جمهوری اسلامی ایران، با وجود اعتراض‌های بین‌المللی و نگرانی‌های کشورهای منطقه، حضور «مستشاری» خود را گسترش می‌دهد. محمد‌علی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اخیرا از حضور «مستشاری» در یمن خبر داد.
در زبان مقامات دولتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران، کمک «مستشاری» به معنی اعزام نیرو و ارسال تجهیزات نظامی و تسلیحات است. در رابطه با حضور نظامی در سوریه و عراق نیز همواره صحبت از کمک «مستشاری» می‌شود.
حضور «مستشاری» در یمن
البته حضور نظامیان جمهوری اسلامی ایران در کنار انصارالله در یمن خبر تازه‌ای نیست. تا کنون حداقل ۱۲ نفر از این مستشاران که در کنار حوثی‌ها می‌جنگیدند، در این کشور کشته شده‌اند که به آنها باید نام «مستشار» حزب‌الله لبنان را نیز که در این کشور جان خود را از دست داده‌اند، اضافه کرد.
در اشاره به کمک‌های تسلیحاتی به یمن، که جمهوری اسلامی ایران تا کنون همیشه تکذیب کرده است، بنا بر شواهد موجود، می‌توان به پهپاد‌های ساخت ایران که به دست نیروهای اماراتی افتاده‌اند اشاره کرد. کارشناسان غربی نیز تعلق این پهپاد‌ها به جمهوری اسلامی را تائید کرده‌اند.
یک مورد مستند دیگر، توقیف سه لنج از سوی نیروی دریایی فرانسه و آمریکا، در ماه‌های فوریه و مارس سال گذشته میلادی در آب‌های دریای عمان است، که اسلحه و مهمات به سوی یمن حمل می‌کردند. قایق‌های پر از از مواد منفجره که از راه دور کنترل می‌شوند و توسط انصارالله به سمت کشتی های کشورهای عربی و آمریکایی فرستاده شده‌اند نیز ساخت ایران هستند.
بال نظامی روحانی
اگرچه موشک‌های اسکادی که توسط حوثی‌ها به سمت فرودگاه ریاض پرتاب شد و بحران بین جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی سعودی را شدت بخشید، از زرادخانه یمن توسط انصارالله به غنیمت گرفته شده بود، ولی کارشناسان نظامی شکی ندارند که افزایش برد این موشک‌ها از ۷۰۰ به ۱۰۰۰ کیلومتر کار تکنیسین‌های سپاه است. حوثی‌ها پنجشنبه، ۳۰ نوامبر، موشک دومی را نیز به سمت یک پایگاه نظامی در خمیس مشیت پرتاب کردند، که قبل از اصابت به هدف، در آسمان، توسط سیستم دفاع ضد موشکی پادشاهی سعودی منهدم شد.
اینکه چرا با وجود تمامی این شواهد، تنها در روز‌های گذشته فرمانده‌کل سپاه تصمیم گرفت به کمک‌های به اصطلاح «مستشاری» به حوثی‌ها اعتراف کند، بی ربط به سیاست‌های جدید جمهوری اسلامی در منطقه و در جنگ نیابتی با پادشاهی سعودی نیست.
حسن روحانی نیز که در گذشته دیپلماسی را در ارجحیت قرار می‌داد، در گفتگوی تلویزیونی به مناسبت ارائه عملکرد ۱۰۰ روز اول دولت دوازدهم تغییر لحن داد و گفت «ما به هر دو بال دیپلماسی و قدرت نظامی» برای «عبور از مشکلات منطقه‌ای» احتیاج داریم.
رئیس دولت «تدبیر و امید و اعتدال» در همین گفتگو، بنزین بر آتش بحران با پادشاهی سعودی ریخت و گفت: «عربستان در قطر، عراق، سوریه و لبنان ناموفق بوده است و می‌خواهد برای سرپوش گذاشتن بر روی این شکست‌ها ایران را به عنوان دشمن خود معرفی کند.»
ائتلاف اسلامی علیه تروریسم
استراتژی جدید جمهوری اسلامی، بی رابطه با دو اجلاس اخیر که با حمایت پادشاهی سعودی برگزار شد نیست. پس از نشست فوق‌العاده اتحادیه عرب در قاهره، که با بیانیه‌ای «دخالت ایران در امور کشورهای عربی» را محکوم کرد، در نشست «ائتلاف اسلامی برای مبارزه با تروریسم» که در ریاض برگزار شد نیز سیاست‌های جمهوری اسلامی مورد انتقاد قرار گرفت. االبته عبدالله صالح، ژنرال سعودی و دبیرکل این ائتلاف، تاکید کرد که «هدف این نشست و برنامه‌های اجرایی آن تشکیل جبهه‌ای سنی در مقابل ایران شیعه نیست.»
چهار کشور اسلامی ایران، عراق، سوریه و قطر به این نشست، که در آن وزرای دفاع ۴۱ کشور حضور داشتند، دعوت نشده بودند. در این نشست نماینده یمن اصرار ورزید که «تمرکز این ائتلاف باید مبارزه با داعش، القاعده و جمهوری اسلامی ایران باشد، که سه شکل سازماندهی شده تروریسم در منطقه هستند.»
