در نمایشگاهی هستم از سیر تکامل هنر و فرهنگ ایرانی در لندن. گوشام را آهنگی از نواهای ناشناخته نوازش میکند، نواهایی که از زمانهای بسیار دور به گوش میرسند، از دوران صفویان تا به امروز… کمی آن سوتر میبینم که پردهای روی دیوار، نخلهای سرزمینام را به تصویر میکشد.
همزمان با زمزمههای فیلم و با نواهای ناشناخته آهسته قدم میزنم و تماشا میکنم. انگار در باغ فین کاشان هستم. دیدن منظره پل خواجوی اصفهان، برج کبوتر، تربت جام، آب انبار فهادان یزد خاطراتام را از زیر غبار غربتی چند ساله بیرون میکشد. دیدن آثار کهن ایران در قابی مدرن با پرینتهای آلومینیومی افکارم را به هم میریزد و خانههای یک شکل انگلیسی که پشت هم ردیف شدهاند و یا حتی معماری زیبایی را که به من و فرهنگ من تعلق ندارد، لحظهای برایم بی معنا میکند.
شاید این جملات برای به تصویر کشیدن یک نمایشگاه اغراقآمیز به نظر برسد اما جایی که بتوان آثار هنری را حس کرد یعنی آن هنر و هنرمندش با مخاطب ارتباط برقرار کرده است.
نمایشگاه «اولوشن» یا «تکامل» نمایشگاهی است که در حال حاضر در لندن برقرار است. این نمایشگاه با کمک هنر چندگانه، تکامل فرهنگی را در دورههای مختلف زمانی در ایران به تصویر میکشد.
مهران قارلقی پژوهشگر، معمار و مجری برگزاری این نمایشگاه، هدف از برگزاری آن را تبادل نظر و ایجاد ارتباط بین هنر و فرهنگ ایرانی در سطح وسیعتری از هنر با مخاطبان بینالمللی میداند.
او برگزاری این نمایشگاه را بسیار مثبت ارزیابی میکند و میگوید: هدف ما این بود که بتوانیم در یک دایره بزرگتری از هنر با مخاطب ارتباط برقرار کنیم و صحبت کنیم. در این کار گروهی هر هنرمندی از زاویه هنر خودش وارد صحبت با مخاطباش شده، نقاش، معمار، موزیسین، فیلمساز، مجسمهساز، همه در راستای شناساندن فرهنگ ایرانی و سیر تکاملی آن به مخاطب حرکت کردهاند.
مهران قارلقی که هم اکنون مدیریت استودیو اینتگریت را برعهده دارد ادامه میدهد: توسعه پایدار امروزه در جهان بسیار مهم است و همه ما باید بسیار مراقب محیط اطراف و فرهنگمان باشیم. در حال حاضر ما میتوانیم ببینیم که چطور امروزه ساختمانهایی ساخته میشوند که با استفاده از قوانین هندسی میتوانند دمای داخلی را تغییر بدهند. او میافزاید: امروزه بعضی از اصول و قواعد معماری ایرانی میتواند در انگلستان و یا جاهای دیگر استفاده شود. ما همه یافتههای علمی را در یک اطلاعات ارزشمند با هم جمع کردهایم. هنر و معماری هر دو فرهنگ ما را شکل دادهاند و معماری هر کشوری از فرهنگ آن کشور تشکیل شده است.
این هنرمند و معمار ایرانی توضیح میدهد: یک معماری خاص ممکن است رفتارهای متفاوتی داشته باشد. به طور مثال اگر یک حیاط، داخل ساختمانی باشد میتواند یک تاثیر زیستمحیطی داشته باشد و فضایی را ایجاد کند که مردم بتوانند در آنجا دور هم جمع بشوند که این فضا در ضمن اینکه پاتوقی میشود برای اجتماعی شدن مردم، در عین حال، نشان دهنده فرهنگ آن مردم نیز میتواند باشد.
