یک هفته از آنچه به «تفاهم لوزان» معروف شده می‌گذرد. در مدت این هفت روز٬ آیت‌الله علی خامنه‌ای سکوت کرده بود و خیلی ها انتظار داشتند در این روزها روزۀ سکوت‌اش را بشکند.
اما او در میان هلهله و شادمانی موافقان تفاهم هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی و تبریک مقامات مختلف سیاسی و نظامی کشور به دولت حجت‌الاسلام حسن روحانی٬ ترجیح داد سخنی نگوید تا اینکه امروز، پنج‌شنبه ۲۰ فروردین، تبریک گفتن در این زمینه را بی معنا نامید و گفت: «نیازی به موضع‌گیری نیست» و با آنچه روی داده نه موافق است و نه مخالف.
او که در جمع مداحان و مسئولان هیئت‌های مذهبی سخن می‌گفت٬ اظهار داشت: «آنچه تا کنون انجام شده نه اصل توافق و نه محتوای آن را تضمین نمی‌کند و نه حتی تضمین می‌کند که مذاکرات تا پایان ادامه داشته باشد.»
رهبر جمهوری اسلامی هم‌چنین طرف مقابل مذاکرات را «بدعهد» و «متفلب» دانست اما با این همه از ادامه گفت و گوهای هسته‌ای حمایت کرد و گفت: «با توافقی که منافع و عزت ملت ایران را حفظ کند موافق است.»
به راستی، نخستین اظهارات رهبر ایران را پس از تفاهم لوزان چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟ آیا سخنان او در تعارض با این تفاهم قرار دارد؟
مهران براتی کارشناس امور بین‌الملل٬ ساکن برلین، در این زمینه می‌گوید: «سخنان آقای خامنه‌ای در صورتی در تعارض با تفاهم لوزان می‌بود که اصل موضوع را هم زیر سوال می‌برد. در صورتی که تاکید او بر این است که یک سری مطالب غیرواقعی از سوی طرف آمریکایی مطرح شده که باید در سه ماه آینده مورد گفت و گو قرار گیرد.»
مهران براتی٬ اظهارات رهبر جمهوری اسلامی را واکنش به سخنان جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و سند ارائه شده از طرف آن کشور می‌داند و در عین حال معتقد است: «سند ارائه شده از سوی دولت آمریکا محور اصلی تفاهم است نه بیانیه کوتاهی که از سوی فدریکو موگرینی٬ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجی ایران در روز پایانی خوانده شد.»
رهبر جمهوری اسلامی امروز هم‌چنین در بخش دیگری از سخنان خود تاکید کرد که شرایط و محدودیت‌ها ی مورد نظر طرف مقابل نباید به نظارت در حوزه مسائل نظامی و امنیتی گسترش پیدا کند و اضافه کرد: «مسئولان نظامی کشور به هیچ وجه مأذون نیستند که به بهانه نظارت٬ بیگانگان را به حریم امنیتی کشور راه دهند یا توسعه دفاعی کشور را متوقف کنند یا حمایت ما از برادران مقاوم‌مان در نقاط مختلف نباید در مذاکرات مورد خدشه قرارگیرد و هیچ نظارت غیرمتعارفی که جمهوری اسلامی را به یک کشور استثنایی از نظر نظارتی تبدیل کند، قابل قبول نیست.»
مهران براتی موضوع مورد اشاره خامنه‌ای را در کنار چگونگی برداشته شدن تحریم‌ها یکی از موضوعات کلیدی و در عین حال چالش‌های پیش رو در ادامه مذاکرات می‌داند و معتقد است که حساسیت‌های ایران در این زمینه قابل فهم است چرا که به گفتۀ وی هیچ کشور دیگری نیز اسرار نظامی خود را در اختیار بازرسان قرار نمی‌دهد زیرا احتمال می دهد این اسرار در اختیار کشورهای دیگر نیز گذاشته شود.
بر اساس سند یا «فکت شیتی» که دولت آمریکا پس از تفاهم لوزان منتشر کرد٬ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قادر خواهد بود هر زمانی که بخواهد تأسیسات مربوط به موشک های ایران و انفجار کلاهک های هسته ای را مورد راستی آزمایی قرار دهد٬ اما با این تاکید که این موضوع جزو مسائل اجرایی مورد توافق در سال‌های آینده خواهد بود.
مهران براتی در این زمینه می‌گوید: «راه‌های دیگری برای ایران به منظور اطمینان دادن به جامعۀ جهانی وجود دارد.» به گفته او به عنوان مثال «تهران می‌تواند این اطمینان را بدهد که دیگر هرگز موشک‌های دوربرد تولید نخواهد کرد.»
اما سخنان امروز آیت‌الله خامنه‌ای که به اعتقاد برخی کارشناسان جانب «جبهه پایداری» و تندروهای داخلی را گرفته٬ پس از عرض تبریک بسیاری از مقامات و مسئولان سیاسی و نظامی به دولت حسن روحانی بیان شد. مقاماتی مانند صادق آملی لاریجانی رییس قوه قضاییه و محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسدارن. به نظر می‌رسد اقدام این مقامات در تعارض با موضع رهبر جمهوری اسلامی قرار داشته باشد که به صراحت تبریک گفتن آنها را مورد نکوهش قرار داد.
مهران براتی علت تبریکات سرازیر شده به سوی دولت حسن روحانی را موضع‌گیری تند دولت اسراییل و انتقاد بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر این کشور از تفاهم لوزان می‌داند و اضافه می‌کند: «هیچ کدام از مقامات ایران به خصوص تندورها علاقه‌مند نیستند در موضعی مشابه با اسراییل قرار بگیرند.»
به اعتقاد این کارشناس روابط بین‌الملل٬ این مقامات با توجه به مصلحت‌اندیشی‌های سیاسی از هیئت مذاکره کننده هسته‌ای ایران حمایت کردند و آیت‌الله خامنه‌ای به صورت شفاف با این تبریکات فاصله‌گذاری کرد و گفت این مسئله به او ارتباطی ندارد.
هفتۀ گذشته٬ ایران و کشورهای گروه پنج بعلاوه یک پس از هشت روز مذاکره در لوزان سوییس بر سر صدور بیانیه‌ای حاوی چارچوب یک توافق جامع به تفاهم رسیدند و قرار شد در این چارچوب٬ گفت و گوها برای رسیدن به توافقی بلندمدت تا دهم تیرماه ادامه داشته باشد.
امروز و هم‌زمان با سخنان رهبر جمهوری اسلامی٬ حسن روحانی رییس جمهوری ایران نیز با اشاره به گفت و گوهای هسته‌ای گفت: ایران هیچ توافقی را با گروه پنج بعلاوه یک امضا نخواهد کرد٬ مگر آنکه در نخستین روز اجرای این توافق تمام تحریم‌های اقتصادی لغو شود.
پس از تفاهم لوزان٬ هیئت نمایندگی ایران اعلام کرده بود که بر اساس تفاهم انجام شده همه تحریم‌ها علیه تهران با اجرای توافق نهایی برداشته خواهد شد. موضوعی که از سوی آمریکا- یکی از کشورهای طرف مورد گفت و گو با ایران، به صورت مرحله‌ای اعلام شد.
با وجود ین مسائل اما مهران براتی به توافق احتمالی خوش‌بین است و معتقد است مقامات ایرانی و به خصوص رهبر این کشور در این زمینه واقع‌بین هستند و با توجه به تحریم‌های شدید و وضع نابسامان اقتصادی از در تفاهم در خواهند آمد.
