کارخانه «جهان چیت» از قدیمی‌ترین کارخانه‌های صنعت نساجی ایران که پس از انقلاب توسط بنیاد مستضعفان مصادره شده بود، حالا قرار است تخریب شود و جای آن را مجتمع تجاری «نگین شهر» بگیرد.
محمدصادق فاتح یزدی از بزرگترین و ثروتمندترین سرمایه‌داران و نیکوکاران ایران در سال ۵۳ توسط «چریکهای سازمان فدایی خلق ایران» ترور شد. وی با راه‌اندازی کارخانه‌های «جهان» توانسته بود نقش بسزایی در کارآفرینی و رشد صنعت به طور کلی و به ویژه در شهر کرج ایفا کند.
فاتح یزدی، بنیانگذار کارخانه‌های روغن نباتی جهان، یخ‌سازی جهان، روغن موتور جهان، سردخانه میوه جهان، پلاستیک‌سازی آرمه، کارگاه بافندگی خانوادگی و شرکت آبادانی جهان بود که نقش بی‌چون و چرایی در گسترش صنعت و تولید داخلی در ایران داشت.
با این حال، اموال وارثان فاتح یزدی از جمله کارخانه جهان چیت توسط بنیاد مستضعفان پس از انقلاب اسلامی در سال ۵۷ مصادره شد و کارخانه نساجی جهان، از خط تولید بازماند؛ حالا اما خبر می‌رسد که این کارخانه که در سال ۱۳۳۴ تاسیس شد، قرار است تخریب و به جای آن پاساژ تجاری ساخته شود.
شرکت مهندسی مشاور بنیاد سازه، نقشه این ساختمان اداری و تجاری را منتشر کرده که قرار است در ابعاد ۳۲۰ هزار متر مربع ساخته شوند.
فریبا کلاهی دبیر پویش پاسداری از میراث فرهنگی البرز با اشاره به اهمیت حفظ میراث ملموس و ناملموس شهرها و آداب و آیین مردمان توسط دولت، تأکید کرد که تخریب کارخانه جهان چیت تاریخ صنعت را خدشه‌دار می‌کند.
وی اضافه کرد: «اگرچه در روزگاری که حفظ چهره میدان جهان‌نما به ذائقه برخی سرمایه‌دوزان خوش نمی‌آید و خشک کردن زاینده‌رود ساده‌تر از حفظ مشرب‌های آن است، شاید توقع بزرگی باشد از مدیران کرج بخواهیم تمرکز خود را بر درک ارزش داشته‌های این شهر نموده و پس از تخریب هویت و خاطرات مردم این شهر، در کوچه پس‌کوچه‌های محلاتی که با بلدزر صاف شدند تا آهن‌پاره‌ها بر آن حکومت و تردد کنند، باقی‌مانده بناهایی را که تاثیر کشوری و جهانی داشته‌اند، مورد ترحم و نه معامله قرار داده تاریخ را از صفحه فیزیکی روزگار محو نکنند.»
کلاهی همچنین گفت که کارخانه جهان چیت چیزی نیست که با بیل و کلنگ و بلدزر و معامله و پاساژ و نام درشت یک بنیاد یا سازمان خریدار، بتوان از صفحه تاریخ صنعت و اقتصاد مملکت پاک کرد.
وی با اشاره به اهمیت کارخانه جهان چیت گفت: «الگویی که هیچ کدام از مدعیان اقتصاد نتوانستند به خروجی‌ها و توان بازاریش حتی نزدیک شوند. در اسناد صنعت مملکت هنوز می‌توانید ببینید که در سال ۱۳۴۷، مجموعه کارخانجاتِ جهان، چه نقش عمده‌ای در تولیدات صنعتی ایران بازی کرده است» .
دبیر این پویش در البرز خاطرنشان کرد: «در شرایطی که امروز چادرنماز و پارچه رخت و لباس سنتی زنان کردستان و ابیانه و… از چین وارد می‌شود و نساجی‌های ما به قهقهرا رانده شده‌اند، جهان چیت، سال ۴۷ ، ۱۵ درصد تولیدات نساجی ایران را به خود اختصاص داده بود.»
به گفته وی بنای مسکونی و شخصی مهندس فاتح یزدی (صاحب این کارخانه) که همچنان در جفای روزگار داخل کارخانه قرار دارد و گفته می‌شود شهرداری آن را با بنیاد مستضعفان معامله کرده و در انتظار مرگ کامل است، مادر الگوی معماری محلات کوی کارمندان شمالی و جنوبی بوده و این بنای شاخص و آن کارخانه شانیت ملی دارد.
وی همچنین گفت: «اگرچه تلاش‌های سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۵ به دلیل شهرستان بودن راه به جایی نبرد، جای سوال است در سه سالی که استان شده‌ایم چرا مسکوت مانده و از ثبت آن به عنوان شانیت استانی دفاع نمی‌شود؟ در همین سه سال به اندازه کافی فرصت‌سوزی شده و معاملات انجام شده است.»
کلاهی خواستار رسیدگی شورای شهر کرج به وضعیت کارخانه جهان چیت و تبدیل آن به موزه صنعت کرج شد و گفت: «مستندات و تاریخ کامل آن در اداره کل میراث فرهنگی استان موجود است و به گفته کارشناسان دلسوز آن سازمان، بنای کارخانه جهان چیت که بخش اعظمی از تاریخ صنعت کشور است، با ۸۰ سال تاریخ توسط مردی ساخته شد که از همان ۹ دهه پیش خوابی رنگی و رویایی صادقه برای توسعه این منطقه دیده بود.»
وی افزود: «این کارخانه به محله‌ای قدیمی منتهی می‌شود که چهارصددستگاه نامیده می‌شود. فعالیت‌های فاتح در این دو محله‌ی شهری (جهانشهر و چهارصد دستگاه ) تنها به خیابان‌کشی، ساخت خانه‌های مسکونی و مدرسه ابتدایی محدود نمی‌شود. در محله ۴۰۰ دستگاه، تا پیش از آنکه لوله‌کشی آب آشامیدنی به خانه‌ها برسد، یک لوله، آب آشامیدنی را تا سر کوچه‌ها می‌آورده و در سر هر کوچه یک شیر فشاری قرار داشته است. درمانگاه راست‌روش فعلی و مسجد جامع چهارصد دستگاه نیز از دیگر ساخت و سازهای خدماتی او است که خود میراثی ماندگار در تاریخ این شهر است و جفای بسیار دیده است.»
وی با اشاره به اینکه هویت محلات نیز در کرج به شدت آسیب دیده و محلات قدیمی یا اصلا تخریب یا چندپاره شده‌اند، افزود: «همین چهارصددستگاه که ابتدا آن را «جهان‌آباد» یا «کوی کارگران جهان‌چیت» نامیده بودند، بخشی از تاریخ این کارخانه است که خاطرات بسیاری را در دل ساکنان محله پنهان کرده است.»
کلاهی گفت: «جهانشهر و چهارصد دستگاه هر دو می‌روند که رخ تاریخی خود را در شطرنج سرمایه‌داران ببازند و بر مسئولین دلسوز و شورای اصلاحات محیط زیست‌پرور و انسان‌محور است که از مات شدن آن پیشگیری کند.»