او در ادامه میگوید: با خلق معماری و هنر ما میتوانیم یک فرهنگ خلق کنیم. و در پاسخ این پرسش که آیا فکر میکنید امروزه معماران در ایران به خلق این فرهنگ فکر میکنند و آیا این موضوع تفاوتی در معماری ایرانی با معماری غربی ایجاد میکند، توضیح میدهد: از بعد از دوران قاجاریه در معماری ایران دو علاقه و فضا ایجاد شد. بعضیها به معماری مدرن اعتقاد دارند و بعضی دیگر به معماری داخلی ایران وسیر تکاملاش علاقهمندند باید دید در این زمینه چه عناصری پویا هستند و در راستای آن عناصر قدم برداشت. وی ادامه میدهد: عناصر معماری ایران باید به شکل فراگیر و علمی بررسی شود و تکامل یابد، هدف دوبارهسازی نیست و علاوه بر فرهنگ داخلی به فرهنگ جهانی نیز باید وصل شد.
مهران قارلقی در مورد کیفیت معماری ایران در حال حاضر در مقایسه با گذشته میگوید: از نظر ابزار و از نظر اطلاعات از خیلی از اطرافیانمان بالاتر قرار داریم و کیفیتها قابل مقایسه هستند. قارلقی با اشاره به آثار معماران بزرگی چون هادی میرمیران و رضا دانشمیر در ایران میافزاید: اگر زمینه و شرایط برای معماران ایرانی مهیا باشد کار آنها قابل رقابت با معماران مشهور دنیا است.
رکسانا و پیتر ویلک، از هنرمندان شرکت کننده در این نمایشگاه هستند. آنها به شهرهای مختلف ایران سفر کردهاند و صداهای محیطی معماری ایران را بر اساس رفتار باد در طول چهل سال از زمان صفویه به این سو طراحی کردهاند. همان صدایی که در پس زمینه نمایشگاه نیز شنیده میشود و نامش free at the birds است.
خسرو حسن زاده از دیگر هنرمندانی است که تابلوهای نقاشی او به زنان و مردان و پهلوانان قدیمی نگاه میکند که به مرور زمان در حال از بین رفتن هستند و در کارهایش نگاهی دارد به نقش زن در فرهنگ مردسالاری .
فیلم «نخلهای سیاه» محصول همکاری بین هنرمند فیلمساز ایرانی مانیا اکبری و مجسمهساز داگلاس وایت، است که در نمایشگاه اکران میشود. این فیلم کوتاه محصول نامههایی است که این دو هنرمند به هم رد و بدل میکنند. آنها در این نامهها در کنار مسائل وسیعتری از طبیعت، بدن، حافظه و مرزهای جغرافیایی از تجارب و سوابقی که رشد هنریشان را شکل دادهاند سخن میگویند.
امین صادقی از شرکت طراحی اینتگریت نیز از دیگرهنرمندان شرکت کننده در این نمایشگاه است.
نمایشگاه تکامل یا اولوشن تا ۲۴ آوریل ادامه خواهد داشت و در روز ۲۳ آوریل میز گردی با شرکت مانیا اکبری، داگلاس وایت، امین صادقی، دکتر سوزان بابایی، خسرو حسنزاده و مهران قارلقی برگزار میشود.
این نمایشگاه در راستای برنامههای جشنواره فرهنگی ایران و بریتانیا به کوشش «دنی وایت هد» مدیر بخش ایران در شورای فرهنگی بریتانیا نیز برگزار شده است.
لازم به یادآوری است که جشنواره فرهنگی ایران و بریتانیا با تکیه برپیوندهای فرهنگی بین دو کشور و در راستای تقویت فضا برای تبادل فرهنگی گسترده و ایجاد درک مشترک و افزایش حس اعتماد میان دو کشور، توسط شورای فرهنگی بریتانیا برگزار شده است.
«جشنواره فرهنگی ایران و بریتانیا» شماری از افراد و مؤسسات ممتاز را جهت مشارکت در برگزاری مجموعهای از رخدادهای فرهنگی و هنری از بهمن ۱۳۹۳ تا فروردین ۱۳۹۴ گرد هم آورده است و از مخاطبان ایرانی و بریتانیایی نیز دعوت کرده تا به صورت آنلاین و یا با حضور در برنامهها در این جشنواره فرهنگی شرکت کنند.