پایگاه خبری یورومانی به اطلاعاتی دست یافته که نشان میدهد شرکت هلدینگ سرمایه‌گذاری ایندیگو، اولین شرکت سرمایه‌گذاری خارجی در دارایی‌های ایران، از اوایل امسال عمداً هر نوع اشاره به ایران را از اسناد رسمی این شرکت برای ورود به بورس حذف کرده است.
در این گزارش تاکید شده، این حذف ممکن است قوانین نظارتی ورود به بورس بریتانیا را نقض کرده باشد. یورومانی دریافته که ایندیگو، که بانک سرمایه‌گذاری ایرانی «تورکوئیز و شرکا» آن را ایجاد کرده، تصمیم گرفته ایران را از اعلان عمومی معاملات خود خارج کند، چرا که فکر کرده ارتباطش با ایران می‌تواند بر جایگاه این شرکت در فهرست نکسِ لندن تاثیر منفی بگذارد.
البته بورس رسماً مجوز این حذف را صادر نکرده است. رییس ایندیگو گفته که این شرکت سرمایه‌گذاری وارد توافق «غیررسمی» با نکس شده تا این اطلاعات را مطرح نکند.
یورومانی متوجه شده که ایندیگو که تاکنون به طور انحصاری در شرکت‌های ایرانی سرمایه‌گذاری می‌کرده، قصد دارد مشارکت خود در بازار جدید بورس را به بیشتر از ۱۰ میلیون و تا ۲۰ میلیون پوند برساند؛ ایران باز هم اولویت و یا تنها کشور برای سرمایه‌گذاری این شرکت خواهد بود. تورکوئیز [فیروزه] به لطف رتبه‌ی ایندیگو در نکس می‌تواند بر مبالغ مالی خارجی بسیار بیشتری اتکاء کند.
هدف سرمایه‌گذاری ایندیگو عمدتاً تکنولوژی و تجارت الکترونیک در ایران است. شرکت‌های این بخش در حال حاضر تشنه‌ی پول هستند، اما این حوزه‌ی اقتصادی احتمالاَ یکی از بسترهای آیندهدار در اقتصاد این کشور است و هر سرمایه‌گذاری که اول در آن سرمایه‌گذاری کند می‌تواند بازگشت سرمایه‌ی عظیمی را انتظار داشته باشد.
ایندیگو و شرکای مختلف آن که در بورس هستند، هر نوع تخلفی را رد می‌کنند. در بیانیه‌ای که وکلای ایندیگو تهیه کرده‌اند، این شرکت اعلام کرده: «ایندیگو کاملاً منطبق با همه‌ی قوانین ورود به بورس نکس عمل می‌کند و همواره با بازار بورس و سرمایه‌گذاران خود شفاف بوده است».
اما میل ایندیگو به ثبت نشدن تمرکزش بر ایران و موفقیت خود در این زمینه، پرسش‌هایی را درباره‌ی سلسلهای از ابهامات ایجاد کرده که تجارت ایران را حتی پس از امضای توافق هسته‌ای همچنان احاطه کرده است.
این توافق بنا بود معاملات تجاری شفافی را بین ایران و سرمایه‌گذاران بین‌المللی ایجاد کند، اما تا کنون این وعده‌ها عملی نشده است. این مسئله در عین حال پرسش‌هایی راجع به روند پذیرش در بورس نکس مطرح می‌کند.
تمرکز ما روی ایران است
ایندیگو که در سال ۲۰۱۶ در جزیره‌ی مان با نام اولیه‌ی «شرکت هولدینگ تورکوئیز با مسوولیت محدود» به ثبت رسید، محصول فکری «تورکوئیز و شرکا» بود که مدیرانش آن را نوعی «بانک سرمایه‌گذاری پیشرو در ایران» می‌دانستند. دو نفر از سه عضو هیات مدیره‌ی ایندیگو از کارکنان تورکوئیز هستند. تورکوئیز بزرگترین سهامدار ایندیگو است و دفتر نمایندگی‌اش در خیابان نیوباند در لندن مستقر است.
سرمایه‌گذاری ایندیگو در آغاز فقط ۱٫۲۴۵ میلیون پوند بود. مدیریت ایندیگو و تورکوئیز می‌گویند که سهامداران اولیه‌ی آنها «دوست و خانواده» هستند و این بدان معنا است که سهام این شرکت به جای مردم به کسانی فروخته شده که با تورکوئیز در ارتباط بوده‌اند. ایندیگو قصد خود برای شناور شدن در نکس را در ۲۷ ژانویه اعلام کرد و فهرست خود را در تاریخ ۱۰ فوریه تکمیل نمود.
