به دنبال زلزله شدید یکشنبه‌شب در مناطق مرزی ایران و عراق در غرب کشور عملیات امدادرسانی به زلزله‌زدگان در این منطقه ادامه دارد؛ زلزله‌ای که به اعلام منابع رسمی در ایران تا ساعت ۱۷ روز دوشنبه ۴۰۷ کشته و بیش از ۶۷۰۰ مجروح داشته است.
در حالی که ساعاتی پس از وقوع زلزله مرکز آن استان سلیمانیه عراق اعلام شد اما در نهایت مرکز زلزله‌نگاری آمریکا مرکز این زمین‌لرزه را در نزدیکی ازگله در استان کرمانشاه اعلام کرد که لرزش آن در هشت استان ایران احساس شده است.
این زلزله با قدرت ۷٫۳ ریشتر بیشترین ویرانی‌ها را در شهرهای ازگله، ثلاث باباجانی، قصر شیرین، سرپل ذهاب، اسلام‌آباد غرب، دالاهو و کرمانشاه بر جای گذاشته است. همچنین در استان سلیمانیه عراق نیز این زلزله خساراتی وارد کرده و تلفاتی در بر داشته است.
لحظاتی پس از وقوع زلزله در استان کرمانشاه ستاد بحران کشور، سازمان هلال احمر، اورژانس و دیگر سازمان‌های مسئول وارد عمل شده تا امدادرسانی به زلزله‌زدگان ادامه یابد. در همین حال اما با گذشت ۲۰ ساعت از وقوع زلزله بسیاری از ساکنان مناطق زلزله‌زده از روند امدادرسانی راضی نیستند و گزارش‌ها از نیاز مردم این مناطق به آب آشامیدنی، خوراک، پتو، چادر، شیرخشک، پوشک و نوار بهداشتی خبر می‌دهند.
عدم سازماندهی در کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان برجسته‌ترین موضوعی است که از سوی شهروندان مناطق زلزله‌زده در شبکه‌های اجتماعی عنوان می‌شود.
یکی از شهروندان کرمانشاه در گفتگو با کیهان لندن می‌گوید: «در حالی که شب گذشته اکثر شهروندان کرمانشاه وحشت‌زده در خیابان‌ها و پارک‌ها مانده بودند، کمکی از سوی مسئولان دریافت نکردند، آنهایی که چادر داشتند و توانسته بودند از منزل خود بیاورند در چادر خوابیدند، بقیه مردم در سرما تا صبح سر کردند. این در حالی بود که خسارت‌ها در کرمانشاه کمتر از بقیه شهرهای منطقه وقوع زلزله است و وضعیت ثلاث باباجانی و سرپل ذهاب و ازگله خیلی بدتر از کرمانشاه است با این حال در کرمانشاه هم تا چند ساعت نیروهای امدادی گیج بودند و اقدام سازماندهی‌شده‌ای برای مردم انجام نمی‌دادند.»
او درباره وقوع زلزله می‌گوید: «اول به طور ناگهانی شیشه‌های خانه‌مان پودر شد. ما نفهمیدیم چی شده و تا به خودمان بیاییم زلزله شروع شد، با بقیه مردم هم که امروز صحبت کردم برخی می‌گفتند چند دقیقه قبل از زلزله یک لرزش خفیف احساس کرده‌اند که عده‌ای نفهمیدند چه بوده و عده‌ای هم آن را جدی نگرفتند.»
این شهروند کرمانشاهی ادامه می‌دهد: «امروز بیشتر تمرکز نیروهای امدادی روی آواربرداری متمرکز شده، خانواده‌های زیادی هنوز مفقودی دارند و کودکانی هم هستند که مردم آنها را در حالی که وحشت‌زده بودند و گریه می‌کردند پیدا کرده و به ماموران سپرده‌اند. با توجه به حجم خرابی‌ها به نظر می آید بسیاری هنوز زیر آوار باشند.»
او تاکید می‌کند: «اکثر مردم کرمانشاه هنوز وحشت‌زده و شوکه هستند. برخی امروز به خانه‌هایشان رفتند و مدارک و اشیای قیمتی‌شان را از خانه خارج کردند و برخی هم به ویژه آنها که کودک دارند نیاز داشتند از خانه‌هایشان لباس بردارند. اما ماموران امدادرسان مدام به مردم می‌گویند به سمت خانه‌ها نروند و مردم نمی‌دانند کجا و چطور باید اسکان پیدا کنند.»
