بیژن فرهودی – در حالی که ایران و آمریکا هم‌چنان بر سر محتوای تفاهم لوزان و به ویژه بندهای مربوط به چگونگی برداشتن تحریم‌ها اختلاف نظر دارند و هنوز معلوم نیست که بتوانند در ۸۰ روز باقی‌مانده تا مهلت تعیین‌شده ۳۰ ژوئن توافق نهایی را امضا کنند، در واشنگتن یک کمیته متنفذ سنای آمریکا لایحه‌ای را تصویب کرد که در صورت تصویب نهایی و تایید پرزیدنت اوباما، به کنگره اختیار بررسی توافق نهایی هسته‌ای با ایران را خواهد داد.
این لایحه که شماره S-615 برای آن در نظر گرفته شده بعد از بررسی و اصلاحات و سازش سناتورهای جمهوری‌خواه و دموکرات به اتفاق آرا از تصویب کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گذشت و در هفته‌های آینده ابتدا به صحن سنا و سپس مجلس نمایندگان امریکا برده خواهد شد.
طبق مصالحه‌ای که بین باب کورکر رییس جمهوری‌خواهان کمیته و بن کاردین عضو ارشد دموکرات این کمیته به عمل آمده دوره بررسی توافق نهایی هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ از ۶۰ روز به ۵۲ روز کاهش می‌یابد. اما با توجه به تعطیلات تابستانی کنگره در ماه اوت بعید به نظر می‌رسد که این توافق زودتر از اوایل ماه سپتامبر مورد بررسی قانون‌گذاران امریکایی قرار گیرد.
از این ۵۲ روز ۳۰ روز به بررسی توافق احتمالی با ایران اختصاص خواهد یافت و پرزیدنت اوباما نیز ۱۰ روز برای اظهار نظر وقت خواهد داشت. چنانچه رییس جمهوری این مصوبه را وتو کند دو مجلس کنگره امریکا ۱۰ روز مهلت خواهند داشت که این مصوبه را دوباره به رای بگذارند.
لایحه اس-۶۱۵ هم‌چنین اوباما را از معاف ساختن ایران از تحریم‌های اقتصادی مصوبه کنگره برای حداقل ۳۰ روز و حداکثر تا ۵۲ روز منع می‌کند تا کنگره بتواند در این مدت نظر نهایی خود را در مورد توافق هسته‌ای با ایران ابراز دارد. اما در همین دوره یک ماهه اوباما اجازه لغو تحریم‌های اعمال شده توسط دولت امریکا را خواهد داشت. سخنگوی کاخ سفید خاطرنشان ساخت که پرزیدنت اوباما احتمالا نسخه مصالحه‌جویانه «اس ۶۱۵» را قبول خواهد کرد .
نیویورک تایمز در سرمقاله‌ای زیر عنوان «طرحی بی ملاحظه در سنا در مورد ایران» می‌نویسد، هرچند این مصوبه باید به تصویب هر دو مجلس برسد ولی اقدام کمیته روابط خارجی سنا به آنانی که شدیدا مخالف مذاکره اوباما با ایران بوده‌اند تحرک لازم را برای ادامه مخالفت خواهد داد هر چند آنها هیچ بدیل معتبری برای تفاهم اولیه روی میز قرار نداده‌اند.
پرزیدنت اوباما در ابتدا تهدید به وتوی این لایحه کرده بود اما ترجیح داد به جای آنکه شاهد خنثی شدن وتوی‌اش توسط سناتورها باشد از موضع خود عقب‌نشینی کند. دولت اوباما تنها با تعدیل این طرح حاضر به قبول آن شده است: دوره بررسی توافق‌نامه هسته‌ای با ایران از ۶۰ روز به ۵۲ روز کاهش یافته و خواسته سناتورها برای مشروط ساختن لغو تحریم‌ها به پایان حمایت ایران از تروریسم تعدیل شده است.
به نوشته نیویورک تایمز، رضایت اوباما به این طرح ممکن است اقدامی تاکتیکی باشد. او ممکن است به جای استفاده از سرمایه سیاسی خود برای وتوی لایحه «اس ۶۱۵» که تصویب آن از سوی هر دو مجلس قطعی به نظر می‌رسد رای کنگره به توافق نهایی را که باید تا ۳۰ ژوئن به دست آید وتو کند. اما اقدام کمیته سنا اوباما را به عنوان تنها رهبر شرکت کننده در مذاکراتی که ممکن است اجازه انجام تعهدات سپرده شده در آن را نیابد در موقعیتی تضعیف شده قرار می‌دهد. برخی از سناتورها می‌گویند رای‌گیری در مورد توافق نهایی از این جهت لازم است که کنگره نقش برآمده از قانون اساسی را ایفا کند. اما به نظر نیویورک تایمز هیچ بندی در قانون اساسی وجود ندارد که کنگره را ملزم به ورود به مذاکراتی کند که تنها راه موثر برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد.
در این حال در رشت حجت‌الاسلام حسن روحانی رییس جمهور در سخنانی که نشان از تاکید بر تمایل ایران به لغو یکباره تحریم‌ها دارد گفت: «دنیا و ۱+۵ و مجلس سنا و نمایندگان و رییس جمهور و دولت آمریکا همه بدانند در این توافق اگر تحریم‌ها پایان نیابد توافقی در کار نخواهد بود.»
در تهران نیز مرضیه افخم سخنگوی وزارت امور خارجه ایران که ظاهرا در حال بستن چمدان‌های خود برای تصدی یک پست سفارت در خارج از کشور است گفت ما با دولت‌ها مذاکره می‌کنیم و براساس قوانین بین‌المللی دولت‌ها پاسخگوی تعهدات و مسئول اجرای آن هستند و این دولت‌ها هستند که تشخیص می‌دهند چه ساز و کارهایی را باید انجام دهند.
در مقابل، این اقدام کمیته سنا با استقبال اسراییل روبرو شده است. یووال استاینیتز وزیر اطلاعات اسراییل امروز به رادیوی آن کشور گفت ما قطعا از این بابت خوشحالیم. این یک دستاورد برای سیاست اسراییل بوده است. استاینیتز افزود لایحه مصالحه‌جویانه در کمیته سنا عنصری بسیار مهم در جلوگیری از یک توافق بد و یا حداقل بهبود تفاهم ۲ آوریل لوزان بین ایران و ۱+۵ است.
در این میان این نکته را نباید از نظر دور نداشت که احتمالا تصمیم ولادیمیر پوتین به ارسال سیستم دفاع موشکی S300 به ایران نیز در جلب حمایت دو حزبی آمریکا از مصوبه کمیته روابط خارجی سنا دخیل بوده است. درست ۲۴ ساعت بعداز اعلام تصمیم پوتین بود که سناتور باب کورکر رییس کمیته روابط خارجی سنا اعلام کرد که او از حمایت قوی دو حزبی از لایحه‌ای که به کنگره اختیار بررسی توافق هسته‌ای با ایران را می‌دهد برخوردار است.
.