نکس که پیشتر به ISDX معروف بود یکی از جدیدترین و کمترشناخته شده‌ترین بورس‌های لندن است. با وجود اینکه نکس از بازار بورس اوراق بهادار لندن و بازار تازه تاسیس اِیم است، ۹۰ شرکت در آن حضور دارند، که یکی از مهم‌ترین آنها هولدینگ آرسنال است که صاحب باشگاه فوتبال آرسنال است. سال گذشته ۵ شرکت دیگر در نکس وارد شدند که ایندیگو یکی از آنها بود. این بازار بورس باید مانند سایر بورس‌های لندن از قوانین سرمایه‌گذاری پیروی می‌کند.
ایندیگو در یک سند قانونی که به اطلاع عمومی سرمایه گذاران خود می‌رساند، خود را «وسیله‌ای برای سرمایه‌گذاری و کسب سرمایه در خاورمیانه از جمله امارات متحده عربی، عراق، کویت، قطر و عمان» معرفی کرده اما به ایران اشاره‌ای نکرده است.
این در حالیست که بنا به گفته‌ی رامین ربیعی مدیرعامل شرکت تورکوئیز و صارم ادوارد کرمان (اِدی) مدیر اجرایی ایندیگو، برنامه‌ی ایندیگو- اگر نگوییم اختصاصاً، دستِ‌کم تا حد زیادی- سرمایه‌گذاری در ایران بوده است.
به گفته‌ی رامین ربیعی و صارم ادوارد، ایندیگو از همان آغاز هیچ فرصتی برای سرمایه‌گذاری در ایران را از دست نداد و اولین سرمایه‌گذاری‌اش را که در یک اپلیکیشن به اشتراک‌گذاری اتومبیل به اسم «کاروانرو» بود در ۲۰ فوریه تکمیل کرد، یعنی فقط ۱۰ روز پس از آنکه به به بورس نکس وارد شد. ۵ شرکتی که در لیست سرمایه‌گذاری‌های ایندیگو دیده می‌شوند هرگز برای این شرکت جدی نبوده‌اند. رامین ربیعی و صارم کرمان گفته‌اند که ما در دوبی و ترکیه هم سرمایه‌گذاری کردم اما جالب نبود و الان تمرکز ما فقط روی ایران است.
کرمان و ربیعی که این اطلاعات را به میل خود در اختیار وبسایت یورومانی گذاشته‌اند، درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از آن نگران بودند.
«گفتگوی غیررسمی»
تورکوئیز مدت‌ها قصد داشت سرمایه‌گذاری متمرکز بر دارایی‌های ایرانی‌ها را در بیرون از ایران وارد بورس کند. اما به گفته‌ی ربیعی تا قبل از توافق هسته‌ای این پروژه غیرممکن بود: «به دلیل تحریم‌ها نهادهای مالی تمایل نداشتند از طریق سرمایه‌گذاری ایران کار کنند، بنابراین ما این ایده را کنار گذاشتیم».
ربیعی ادامه داد که با برداشته‌شدن تحریم‌ها در سال ۲۰۱۵ تورکوئیز راه‌هایی برای احیای این ایده در نظر گرفت. اما تصمیم گرفت که این کار را نه در بورس استانبول که در بورس لندن امتحان کند. ایندیگو حاصل این تصمیم بود.
ربیعی افزود: «ما هیچ‌گاه تنها هدف‌مان را سرمایه‌گذاری در ایران در نظر نگرفته‌ایم» با این وجود از آنجایی که برای تورکوئیز و ایندیگو همواره واضح بوده که تمرکزشان در وهله‌ی اول روی ایران است، غیاب این کشور در فهرست کشورهای مورد نظر این شرکت پرسش‌هایی را ایجاد می‌کند.
این در حالیست که نکس درباره‌ی اسناد پذیرش این شرکت در بازار بورس گفته است: «این اسناد اگرچه یک آگهی کامل نیست، اما همه‌ی اطلاعاتی را که ممکن است یک سرمایه‌گذار برای تصمیم‌گیری آگاهانه در یک تجارت نیاز داشته باشد در خود دارد».
قوانین نکس اعلام می‌دارد که شرکت‌ها می‌توانند بخشی از اطلاعات خود را که اهمیت جزیی دارد و احتمال نمی‌رود که در ارزیابی سرمایه‌گذاران از موقعیت مالی و اهداف آن شرکت تاثیر بگذارد، از اسناد پذیرش خود حذف کنند و یا اینکه اطلاعات حذف شده در جاهای دیگر در دسترس عموم باشد. اما در این مورد خاص، اطلاعات مربوط به این موضوع که این شرکت به طور عمده روی ایران سرمایه‌گذاری می‌کند، صرفاً اهمیت جزیی ندارد. ضمن اینکه در اطلاعاتی که از این شرکت به صورت آنلاین در دسترس است نیز چنین چیزی یافت نشده است.