همان‌طور که این شهروند کرمانشاهی می‌گوید مسئولان تاکید کرده‌اند زلزله استان کرمانشاه در روزهای آینده پس‌لرزه‌هایی خواهد داشت که می‌تواند به خرابی‌های بیشتری در ساختمان‌های آسیب‌دیده منتهی شود در نتیجه تاکید شده مردم تلاش نکنند به خانه‌های خود بروند. این در حالیست که رئیس نیروی انتظامی کرمانشاه تاکید کرده امنیت در شهرهای زلزله‌زده برقرار است و مردم نگران خانه و وسایل خود نباشند.
اما خبرهایی که از شهرهای ازگل و سرپل ذهاب منتشر می‌شود شرایط را در این شهرها و روستاهای اطرافشان بسیار بدتر از کرمانشاه توصیف می‌کند. میزان تخریب خانه‌ها در ازگل و سرپل ذهاب بسیار گسترده بوده و روند امدادرسانی و آواربرداری در این شهرها بسیار کند پیش می‌رود. همچنین تصاویر هوایی از برخی روستاهای این استان نشان‌دهنده تخریب کامل برخی روستاهاست.
برخی از مردم این دو شهر و روستاهای اطرافشان به دلیل عدم امدادرسانی به‌موقع و موثر، به صورت خودجوش اقدام به آواربرداری کرده و حتی برخی از اجساد نزدیکان خود را به خاک سپرده‌اند؛ این در حالیست که مسئولان تاکید کرده‌اند مردم از خاکسپاری اجساد بدون کسب جواز دفن خودداری کنند.
گزارش دیگری از نبود امکانات اولیه مانند آب آشامیدنی، خوراک، چادر و پتو در این دو شهر و روستاهای اطرافشان خبر می‌دهد.
ثلاث باباجانی، یکی دیگر از شهرستان‌های زلزله‌زده است که خسارات زیادی از زلزله دیده است. به گفته فرماندار این شهرستان ۱۸ ساعت پس از وقوع زلزله هنوز برای خدمات‌رسانی به مردم کمبودهای اساسی وجود دارد و آب، نان، چادر و پتوی کافی برای توزیع بین زلزله‌زدگان به دست مسئولان شهرستان نرسیده است. فرماندار این شهر افزوده است حدود ۹۰ درصد منازل مسکونی شهر ثلاث باباجانی بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد خسارت دیده است. این شهرستان ۱۶۱ روستای دارای سکنه دارد که حدود ۷۰ درصد از خانه‌های روستایی آن کاملا تخریب شده است.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران ایران نیز بیشترین آمار تلفات انسانی و خسارات به تاسیسات زیربنایی و روستایی را مربوط به سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی اعلام کرد و گفت: «در حال حاضر وزیر کشور همراه رئیس جمعیت هلال احمر و گروهی از نهاد ریاست جمهوری به منطقه عزیمت کرده‌اند. رئیس سازمان مدیریت بحران نیز در منطقه حضور دارد. همه راه‌های مناطق زلزله‌زده باز است، اما آب در مناطق ثلاث باباجانی، سرپل ذهاب، کرند دالاهو، جوانرود و اسلام‌آباد قطع است که برای وصل آن در حال تلاش هستیم.»
همچنین رئیس اورژانس کشور ساعت ۱۷ به وقت محلی و ۱۹ ساعت پس از وقوع زلزله اعلام کرد بیشتر مصدومان در کرمانشاه و شهرهای اطراف پذیرش شده و ۲۰۰ مصدوم به تهران اعزام شده‌اند و ۶۰ درصد برق در منطقه زلزله‌زده کرمانشاه وصل شده است. این در حالیست که برق و آب شهرستان‌ها و روستاهای زلزله‌زده این استان هنوز قطع است.
از سوی دیگر معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در حالی از اعزام تیم‌های سلامت روان به مناطق زلزله‌زده غرب کشور خبر داده است که برخی شهروندان این استان با انتشار تصاویر و ویدئوهایی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده‌اند هنوز در انتظار رسیدن کمک‌های اولیه حیاتی مانند آب و غذا و چادر هستند؛ مردم تشنه و گرسنه هستند و باید بدون هیچ امکاناتی شب دوم پس از زلزله را نیز در خیابان‌ها و پارک‌ها بگذرانند.
