فیروزه رمضان‌زاده- از چندی پیش و با آغاز فصل سرما، روند اخراج صدها پناهجوی افغان از ایران دوباره از سر گرفته شده است. این مهاجران شامل زنان، مردان، کودکان، نوجوانان و سالمندانی هستند که بدون داشتن پول و غذا از ایران اخراج و به دو مرز نیمروز و دوغارون فرستاده می‌شوند.
یکی از روزنامه‌نگاران شبکه‌های تلوزیونی در افغانستان که خواست نامش محفوظ بماند به کیهان لندن می‌گوید: «اخراج مهاجران افغان از سه چهار ماه پیش به این طرف شدت گرفته، حدود یک هزار نفر که همگی کودک و نوجوان بودند از ایران اخراج شدند، اکثر این افراد بدون سرپرست هستند؛ جدا از این، حدود چهارصد نفر زن، پیر، جوان و بچه‌ها از کسانی بوده‌اند که اخراج شده‌اند. اکثر این افراد کسانی هستند که در اواخر ۲۰۱۴ که دوباره مهاجرت از افغانستان شروع شد به ایران برای رفتن به کشورهای اروپایی رفته بودند، برخی از این افراد یا از ترکیه برگشت خورده بودند یا در ایران جرات نکرده بودند به طرف ترکیه بروند.»
وی در بین این افراد پناهجویانی را دیده بود که می‌گفتند ۱۰ سال بدون داشتن کارت اقامت در ایران زندگی کرده بودند یا جوانانی که می‌گفتند شش ماه پیش، ۲ سال پیش یا ۸ ماه پیش به قصد رفتن به اروپا به ایران رفته بودند ولی قاچاقبرها کلاه سرشان گذاشته و در ایران مانده بودند؛ آنها در کوره‌ها کار می‌کردند یا به جمع‌آوری ضایعات مشغول بودند که بعد از مدتی آنها را شناسایی و اخراج کرده بودند.»
به گفته این روزنامه‌نگار افغان، دولت افغانستان هم امکانات لازم و کافی برای نگهداری از این افراد ندارد «به‌خصوص در فصل سرما و در شرایط فعلی که در افغانستان برق و گاز نداریم.»
موضوع دیگری که وی بر آن تاکید می‌کند این است که بیشتر مهاجران اخراج شده از ولایت‌های جنوبی، جنوب شرق و مرکزی افغانستان، نظیر بامیان هستند؛ این ولایات از سویی ناامن هستند و از سوی دیگر، فصل زمستان آغاز شده و تامین سرپناه و آذوقه و پوشاک برای این مهاجران کار آسانی نیست.
وزارت امور مهاجران افغانستان امکانات کافی ندارد
بر اساس گزارش‌هایی که این روزنامه‌نگاراز سوی وزارت امور مهاجران وعودت‌شوندگان افغانستان دریافت کرده است این نهاد هم برای حمایت از مهاجران اخراج شده امکانات کافی ندارد.
او در ادامه‌ی گفتگو با کیهان لندن تاکید می‌کند: «حکومت افغانستان یک سکوت مرموزانه‌ای در مقابل اخراج مهاجران افغان کرده. احتمالاً بر اساس توافق دوجانبه‌ای این کار صورت می‌گیرد. چون همیشه این اخراج‌ها در فصل زمستان آغاز می‌شود. چرا فصل بهار یا تابستان این کار انجام نمی‌شود؟ اما با شروع فصل زمستان اخراج‌ها هم شروع می‌شوند. از طرفی دولت ایران، مهاجرین را از مرز نیمروز اخراج می‌کند، قبلا به خاطر اینکه موضوع اخراج مهاجران در رسانه‌ها شدت پیدا کرد ایران از روی عمد، مهاجران را از مرز نیمروز اخراج می‌کند جایی که امکانات رسانه‌ای کمتر است تا بحث سر زبان خبرنگاران نیفتد.»
این روزنامه‌نگار افغان می‌گوید: «مهاجرانی که بازداشت می‌شوند شب به یک پایگاه یا پادگان فرستاده می‌شوند و صبح آنها را به طرف دو مرز نیمروز و دوغارون منتقل می‌کنند. به تازگی مهاجران افغان مثل گذشته به اردوگاه سنگ سفید برده نمی‌شوند. هر روز ده تا ۱۵ مینی‌بوس بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر شامل زن و مرد در سنین مختلف را که تعدادی از آنها از تهران هستند، دقیقاً به چند گروه تقسیم کرده و عده‌ای را به مرز نیمروز گروهی دیگر را به مرز دوغارون می‌برند. بیشترین تعداد مهاجران را از طریق مرز نیمروز اخراج می‌کنند.»