صارم کرمان درباره‌ی حذف نام ایران گفت که نکس در «گفتگویی غیررسمی» با ایندیگو پذیرفت که ایندیگو این اطلاعات را حذف کند. وی همچنین افزود: «هیچ ضرورت خاصی وجود ندارد که ما کشورهایی را که در آنها سرمایه‌گذاری می کنیم در فهرست خود بیاوریم».
زمانی که یورومانی خواست برای تائید این گفتگوی غیررسمی با نکس تماس بگیرد، صارم کرمان، مدیر اجرایی ایندیگو، سعی کرد ما را منصرف کند. او گفت: «من نمی‌خواهم مدیرعامل آنها به خاطر ما اداره‌ی پذیرش را مواخذه کند، البته فکر نمی‌کنم چنین اتفاقی بیفتد اما من نمی خواهم کسی به خاطر ما به دردسر بیفتد». وی همچنین گفت که افشای حذف عمدی ایران هیچ پیامدی برای ایندیگو و او نخواهد داشت، اما او نمی‌خواهد برای نکس «تبلیغ منفی» بشود.
یورومانی در گفتگویی با گای میلر، مشاور شرکت مالی پترهاوس که در مورد ورود ایندیگو به بورس مشاوره داده بود، از وی پرسید که آیا ایران از اسناد ورود ایندیگو به بورس مطلع بوده است و آیا این نوعی تخلف محسوب می‌شود؟ گای میلر گفت که قطعاً مطلع بوده «اما هیچ‌گونه تخلفی در کار نیست». وی در ادامه گفت که از آنجایی که سرمایه‌گذاران این شرکت ایرانی هستند طبیعی است که در خاورمیانه از ایران شروع کنند.
«ما نمی‌خواستیم مسائل ایران برای ما مشکل ایجاد کند»
یورومانی در صحبت با وکلا و بانکدارانی که تجربه‌ی ورود به بورس را در لندن داشته‌اند، دریافت که دلایلی برای نگرانی وجود دارد. یک وکیل ارشد با سال‌ها تجربه در لندن و ایالات متحده، که نخواسته نامش فاش شود در این‌باره به یورومانی گفت که یک بیانیه‌ی عمومی گمراه‌کننده ممکن است طیف وسیعی از قوانین را نقض کند از جمله قواعد نکس، قانون خدمات مالی و بازار، قانون خدمات مالی، قوانین معرفی اشتباه و قوانین تخلف در قراردادها.
این وکیل گفت که حتی اگر ایندیگو در ابتدا نمی‌خواسته اولویتش را روی ایران بگذارد اما بعد از پذیرش در بورس تصمیم‌اش را تغییر داده، و به همین دلیل باید طی بیانیه‌ای تغییر استراتژی‌اش را اعلام عمومی می‌کرد.
ایندیگو با عدم انتشار نام ایران، در واقع شاخص ریسک سرمایه‌گذاری در این شرکت را منتشر نکرده، چرا که نگرانیهای گستردهای درباره‌ی توافق هسته‌ای ایران در دولت ترامپ وجود دارد.
دولت ترامپ علناً به توافق اتمی نقد داشته است. این در حالیست که دست‌اندرکاران ایندیگو از این مسئله آگاه هستند و صارم کرمان در گفتگو با یورومانی اذعان داشته که سرمایه‌گذاری در ایران «خطر سیاسی» دارد.
ربیعی نیز گفته است که تورکوئیز اول برای ورود ایندیگو به بازار بورس با اِیم وارد گفتگو شد، اما به دلیل موانع نظارتی اِیم به سرعت به سمت نکس رفت. وی افزود: «همین که محصول شما ایرانی باشد، مشکل ایجاد می‌شود».
«جایی بی‌طرف و شفاف برای جذب سرمایه»
اگر این گفته‌ی کرمان درباره ی توافق «غیررسمی» با نکس در مورد حذف نام ایران درست باشد، این نگرانی ایجاد خواهد شد که آیا توافق بر سر حذف اطلاعات مهم از اعلان عمومی کاری پذیرفتنی در بازار بورس است یا خیر. نکس می‌گوید «جایی بی‌طرف و شفاف برای جذب سرمایه و اوراق بهادار تجاری» فراهم کرده است. با وجود این نکس به شدت به دنبال افزایش شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار خود است، به عنوان مثال اخیراً پیشنهاد داده که شرکت‌های موجود در بورس اِیم را به طور رایگان در بازار بورس خود پذیرش می‌کند.