در همین رابطه نماینده پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی با ابراز گلایه از خدمت‌رسانی کُند به زلزله‌زدگان گفت که در حال حاضر در منطقه ثلاث باباجانی احتیاج به غذا، دارو، پتو و چادر برای اسکان موقت زلزله‌زدگان وجود دارد. ما از دولت، وزرا و رئیس‌جمهور می‌خواهیم که هر چه سریع‌تر این امکانات را فراهم کنند.
شهاب نادری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار داشت: «متاسفانه از وقوع زلزله تا کنون خدمات‌رسانی به نحو مطلوب انجام نشده است. اکنون وزیر کشور و وزیر بهداشت در منطقه ثلاث باباجانی حضور دارند ولی مردم و زلزله‌زدگان احتیاج فوری به آذوقه دارند.»
همچنین فرماندار اسلام‌آباد غرب گفته است با وجود تلاش‌های انجام شده برای کمک‌رسانی به زلزله زدگان، کمبود چادر و مواد غذایی احساس می‌شود و نیازمندیم کمک بیشتری به مردم شهرستان شود.
در این میان بازار کلاهبرداری و سوء استفاده از شرایط بحرانی حاکم بر غرب ایران نیز داغ است. با گذشت چند ساعت از وقوع زلزله بازار سیاه خرید و فروش بلیت هواپیما به مقصد کرمانشاه داغ شده بطوری که شب گذشته بلیت پرواز یک‌طرفه تهران به کرمانشاه تا ۹۰۰ هزار تومان هم فروخته شده است.
از سوی دیگر عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی شماره حساب‌هایی را برای جمع‌آوری کمک نقدی به زلزله‌زدگان منتشر و پخش می‌کنند که به گفته مسئولان این شماره حساب‌ها تایید شده نیست و مردم باید کمک‌های نقدی خود را به شماره حساب‌های سازمان هلال احمر واریز کنند.
سرهنگ علی کریمی، رئیس پلیس فتای استان کرمانشاه از مردم خواست به هیچ عنوان به شماره حساب‌های شخصی که در فضای مجازی اعلام می‌شود، کمک نقدی برای زلزله‌زدگان واریز نکنند و گفته است: «در شرایط کنونی که تعدادی از هم استانی‌های ما نیازمند کمک هستند، عده‌ای افراد سودجو با سوءاستفاده از عواطف و احساسات مردم با اعلام شماره حساب‌هایی در فضای مجازی قصد اخاذی دارند.»
با وجود اینکه هنوز عملیات آواربرداری به اتمام نرسیده و میزان خسارت وارد شده به شهرها و روستاهای استان کرمانشاه اعلام نشده اما برخی اماکن تاریخی و آموزشی و درمانی آسیب دیده و تخریب شده‌اند.
بیمارستان سرپل ذهاب که به تازگی افتتاح شده بود بر اثر زلزله دیشب به طور کامل تخریب شد. همچنین مدیرکل آموزش‌وپرورش استان کرمانشاه گفت: «بیشترین آمار تخریب مدارس در شهرستان سرپل ذهاب است و از ۲۰ تا ۱۰۰ درصد شاهد تخریب مدارس هستیم و در مجموع حدود ۵۰ درصد مدارس قابل استفاده نیستند.»
از سوی دیگر مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه اعلام کرده است در اثر زلزله شب گذشته، پنج اثر تاریخی در شهرستان‌های قصرشیرین، سرپل ذهاب و دالاهو آسیب دیده‌اند و سرکشی‌ها به دیگر آثار تاریخی برای تخمین درصد آسیب‌های وارده ادامه دارد. کاروانسرای شاه عباسی، عمارت خسرو و چهارقاپی در شهرستان قصر شیرین، قلعه یزدگرد در شهرستان دالاهو و زیج منیژه در سرپل ذهاب، جزء آثار آسیب‌دیده هستند.
اما بیشترین خسارت‌های وارد شده به منازل مسکونی در شهرهای زلزله‌زده شامل پروژه‌های مسکن مهر بوده است. مجتمع ۱۱۰۰ واحدی مسکن مهر کرمانشاه که در دومین سال فعالیت دولت حسن روحانی افتتاح شده بود از جمله محل‌هایی است که بیشترین خرابی را بر اثر زلزله به خود دیده است.
