فیروزه خطیبی (+عکس، ویدئو) «جشن سینمای ایران» دانشگاه لس‌آنجلس، یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های فیلم‌های ایرانی که از سال ۱۹۹۰ توسط آرشیو فیلم و تلویزیون این دانشگاه پایه‌گذاری شده، امسال کارخود را از روز ۲۷ آوریل با نمایش فیلم «تهران: شهرعشق» ساخته علی جابرانصاری با حضور خود کارگردان در سالن سینما «بیلی وایلدر» موزه «همر» آغاز کرد.
«آرشیو فیلم و تلویزیون دانشگاه لس‌آنجلس» نخستین نهاد فرهنگی و آکادمیک است که در طول نزدیک به سه دهه به کار نمایش آثار برجسته سینمای ایران و بیش از هر چیز معرفی سینماگران جوان ایرانی به جامعه آمریکا، و نمایش فیلم‌هایی که برخی از آنها هرگز مجوز نمایش در داخل کشور را پیدا نمی‌کنند اشتغال داشته است.
این آرشیو یکی از بزرگترین مراکز حفاظت از آثار سینمایی جهان است که از چند سال پیش از حمایت «بنیاد فرهنگ» که می‌کوشد امکانات بیشتری برای نمایش فیلم‌ها و حضور سینماگران ایرانی در محل جشنواره به وجود بیاورد نیز برخوردار بوده است.
امسال، یک بار دیگر، مجموعه‌ای از تازه‌ترین آثار سینماگران ایرانی و نسخه ترمیم شده‌ای از دو فیلم موج نو و کلاسیک ایرانی– مستند معروف «خانه سیاه است» ساخته فروغ فرخزاد و فیلم بلند «خشت و آئینه» ساخته ابراهیم گلستان با حضور جمعیت کثیری از تماشاگران ایرانی و غیرایرانی به مدت دو هفته به نمایش در می‌آید.
سری فیلم‌های امسال بیش از همیشه بر روی نکات مهمی از حال و هوای داخل کشور، شرایط زندگی و روند کلی جامعه ایران امروز از طریق لنز دوربین و از دیدگاه سینماگران داخل کشور تمرکز دارد. این فیلم‌ها، امسال هم از دیدگاه‌های دراماتیک، طنز و حتی کمدی به پیچیدگی‌های زندگی واقعی مردم نگاه می‌کنند و اغلب به بررسی دشواری‌های تاریخی که جنبه‌های گوناگون زندگی امروز مردم ایران را تحت تاثیر قرار داده می‌پردازند. جشن سالیانه سینمای ایران دانشگاه لس‌آنجلس، بیش از هر چیز، وسیله است برای بازتاب صداهای تازه سینمای ایران و ایجاد یک دیالوگ هنری برای درک بیشتر و بهتر تفاوت‌های فرهنگی میان مردم ایران و آمریکا.
پل ملکوم، کیوریتور و مسئول گزینش فیلم‌های جشن سالیانه «آرشیو فیلم و تلویزیون دانشگاه لس‌آنجلس» می‌گوید: «هر سال، انتخاب فیلم‌های «جشن سینمای ایران» برای من شخصا جنبه یک سفر اکتشافی دارد. امسال من نه تنها در رابطه با هر یک ازاین فیلم‌ها بی‌نهایت هیجان‌زده‌ام بلکه از نوع فیلم‌هایی که برای برنامه امسال انتخاب شده بی‌اندازه راضی و خشنودم. از درام‌های خانوادگی گرفته تا کمدی‌های رمانتیک و حتی فیلم‌هایی با تم طنز سیاسی. فکر می‌کنم تماشاگران از تماشای فیلم‌هایی که برایشان در نظر گرفته‌ایم شگفت‌زده خواهند شد.»
این جشنواره با فیلم طنزآمیز «تهران: شهر عشق» نخستین تجربه سینمایی علی جابرانصاری به عنوان کارگردان و فیلمنامه نویس (با همکاری مریم نجفی) با حضورخود کارگردان آغاز شد. فیلم پیش از این در چند جشنواره بین‌المللی از جمله «جشنواره اینک فلورانس» (ایتالیا)، جشنواره لندن و جشنواره روتردام حضور داشته و جایزه ویژه هیات داوران جوان جشنواره صوفیه در بلغارستان را نیز از آن خود ساخته است.
«تهران: شهرعشق» طنز تلخ عاشقانه‌ای است با سه داستان موازی درباره ۳ شخصیت– مینا، حمید و حسام- که با وجود زندگی در کلانشهری چون تهران پر شور و هیاهو، احساس تنهایی می‌کنند و در راه پرکردن این تنهایی به شناخت عمیق‌تری از خود می‌رسند.