یکی از چالش‌هایی که سرمایه‌گذاران بین‌المللی از زمان توافق هسته‌ای ایران با آن درگیر هستند، مشکل انتقال پول به ایران است. چرا که این بانک‌های بین‌المللی نمی‌خواهند در دام تحریم‌های باقیمانده آمریکا گرفتار شوند. تا کنون هیچ یک از بانک‌های آمریکایی چنین نقل و انتقالاتی را انجام نداده‌اند و فقط چند بانک کوچک چنین کاری کرده‌اند که هیچ یک از آنها در بریتانیا نیستند.
رامین ربیعی می‌گوید که بانک‌های بریتانیا می‌توانند به عنوان کارگزار ایندیگو کار کنند، «آنها با بانک‌های ایرانی درگیر نمی‌شوند و هیچ‌گونه نقل و انتقال مستقیمی از ایران ندارند». کرمان گفته است که ایندیگو جای مناسبی برای سرمایه‌گذاران آمریکایی نیست. کارگزاران ایندیگو باید مطمئن شوند که هیچ سرمایه‌گذار آمریکایی سهام این شرکت را نخریده؛ چیزی که اگرچه غیرممکن نیست، اما تا حدودی دشوار خواهد بود. ایران هنوز بازار پر خطری برای سرمایه‌گذاران است.
«تکنولوژی به زودی در ایران حرف اول را خواهد زد»
ایندیگو قصد دارد با فروش سهام‌های جدید حضور خود را در نکس در ماه‌های پیش‌ِ رو پررنگ‌تر کند. ضمن اینکه به دنبال سرمایه‌گذاران بیشتری هم هست. ربیعی گفت که ایندیگو در حال مذاکراتی با سرمایه‌گذاران اروپایی، از جمله دفاتر خانوادگی، سرمایه‌گذاران تکنولوژی، و سرمایه‌گذاران بازارهای جدید است تا سرمایه خود را در بورس از ۱۰ میلیون پوند به ۲۰ میلیون برساند.
دو سوم از جمعیت ۸۰ میلیونی ایران زیر ۳۵ سال هستند و اینترنت و نفوذ تلفن‌های هوشمند در آن بسیار بالاست؛ ایران در آستانه‌ی یک انقلاب دیجیتال قرار دارد. ربیعی می‌گوید تکنولوژی «در پنج تا ۱۰ سال آینده حرف اول را در ایران خواهد زد». او افزود «از آنجایی که تحریم‌ها موجب شده شرکت‌های بزرگ، خصوصاً شرکت‌های آمریکایی در ایران حضور نداشته باشند، راه برای رشد همتاهای محلی و گرفتن سهم بازار و پروراندن آنها باز است».
«یکی از فرصت‌های رو به رشد در سطح جهان»
با توجه به مشخصات کسانی که ایندیگو را بنیانگذاری کرده‌اند، شگفت‌آور نیست که این شرکت روی ایران تمرکز کرده است. شرکت «تورکوئیز و شرکا» که در تهران مستقر است، یک بانک سرمایه‌گذاری متمرکز بر ایران بوده است.
ربیعی از زمان تاسیس آن در سال ۲۰۰۵ مدیر اجرایی تورکوئیز بوده و کرمان نیز از سال ۲۰۰۷ در این بانک کار می‌کند. ربیعی و کرمان از ایران هم اطلاعات به مراتب بیشتر و هم به آنها دسترسی بهتری دارند.
در ماه ژوییه یعنی ۵ ماه پس از آنکه ایندیگو وارد بازار بورس شد، تورکوئیز در مطبوعات اعلام کرد: «شرکت تورکوئیز افتخار دارد اعلام کند هولدینگ ایندیگو اولین شرکت سرمایه‌گذاری خارجی در دارایی‌های ایران راه‌اندازی شده است. اولویت ایندیگو سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های تجاری خصوصی در ایران است که به سرعت رو به رشد هستند». در تمام این آگهی اسمی از خاورمیانه نیامده و در عوض ایران را «یکی از فرصت‌های رو به رشد در سطح جهان» معرفی می‌کند.
پایگاه خبری فوربس نیز در ماه مارس در گزارشی که در آن با کرمان و همکار او در هیات مدیره، نیکولاس هاروود مصاحبه داشته توضیح داد که ایندیگو به دنبال یک «سرمایه‌گذاری داغ» است: تجارت الکترونیک در ایران.
