احمد رأفت (+عکس، ویدیو) داستان نازنین زاغری، شهروند ایرانی – بریتانیایی که از فروردین سال گذشته در ایران در زندان بسر می‌برد و به ۵ سال حبس، به اتهام واهی «اقدام علیه امنیت» محکوم شده است، به صورت تئاتر در روز ۱۰ اکتبر در لندن، در محل «بنیاد تامسون رویترز» به روی صحنه خواهد رفت.
«در جستجوی مادر، داستان نازنین»، در آخرین جشنواره ادینبورگ، در ماه اوت گذشته، برای ده شب روی صحنه رفت و مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت. امی هاول، نویسنده و کارگردان این نمایشنامه، یک هنرمند جوان بریتانیایی است. با امی هاول در دفتر کیهان لندن گفتگویی داشتیم.
امی هاول می‌گوید از طریق مادرش با داستان نازنین زاغری آشنا شده است: «مادرم در شبکه‌های اجتماعی بسیار فعال است و از این طریق با داستان دستگیری و محکومیت نازنین آشنا شد و مرا نیز در جریان گذاشت. با خواندن اخباری درباره دستگیری نازنین، به سرنوشت او علاقمند شدم و پس از چند گفتگو با ریچار رتکلیف، همسر نازنین، تصمیم گرفتم داستان زندگی او را به صورت نمایشنامه درآورم، چون فکر می‌کنم از طریق هنر می‌توان توجه شمار بیشتری از مردم را جلب کرد».
حاشیه‌ای به نام گابریلا
این مولف و کارگردان جوان بریتانیایی، در ادامه صحبت با کیهان لندن، می‌افزاید: «نوشتن این داستان برای صحنه تئاتر ساده نبود، زیرا حاشیه‌های آن خیلی بیشتر از متن است. مثلا داستان گابریلا که در زمان بازداشت مادرش در فرودگاه، هنگام بازگشت از سفری به ایران برای دیدار با خانواده، ۲۲ ماه بیشتر نداشت، و حالا که سه ساله شده، بیش از یک سال است که دور از مادر و پدر زندگی می‌کند».
مقامات قضائی جمهوری اسلامی پاسپورت گابریلای کوچک را، که شهروند بریتانیاست، توقیف کرده‌اند و به پدرش نیز روادید سفر به ایران نمی‌دهند.
در این نمایشنامه نازنین، مامورین زندان، بازجو و حتی همسرش ریچارد نیز روی صحنه حضور دارند، ولی گابریلا نیست. با این وجود در تمام لحظات سایه این دخترک مظلوم در سالن حضور دارد.
نامه‌هایی از زندان
امی هاول در ادامه‌ی گفتگو با کیهان لندن می‌گوید: «تلاش کردیم با مونولوگ‌هایی برای نازنین، که بر اساس نامه‌های او از زندان نوشته شده، تراژدی این دختر را که امروز سه سال دارد برای تماشاگران ترسیم کنیم». نقش نازنین را سارا ورسی ایفا می‌کند. این هنرپیشه جوان با نقش‌آفرینی بسیار جالبی فضای زندان و تنهایی مادری را که نمی‌داند چرا فرزندش را از مهر او محروم کرده‌اند، به خوبی به تماشاگران منتقل می‌کند. خود امی هاول نیز در نقش زندانبان در این نمایش حضور دارد.
نقش بازجو که «سیّد» خطاب می‌شود، به عهده پاتریک کارمودی است و نیزان فرناندز در نقش ریچار رتکلیف به صحنه می‌رود.
امی هاول از مشکلاتی که در نوشتن این تئاتر با آنها روبرو شده چنین می‌گوید: «ما به درستی نمی‌دانیم در زندان نازنین چگونه روزهایش را به شب می‌رساند و چه بر او می‌گذرد. تنها از طریق آنچه همسر و خانواده‌اش از او نقل می‌کنند و از نامه‌هایش اندک اطلاعاتی در دست است، بنابراین می‌بایستی با نشان دادن فضای سنگین زندان و بازجویی، تلاش کنیم این فقدان اطلاعات را جبران کنیم. کاری که اصلا ساده نیست».
واکنش تماشاگران
ریچارد رتکلیف، همسر نازنین زاغری، به کیهان لندن می‌گوید: «بار اول که این نمایشنامه را دیدم، دگرگون شدم. سیاه‌ترین واقعه زندگی‌ام را روی صحنه دیدم، ولی بار دوم توجه خودم را روی تماشاگران متمرکز کرده و دیدم که چگونه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. برایم جالب بود ببینم چقدر در پایان نمایش در آنها احساس همدردی وجود دارد. احساسی که برایم قوت قلب است». ریچارد رتکلیف در خاتمه می‌افزاید: «این نمایش و واکنش تماشاگران به نازنین هم قوت قلب می‌دهد، زیرا می‌داند که تنها نیست و بسیاری به فکر او هستند».
امی هاول در این نمایشنامه تنها رفتار جمهوری اسلامی ایران را مورد انتقاد قرار نمی‌دهد: «دولت بریتانیا نیز برای آزادی با نازنین و کمال فروغی، دیگر شهروند ایرانی– بریتانیایی زندانی در اوین، کار زیادی انجام نداده و گویا در انتظار یک معجزه است».
کمال فروغی، ۷۸ ساله، از ماه مه ۲۰۱۱ به اتهام جاسوسی در زندان اوین نگهداری می‌شود. او در دادگاهی به ۷ سال زندان محکوم شده است. تا کنون کلیه تلاش ها برای آزادی و معالجه او در خارج از زندان بی نتیجه مانده است.