طنز سیاسی «مارموز»
در مجموعه فیلم‌های برگزیده امسال، فیلم طنز سیاسی«مارموز» ساخته کمال تبریزی، سینماگری که در سال ۱۳۸۲ فیلم کمدی– درام جنجال برانگیز او، «مارمولک»، مورد اعتراض علما و روحانیون قرار گرفت و پخش آن در سینماهای ایران متوقف شد، روز یکشنبه ۲۸ آوریل اکران شد. این‌بار کمال تبریزی که از جمله فیلمسازان مورد توجه و به اصطلاح «خودی» حکومت ایران محسوب می‌شود، شخصیتی شبیه به محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری پیشین رژیم اسلامی را به طنز کشیده است. در این فیلم حامد بهداد در نقش مرد بلندپروازی به نام «قدرت‌الله صمدی» ایفای نقش می‌کند که با رویای رسیدن به بالاترین مقام قدرت، در گاراژ خانه‌اش برای جمع کوچکی از آدم‌های عجیب و غریب و خل‌وضع، از دیدگاهی محافظه‌کارانه، سخنرانی‌های پر جوش و خروشی می‌کند تا اینکه دست سرنوشت او را در جریان اصلی وقایع سیاسی قرار می‌دهد و او با ابراز نظرها و خودنمایی‌های دیوانه‌وار و عجیب و غریب، ندانسته فسادی که کل دستگاه اداره مملکت را در بر گرفته برملا می‌سازد. «مارموز»، جناح‌ها و تغییر رنگ‌ها و مصلحت‌اندیشی‌ها را به نمایش می‌گذارد و تفکر اشتباه آدم‌های سیاسی را به تصویرر می‌کشد. نکته جالبی که فیلمساز مورد توجه رژیم از طریق فیلمنامه قوی آیدین سیار سریع، طنزنویس و روزنامه‌نگار، به آن پرداخته این است که سیاستمداران و دست‌اندرکاران جمهوری اسلامی هیچ توجهی به مردم ندارند و هر یک به شکلی برای به دست آوردن قدرت از روی یکدیگر عبور می‌کنند و در هیچ جایی از فیلم در هیچ دیالوگی کسی حرفی از مردم نمی‌زند.
https://youtu.be/TmIiwxakDEk
پیمان معادی بازیگر و کارگردانی که در «جشن سینمای ایران» دانشگاه لس‌آنجلس در سال ۲۰۱۴ همه را با فیلم «برف روی کاج‌ها» غافلگیر کرده بود، در اکران دومین فیلم بلند خود به نام «بمب: یک عاشقانه» حضور خواهد داشت. این فیلم روز جمعه ۱۰ ماه مه ساعت ۷:۳۰ بعد از ظهر در سالن سینما «بیلی وایلدر» در محل برگزاری «جشن سینمای ایران» اکران خواهد شد.
ماجراهای این فیلم که از جنبه‌های حماسی نیز برخوردار است، در دوران کشاکش جنگ ایران و عراق و بمباران‌های بی‌وقفه سال ۱۳۶۷ اتفاق می‌افتد. فیلم، داستانی از عشقی انسانی و ساده و همزمان، روایت انسان‌هایی است که هرگز فرصت عاشق شدن و به دلخواه خود زندگی کردن را نداشته‌اند. انسان‌هایی که در استبداد زمان و مکان به دام افتاده‌اند و برای به دست آوردن لقمه نانی به سختی کار کرده‌اند و آرزوهای بر باد رفته آنها هنوز هم گریبانگیر نسل بعد از آنهاست. هرچند مرگ برای مردمی که درگیر این جنگ خانمانسوزند واقعیتی است ترسناک، اما عشق، محبت و امید به زندگی، ترس از مرگ را در آن روزهای پراضطراب از بین می‌برد.
https://youtu.be/tAC-BXctzVs
فیلم مستند بلند «بخت پریشان» ساخته سحر خوشنام، فیلمساز و پژوهشگر ساکن ایران تلاشی است برای نمایش شرایط زنان بازیگر و سینماگر دوره‌های مختلف سینمای ایران از ۱۹۰۰ میلادی تا زمان انقلاب که نخستین نمایش جهانی آن در روز شنبه ۱۱ ماه مه ساعت ۳ بعد از ظهر خواهد بود. فیلم سحر خوشنام در روایت موضوع حساسی چون زنان سینماگر پیش از انقلاب با همه فراز و نشیب‌های آن در داخل ایران بحث‌انگیز بوده و فیلمساز توانسته است با وجود سفر به قلمروی ممنوعه، کند و کاوی تماشایی به درون چند فیلم کمیاب و کلاسیک ایران آن زمان داشته باشد.
