شاید این آخرین فصلی از جنگ سوریه باشد که ما هم می‌دانیم و از شش سال پیش آغاز شده است. اما برای بحران سوریه فصل‌‌های دیگری نیز در راه است. در حالی که دو رئیس جمهوری آمریکا و روسیه در حاشیه نشست ویتنام برای پایان دادن به جنگ سوریه بیانیه مشترکی صادر کرده و با صراحت اعلام کردند که راه حل نظامی در سوریه شکست خورده و توافق کردند که تنها گزینه برای پایان دادن به بحران، راه حل «مسالمت‌آمیز» است، اما ایران و اسرائیل در امتداد مرزهای سوریه برای رویارویی نظامی در مرحله بعدی خودشان را آماده می‌کنند.
در آخرین نتایج مذاکراتی که روس‌ها و نماینده سازمان ملل متحد آن را رهبری و هدایت می‌کنند تنها بر توقف درگیری مستقیم میان جناح‌های مسلح در داخل سوریه تاکید شده است.
خطرناک‌ترین نکته‌آی که در این توافق نهفته است، قبول تقسیم حاکمیت موقت جغرافیایی سوریه میان قدرت‌های مختلف خارجی مانند روسیه، ایالات متحده آمریکا، ایران و ترکیه است.
هدف از طرح تقسیم موقت این است که نیروهای سیاسی مسلح جنگ را متوقف کنند تا بعدا با مذاکره راه حل نهایی را بیابند. جبهه‌گیری موقت طرف‌های سیاسی در سوریه که با تایید سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد اگر چه به طور موقت نزاع و جنگ را متوقف می‌کند اما به جنگ منطقه‌ای دیگری در مراحل بعدی در عراق، اسرائیل، ایران و ترکیه منجر خواهد شد. همه این کشورها در حال آماده کردن خود برای مرحله پس از توقف جنگ سوریه هستند.
نقشه‌های ماهواره‌ای که به تازگی منتشر شده نشان می‌دهند، ایران چندین پایگاه نظامی کوچک وبزرگ را از حومه جنوبی دمشق تا ارتفاعات جولان تاسیس کرده است. مراکز و تجمعات نظامی دیگری که توسط حزب‌الله لبنان در نقاط دیگری در داخل سوریه ساخته شده، همه نشان از تدارک اقداماتی دیگر در آینده نزدیک دارند تا با وجود توافق‌های بین‌المللی، اهداف خود را در همان جغرافیا پیش ببرند. حضور گسترده نظامی ایران و شبه‌نظامیان متحدش، کشورهای منطقه را در برابر این واقعیت قرار داده است که خطر تهران برای ناامنی و بی ثبات کردن منطقه به مراتب بیشتر از اسرائیل است که دارای قدرت نظامی مخرب و گسترده‌تری است.
اسرائیل، مانند سایر کشورهای منطقه، ابتدا نفوذ ایران در سوریه را بسیار دست کم گرفت و جنگ داخلی سوریه را در خدمت منافع درازمدت خود ارزیابی کرد. اسرائیل فکر می‌کرد با دخالت ایران در سوریه، در یک جنگ فرقه‌ای بین شیعه و سنی از یک سو ایران و حزب‌الله و از سوی دیگر داعش و النصره و غیره یکدیگر را می‌کشند و این در نهایت به نفع اسرائیل است. البته طی چهار سال اخیر این طرفین متخاصم فرقه‌ای هزاران نفر از همدیگر را به قتل رساندند. اکنون مرحله جنگ فرسایشی تقریبا متوقف شده و قدرت‌های بزرگ سرنوشت سوریه را به دست گرفته‌اند اما با وجود توافق روسیه و آمریکا برای متوقف کردن جنگ و درگیری، هنوز نگرانی نسبت به بروز یک جنگ منطقه‌ای دیگر در داخل سوریه یا خارج از آن وجود دارد.
