرانی از لندن توسط ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس اعلام شد، این بار نیز او در پیامی به پارلمان از بازگشایی سفارت دولت انگلیس در جمهوری اسلامی خبر داد. هیگ در این پیام یادآور شده که دو نگرانی اصلی بریتانیا در رابطه با بازگشایی سفارت‌خانه‌اش در تهران تأمین امنیت جانی دیپلمات‌هایش و اطمینان از این بابت بوده است که آنان بتوانند بدون مانعی به انجام وظایف خود بپردازند.
وزیر خارجه انگلیس که روز شنبه در تماسی تلفنی با همتای ایرانی‌اش، محمدجواد ظریف، در مورد پیشرفت روند عادی کردن مناسبات دو کشور و برداشتن گام‌های بیشتر در این جهت صحبت کرد، تأکید نمود که در مورد لزوم داشتن سفارت‌خانه در تهران در صورت وجود شرایط مناسب هرگز تردیدی نداشت و افزود که به نظر او شرایط برای گشودن دوباره درهای سفارت بریتانیا در تهران مناسب است.
سفارت‌خانه انگلیس در تهران در آذر ۱۳۹۰ در اقدامی هماهنگ با برخی ارگان‌های حکومت جمهوری اسلامی مورد حمله گروهی از بسیجیان قرار گرفت و این افراد که در رسانه‌های خارجی از آنها به عنوان اراذل و اوباش یاد می‌شد، با ورود غیرقانونی به محوطه سفارت این کشور در خیابان فردوسی و هم چنین باغ قلهک (اقامتگاه تابستانی دیپلمات‌های انگلیسی) خساراتی به این دو محل وارد کردند که از برخی جهات یادآور رویداد تلخ اشغال غیرقانونی سفارت آمریکا در آبان ۱۳۵۸ بود.
تصمیم روز سه شنبه ویلیام هیگ نقطه اوج یک رشته اقدامات دیپلماتیک از سوی هر دو کشور برای بهبود مناسبات بود. این روند از سپتامبر ۲۰۱۲ با دیدار هیگ و ظریف در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک آغاز شد و اندکی پس از آن دو کشور تصمیم به انتصاب کاردارهای غیرمقیم در دو کشور گرفتند که این دو (آجای شارما و حسن حبیب‌الله زاده) چندین سفر با پایتخت‌های یکدیگر انجام دادند. اما بدون شک این دیدار سایمون گس مدیرکل سیاسی وزارت خارجه انگلیس از ایران بود که این کشور را از تأمین خواسته‌هایش در رابطه با بازگشایی سفارت‌خانه‌ها مطمئن ساخت.
گفته می‌شود که سایمون گس که خود زمانی سفیر انگلیس در ایران بود و اکنون نیز ریاست هیأت نمایندگی بریتانیا را در مذاکرات هسته‌ای با رژیم ایران بر عهده دارد در گفتگو با مجید تخت‌روانچی معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی موفق شد قول پرداخت غرامت بابت خسارات وارده به سفارت‌خانه آن کشور و تعقیب قانونی عاملان حمله به این سفارت‌خانه را بگیرد.
سفارت بریتانیا در تهران نخست با تعداد اندکی دیپلمات آغاز به کار خواهد کرد و از این رو کار صدور ویزا برای سفر شهروندان ایرانی هم‌چنان توسط کنسولگری‌های بریتانیا در ابوظبی و استانبول صورت خواهد گرفت.
دو روز پیش از آنکه سفارت‌خانه انگلیس در تهران مورد حمله قرار گیرد، مجلس شورای اسلامی در واکنش به تصمیم وزیر خزانه‌داری بریتانیا به جلوگیری از دسترسی ایران به سیستم مالی انگلیس رأی به تنزل مناسبات به سطح کاردار داده بود. اکنون مشخص نیست که با گرم شدن تدریجی مناسبات و بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران آیا جمهوری اسلامی حاضر به ارتقای مناسبات به سطح سفیر خواهد شد یا نه.
ویلیام هیگ گفته است که لندن انتظار دارد که دولت ایران نیز با پیروی از لندن، سفارت‌خانه خود را در پایتخت انگلیس بازگشایی کند. البته سفارت جمهوری اسلامی از مدت‌ها پیش با اجازه وزارت خارجه انگلیس خدمات کنسولی را برای ایرانیان مقیم این کشور که تعدادشان ۴۰۰ هزار تن برآورد می‌شود، از سر گرفته بود.
در لندن، مارک فیتز پتریک مدیر پروژه منع گسترش سلاح‌های کشتار همگانی در مؤسسه پژوهشی و امنیتی مطالعات استراتژیک بین‌المللی در گفتگویی با کیهان آنلاین گفت که به نظر او بازگشایی سفارت‌خانه بریتانیا در ایران می‌تواند به تقویت جوّ مثبتی که در روابط ایران و غرب در چند زمینه به وجود آمده، کمک کند و تا حدودی وجهه ایران را در جامعه جهانی صیقل بخشد اما تأکید کرد که نباید انتظار داشت که این تحول تأثیر فوق‌العاده‌ای در این مناسبات داشته باشد.
در این حال، دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس نیز با استقبال از بازگشایی سفارت این کشور در تهران اظهار داشت که به بازسازی مناسبات دیپلماتیک با تهران متعهد است اما تأکید کرد که لندن با چشمان باز و هشیاری در این راه گام برخواهد داشت. بدون شک اشاره کامرون به هوشیاری در این راه، نشان از آن دارد که لندن نمی‌توان چشم بسته به حسن نیت جمهوری اسلامی در رابطه با بحران‌های منطقه به ویژه عراق و سوریه اعتماد داشته باشد.
پیشرفت‌های اخیر گروه اسلامی تروریستی داعش در سوریه و عراق، لندن را نگران ساخته و کامرون پیامدهای آن را تهدیدی بسیار جدی نسبت به امنیت انگلیس می‌داند. با توجه به خصومت داعش نسبت به غرب و نیز جمهوری اسلامی، این گمان تقویت شده که تهران، لندن، واشنگتن برای غلبه بر دشمن مشترک خود ممکن است با یکدیگر همکاری کنند.
در این حال انتظار می‌رود که با بازگشایی سفارت‌خانه‌های دو کشور در خاک یکدیگر، گام بعدی در جهت عادی ساختن مناسبات لندن و تهران، سفر اعضای گروه دوستی ایران و انگلیس در مجلس شورای اسلامی به لندن باشد. این سفر به دعوت گروه تمام حزبی امور ایران در پارلمان بریتانیا صورت خواهد گرفت که چهار تن از اعضایش از جمله جک استراو وزیر خارجه پیشین انگلیس در ماه ژانویه امسال با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری به ایران سفر کرده بودند.