امسال دوستداران سینمای ایران در لس‌آنجلس جزو تماشاگران نخستین اکران فیلم «کامیون غروب» ساخته ابوالفضل صفاری کارگردان و تهیه‌کننده تلویزیونی خواهند بود. فیلم که سال گذشته جایزه بهترین فیلمنامه (کار مشترک ابوالفضل صفاری و سجاد افشاریان) را از جشنواره بین‌المللی فیلم «زردآلوی طلایی» ایروان (ارمنستان) به دست آورده داستان خانواده‌ای را روایت می‌کند که در محل زندگی خود که شبیه یک کارونسراست، از گردشگران پذیرایی می‌کنند. پسر کوچک خانواده با آگهی در فیسبوک با تبلیغاتی در اطراف «منظره زیبای غروب آفتاب» در این مکان توریستی دورافتاده، آن را مورد توجه قرار می‌دهد. اما با ورود یک گروه موسیقی زیرزمینی به محل که یک زن ناشناس و مرموز به نام «سایه» نیز همراه آنهاست، خانواده دچار دردسر شده و یک‌بار دیگر با فشارهایی روبرو می‌شوند که حقایق زندگی و دنیایی که کوشیده بودند پشت سر بگذارند برایشان به وجود آورده بود. فیلم «کامیون غروب» بنا به گفته کارگردان آن ابوالفضل صفاری، «اپرای باشکوهی» است که در زمینه مکانی که در آن «زمین و آسمان به هم می‌رسند» اتفاق می‌افتد.
در میان فیلم‌های برگزیده «جشن سینمای ایران» امسال، سه برنده جوایز اصلی دهمین جشنواره فیلم‌های کوتاه فرهنگ هم به نمایش گذاشته می‌شود؛ از جمله انیمیشن «شمعدانی» ساخته نغمه فرزانه سینماگر ساکن نیویورک، فیلم کوتاه «موقت» ساخته بهزاد آزادی و «فیروزه» ساخته روزبه میثاقی کارگردانان ساکن ایران. این آثارِ نویدبخش بیش از هر چیز گوشه‌هایی از جنبه‌های گوناگون مسائل زندگی ایرانی را به نمایش می‌گذارد.
«جشن سینمای ایران» با دو فیلم کلاسیک و کمتر اکران شده پیش از انقلاب به پایان می‌رسد. دو فیلمی که «آرشیو فیلم و تلویزیون دانشگاه لس‌آنجلس» دقت و زحمت زیادی برای ترمیم آنها به کار برده است. یکی فیلم مستند «خانه سیاه است» (۱۳۴۲) ساخته فروغ فرخزاد شاعر فقید ایران درباره ساکنان «آسایشگاه جذامیان بابا باغی» تبریز و جذامیان که همان زمان جایزه بهترین فیلم فستیوال «اوبرهاوزن» در آلمان غربی را از آن خود ساخت. این مستند هنری سرشار از جنبه‌های انسانی و شاعرانه، سه سال پیش از مرگ زودهنگام فروغ ۳۲ ساله (۲۴ بهمن ۱۳۴۵) و تقریبا یک دهه پیش از انقلاب، آغازی برای جنبش موج نوی سینمای ایران به شمار می‌رفت.
فیلم دیگر بخش پایانی جشنواره «خشت و آینه» است که عنوان آن از مثال «آنچه در آینه جوان بیند، پیر در خشت خام آن بیند» گرفته شده و چون آثار دیگر گلستان نویسنده و فیلمساز سرشناس ایران، هجویه‌ای است بر جامعه ایران. فیلم محصول سال ۱۳۴۳ است و از نخستین آثار موج نو سینمای ایران به شمار می‌رود که سال گذشته نسخه ترمیم شده آن در فستیوال فیلم ونیز به نمایش درآمد. داستان فیلم «خشت و آینه» ماجرای یک راننده تاکسی است که بعد از آنکه زن مسافری (با بازی فروغ فرخزاد) را پیاده می‌کند متوجه می‌شود زن، طفل نوزاد خود را در تاکسی رها کرده است. جستجوی مرد راننده برای پیدا کردن زن در طول شب، بطور نمادین وسیله‌ای است تا فیلمساز جنبه‌های گوناگون مشخصات یک جامعه شهری ازخودراضی، فاسد و پوسیده و در کنار آن قشر روشنفکری که از درک ریشه‌های فناپذیری خود عاجز است را به نمایش بگذارد. ترمیم فیلم «خشت و آینه» این بار با استفاده از نگاتیو اصلی و بخش‌هایی از نسخه‌های پیش از این اکران شده فیلم انجام گرفته و با در نظرگرفتن جایگاه و اهمیتی که این فیلم ایرانی در صحنه سینمای بعد از جنگ جهانی دوم داشته به نمایش گذاشته می‌شود.
پس از نمایش این دوفیلم کلاسیک سینمای ایران در شب آخر «جشن سینمای ایران» دو میهمان ویژه، سوسن دیهیم هنرمند اجرایی و دکتر احمد کریمی حکاک، تاریخ شناس، نظرگاه‌های خود را در رابطه با آثار و زندگی فروغ فرخزاد و ابراهیم گلستان به عنوان دو سینماگری که با همکاری یکدیگر آثار فراموش نشدنی خلق کرده‌اند را با تماشاگران در میان خواهند گذاشت.