یکی دیگر از کانون‌های جنگ نیابتی تهران با ریاض، بدون شک لبنان است. اگرچه سعد حریری بطور موقت استعفای خود را پس از بازگشت به بیروت پس گرفته است، ولی آینده سیاسی دولت این کشور هنوز مشخص نیست. سعد حریری برای ادامه حضورش در دولت به عنوان نخست وزیر چند شرط گذاشته بود، که خلع سلاح حزب‌الله و عدم مداخله این گروه در سرنوشت دیگر کشورهای عربی از جمله این شروط هستند.
عقب‌نشینی سعد حریری
سعد حریری در یک گفتگوی تلویزیونی در روز‌های گذشته تنها بر یکی از این شرایط اصرار ورزید. حریری گفت: «مایل نیستم که یک حزب سیاسی که در دولت من هم مشارکت دارد، سیاست خصمانه‌ای در قبال دولت‌های عربی دیگر در پیش گیرد و انتظار دارم که به بی‌طرفی در بحران‌های خاورمیانه که بر سر آن در زمان تشکیل دولت توافق کردیم، وفادار بماند.»
سعد حریری در همین گفتگو پای جمهوری اسلامی ایران را نیز بار دیگر در رابطه با حزب‌الله به میان کشید و گفت: «لبنان تا زمانی که این سازمان به خواست ایران در سوریه، عراق و دیگر کشور‌ها حضور داشته باشد، نمی‌تواند از مشکلی به نام حزب‌الله عبور کند.»
از سخنان سعد حریری این چنین برمی‌آید که فعلا مساله خلع سلاح حزب‌الله منتفی شده است و او ادامه حضور در دولت را تنها مشروط به خروج حزب‌الله از سوریه، عراق و یمن کرده است. البته حزب‌الله قبل از آغاز دور جدید مذاکرات با سعد حریری اعلام کرده بود که زمین گذاشتن سلاح‌های این سازمان قابل مذاکره نیستند.
فرانسه با آمریکا علیه ایران
رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا که این روز‌ها شایعاتی در مورد برکناری او در برخی رسانه‌ها انتشار یافته است، در نشستی در واشنگتن، در اندیشکده ویلسون، از شرکای اروپایی خواست «در برابر رفتار بدخواهانه جمهوری اسلامی ایران در منطقه بایستند.»
وزیر خارجه آمریکا افزود: «برجام دیگر تنها نقطه تمرکز سیاست ما در قبال ایران نیست. ما خود را متعهد به برخورد با کلیت تهدید ایران می‌دانیم و از شرکای اروپایی‌مان می‌خواهیم با ما در این راه همراه باشند». رکس تیلرسون در ادامه افزود: «نه تنها ایالات متحده و اروپا، بلکه هیچ کشوری نمی‌تواند با اقدامات سلطه‌جویانه ایران در خاورمیانه و حمایت این کشور از سازمان‌های تروریستی و یا شبه‌نظامیان در عراق و سوریه، و یا برنامه‌های موشک‌های بالستیک‌اش، موافق باشد.»
تنها فرانسه تا کنون به دعوت آمریکا پاسخ مثبت داده است. دیگر کشورهای اروپایی با تاکید بر پایداری به برجام، به نوعی حساب خود را از آمریکا جدا کرده‌اند، اگرچه سیاست‌های جمهوری اسلامی در منطقه را نگران‌کننده می‌خوانند. امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، در گفتگو با شبکه تلویزیونی «فرانسه ۲۴»، در پاسخ به پرسشی در مورد جمهوری اسلامی ایران گفت: «این کشور متحد ما نیست و باید در برنامه موشکی و نقش بی‌ثبات کننده خود در منطقه تجدید نظر کند.»
نظر «متفاوت» وزیر دفاع اسرائیل
سخنان اخیر آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل، را می‌توان تعجب‌آور و غیرمنتظره خواند. وزیر دفاع اسرائیل در گفتگو با پایگاه اینترنتی روزنامه پرتیراژ «یدیعوت آخرونوت»، مدعی شده حضور جمهوری اسلامی ایران در سوریه تنها به «چند مشاور و کارشناس» خلاصه می‌شود. این در حالیست که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، نسبت به «تثبیت حضور ایران در سوریه» هشدار می‌دهد، و یوسی کوهن، رئیس موساد، صحبت از «هجوم نیروهای ایرانی به سوریه، لبنان، یمن و عراق» می‌کند.
آویگدور لیبرمن در این گفتگو می‌گوید: «چند مشاور و کارشناس ایرانی در سوریه حضور دارند ولی از نیروی نظامی خبری نیست، چون ما نمی‌گذاریم آنها حضور داشته باشند». البته وزیر دفاع اسرائیل مشخص نمی‌کند که چگونه اسرائیل مانع از حضور نظامی جمهوری اسلامی در سوریه شده است. در عین حال، صحبت‌های جدید آویگدور لیبرمن با تقاضای هفته قبل او مبنی بر افزایش یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلاری بودجه ارتش برای مقابله با استقرار نیروهای ایرانی و تحت حمایت ایران در سوریه و در بلندی‌های جولان، در تضاد قرار دارد.
احمد رأفت