اسرائیل حزب‌الله لبنان را یک لشکر نظامی متعلق به ایران می‌داند که با هدف جنگ و سلطه بر خاورمیانه به مرزهایش نزدیک شده است. جنگی که با قبول توقف موقت آتش‌بس و تقسیم اداری موقت مناطق مختلف سوریه، زمینه‌های قبول نقشی برای شبه‌نظامیان فرقه‌ای و حضور ایران در این کشور را فراهم می‌کند.
سپاه پاسداران رژیم ایران و شبه نظامیان فرقه‌ای وابسته به آن، برای حضور درازمدت در مناطق تحت کنترل خود در سوریه، طرحی را تدارک دیده است. نیروهای سپاه و شبه‌نظامیان تابع آن هم اکنون در ارتفاعات جولان مساحتی در ۵۰ کیلومتری مرزهای اسرائیل را در اختیار دارند. عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که نیروهای سپاه پاسداران سلسله‌ای از پایگاه‌های نظامی را در این منطقه ایجاد کرده است. این مناطق به مثابه یک خط ارتباطی سریع، عراق، سوریه و لبنان را به هم متصل می‌کند به همین دلیل اسرائیل اخیرا لبنان و سوریه را با هم تهدید کرد.
هدف اسرائیل از این تهدیدات تازه مقابله با واقعیت‌های جدیدی است که ایران در جنگ سوریه به وجود آورده است.
جنگ‌های قبلی اسرائیل با هدف جلوگیری از انباشته شدن اسلحه حزب‌الله و گسترش نفوذ نظامی حزب‌الله در لبنان، تقریبا هر ده سال یک بار علیه لبنان شروع می‌شد. اما اکنون سوریه نیز وارد این معادله شده است به همین دلیل وقتی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نسبت به واقعیت جدید در سوریه هشدار داد، گفت: «هر جا که داعش از بین می‌رود، ایران جایگزین آن می‌شود».
البته دلیل آن روشن است چون رژیم سوریه در نتیجه شکست‌های متعدد و جنگ داخلی چهار ساله توانایی نظامی خود را از دست داده است.
اسراییل، ترکیه و عراق، همسایه سوریه هستند و امنیت این کشورها با امنیت و ثبات سوریه ارتباط مستقیم دارد. به همین دلیل یافتن راه حل برای سوریه وجلوگیری از نفوذ شبه‌نظامیان محلی و خارجی خارج از کنترل قانون که سپاه حکومت ایران آنها را هدایت می‌کند اهمیت دارد. اردن نیز به دلیل تهدید نزدیک شدن شبه‌نظامیان وابسته به ایران به مرزهایش درعراق نگران است واگر ایالات متحده از نفوذ شبه‌نظامیان وابسته به ایران جلوگیری نمی‌کرد شبه نظامیان فرقه‌ای تا درعا رسیده بودند.
ایران هیچ حد و مرزی برای شبه‌نظامیان خود در سوریه قائل نیست؛ این کشور در حال حاضر از نظر نظامی پرنفوذترین کشور در سوریه است. البته بدون پوشش هوایی روسیه شبه‌نظامیان ایران قادر به ماندن در سوریه نبودند و نمی‌توانستند از شکست حتمی نجات پیدا کنند. در واقع روسیه شبه‌نظامیان وابسته به رژیم ایران را نجات داد.
نمی‌دانم توافق موقت پایان دادن به جنگ در سوریه چگونه می‌خواهد مشکلات واقعیت‌های جدید در سوریه را حل کند. توافق موقت پایان دادن به جنگ در سوریه اگر چه به وجود سازمانهای تروریستی داعش، النصره و احرار الشام پایان می‌دهد اما این توافق در خلاص کردن سوریه از شبه نظامیان منطقه‌ای به مراتب بدتر و خطرناکتر از داعش شکست خورده است.
*منبع: شرق‌الاوسط
*نویسنده: عبدالرحمن الراشد
*ترجمه از کیهان لندن (تیتر مقاله توسط کیهان لندن تغییر یافته است. تیتر اصلی: دیدار در ویتنام به بحران سوریه پایان نمی‌دهد)