او اضافه می‌کند: «احتمال دارد که دولت افغانستان به خاطر پروژه‌ای یا پول‌هایی در مقابل اخراج این پناهجویان سکوت کرده وگرنه وزارت مهاجرین افغانستان می‌بایست واکنش نشان می‌داد. در حال حاضر می‌خواهند ۲۰ مهاجر افغان را از آلمان اخراج کنند و وزیر امور مهاجرین ما گفت واکنش نشان می‌دهیم اما جالب است صدها نفر از همین پناهجویان در زمستان، در بد‌ترین وضعیت، هر روز از ایران اخراج می‌شوند، ولی افغانستان واکنش نشان نمی‌دهد. افغان‌هایی که از ایران اخراج می‌شوند پولی هم ندارند در حالی که اگر مهاجری از آلمان اخراج شود به هر نفر حدود ۱۰ هزار یورو داده می‌شود. دولت افغانستان در برابر صدها افغان اخراجی از ایران سکوت می‌کند اما در مقابل ۲۰ مهاجر افغان که از آلمان اخراج می‌شوند واکنش نشان می‌دهد؛ این مساله کمی مرموزانه است.»
این روزنامه‌نگار افغان معتقد است: «دولت ایران به خاطر مسائل امنیتی که ادعا می‌کند، طرح اخراج مهاجران را در دست گرفته و از جهت دیگر نیز فشار می‌آورد به کسانی که کارت اقامت ندارند به اروپا بروند و ایران را ترک کنند.»
او توضیح می‌دهد: «در سال ۲۰۱۵ افرادی را در مرز دوغارون دیدم که کارت قانونی سبز داشتند اما اخراج شده بودند اما حالا تصویب شده فقط کسانی که کارت قانونی ندارند از ایران اخراج می‌شوند.»
بیشتر مهاجران اخراج شده‌ای که این روزنامه‌نگار افغان با آنها گفتگو کرده گفته‌اند که کارت اقامت نداشتند و غیرقانونی وارد ایران شده بودند؛ معدود افرادی هم بودند که با پاسپورت داخل ایران شدند اما پس از پایان تاریخ تمدید پاسپورتشان به مهاجران غیرقانونی تبدیل شده‌اند.
این روزنامه‌نگار ادامه می‌دهد: «دو سال پیش دولت ایران اعلام کرد هر کس کارت سبز دارد، این کارت را به کارت همایش ۳ تبدیل می‌کنیم و کسانی که کارت اقامت گرفته‌اند می‌توانند به نام خود زمین یا خانه یا ماشین بخرند و فرزندانشان هم می‌توانند وارد مدرسه و دانشگاه بشوند و سال به سال کارت‌های اقامت این مهاجرت تمدید می‌شود، یک ساله به سه ساله، و شایعاتی هم مطرح شد که دولت ایران اعلام کرده که در آینده به تعدادی از افغان‌ها اقامت دائم می‌دهد. گفته می‌شود به یک سری از خانواده‌های افغان که پدر یا پسر آنها به جنگ سوریه رفته‌اند اقامت دائم داده شده.»
به گفته وی، «این اواخر و در دولت روحانی به کودکان افغان اجازه دادند به مدرسه دولتی بروند، برعکس سال‌های گذشته خانواده‌های افغان دارای کارت سبز یا کارت همایش ۳ که در سال‌های گذشته اجازه نداشتند به نام خود خانه یا ماشین بخرند حالا سند به نام خودشان زده می‌شود یا می‌توانند در کنکور شرکت کنند البته فقط در چند رشته مشخص جزو علوم اجتماعی. البته تضمینی نیست که این افراد با داشتن خانه یا ماشین بتوانند در ایران به شکل دائم زندگی کنند.»
با این وجود، در شرایطی که امروزه در سایر کشور‌ها امکانات بسیار بهتری برای مهاجران وجود دارد، وضعیت حدود دو میلیون مهاجر افغان در ایران با استانداردهای بین‌المللی بسیار فاصله دارد. مهاجران و پناهندگان افغان در ایران پس از سال‌ها زندگی در این کشور از هویت و حقوق شهروندی برخودار نیستند.