در ماه مه نیز کرمان در مصاحبه‌ای ویدئویی با وبسایت «پرو اکتیو اینوستورز» گفته است: «ما خودمان را محدود به تجارت الکترونیک، آن هم فقط ایران نکرده‌ایم اما ایران جایی است که ما در ابتدا بر آن تمرکز داریم. بخشی از این موضوع به پیشینه و دسترسی ما به معاملات آنجا باز می‌گردد».
در هیچ یک از مصاحبه‌ها حذف ایران از اسناد ایندیگو ذکر نشده است.
«بستری در حال سنجیده شدن»
سهام ایندیگو متعلق به گروه کوچکی از سرمایه‌گذاران است. تورکویئز با داشتن ۳۲ درصد سهام این شرکت، بزرگترین سهامدار آن است.
ربیعی (۱۱ درصد)، کرمان (۱٫۶ درصد)، رادمان برادر ربیعی (۵٫۳ درصد) و روزبه پیروز رییس اجرایی تورکوئیز (۳٫۲ درصد) و هاروود (۰٫۹) درصد سهام این شرکت را دارا هستند.
سایر سهامداران ارشیا آقامردی از طریق بانک BSI در ژنو سوئیس و شرکت سرمایه‌گذاری سلست است که ۲۰ درصد سهام ایندیگو را دارند، شرکتی که در اسناد پاناما [مربوط به شرکت‌های صوری و تخلفات مالی] به آن اشاره شده است. شرکت سرمایه‌گذاری دریا نیز ۳٫۵ درصد سهام این شرکت را دارد.
از ۸۱۸۰۰۰ پوندی که در ابتدا ایندیگو در زمان ورود به بورس بودجه داشت، تا کنون ۶۹۰۰۰۰ پوند آن را سرمایه‌گذاری کرده است. بزرگترین سرمایه‌گذاری که حدود ۳۲۰۰۰۰ پوند بوده، یک درصد از سهم سرمایه‌گذاری در شرکت «شیپور» شده، که یک شرکت بازار آنلاین در ایران است. ربیعی یکی از بنیانگذاران و عضو هیات مدیره‌ی «شیپور» است.
سرمایه‌گذاری‌های دیگر در یک شرکت تحویل آنلاین خواروبار، یک پلاتفرم جستجوی شغل آنلاین به اسم ۳sootjobs و یک اپلیکیشن به اشتراک‌گذاری اتومبیل به اسم «کاروانرو» است.
کرمان گفت که هزینه ورود ایندیگو به بازار بورس نکس کمتر از ۱۵۰ هزار پوند بوده در حالی که ورود به بازار بورس اِیم حدود نیم میلیون پوند هزینه برمی‌داشته است. کرمان افزوده که نکس پیش از ورود شرکت بزرگ و جهانی‌ای چون ایندیگو «بستری در حال سنجیده شدن» برای تورکوئیز بود.
پتر هاوس شرکت مشاوره‌ی ایندیگو برای ورود به بازار بورس بود. شرکت حقوقی بریتانیایی هیل دیکنشون نیز مشاور حقوقی این شرکت بوده است. گزارش شده که دیویس چاپمن حسابدار و حسابرس ایندیگو بوده که در تصمیم‌گیری در مورد حذف اسم ایران نقشی نداشته است.
کرمان، هاروود و همیش هملین هریس سه نفر از اعضای هیات مدیره‌ی ایندیگو هستند که مسوول محتوای اسناد پذیرش این شرکت در بازار بورس نکس هستند.
تورکوئیز، صارم ادوارد کرمان (ادی) را به عنوان مدیر اجرایی ایندیگو انتخاب کرده چون او در بورس لندن تجربه دارد و قبلاً به عنوان وکیل پذیرش ۱۴ شرکت در بازار بورس اِیم کار کرده است. رئیس امور غیراجرایی ایندیگو یعنی هاروود نیز تجربهای اساسی در بازار بورس دارد و قبلا رئیس دارایی‌های خالص سبربانک روسیه بوده و در اتحادیه بانک‌های سوئیس و شرکت سرمایه‌گذاری سیتی‌گروپ نیز جایگاه ارشدی داشته است. هاروود مشاور ارشد تورکوئیز نیز هست.
هریس نیز رییس امور غیراجرایی و مستقل ایندیگو است؛ او در مدیریت ریسک بانک‌های مختلف کار کرده و اکنون در شرکت سرمایه‌گذاری نیوالیس مشغول است که یک شرکت خصوصی است که روی امور معادن و کشاورزی در اروپای شرقی تمرکز دارد.
