Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۶۳ (دوره جديد
P. 14
صفحه - Page 14 - 14شماره 163
جمعه 11تا پنجشنبه 17خردادماه 1397خورشیدی
عرض کردم بعداً تحقیق م یکنم و به مذاکرات ب ینتیجه با ملی ـ مذهب یها یکشنبه 23 ،مهر 1357
هر حال اگر این کار را هم کرد‌هاند درباره خروج از بحران ( 15اکتبر )1978
قطعاً فشار روی آ نها بوده است .در
مراجعت به آقای فلسفی واعظ تلفن خلاء عجیبی وجود دارد و وحشت از آقای خمینی ،قدرت ...آقای ناصر ذوالفقاری چند
کردم و ایشان هم اطلاع نداشتند .قرار تصمی مگیری را از آنها سلب کرده است دقیق های آمد .ملاقاتی با غلامحسین
شد به قم تلفن کنند و نتیجه را به (غلامرضا) افخمی داشته است که
من اطلاع بدهند .نیم ساعت بعد تلفن یادداش تهای بخش الحاقی کتاب «بر بال بحران» که ایرج امینی درباره زندگی سیاسی و از نزدیکان علیاحضرت فرح است و
کردند .با آقای آی تالله شریعتمداری خصوصی خاطرات پدرش ،شادروان دکتر علی امینی نوشته است (بخ شهایی از آن را اظهار کرده بوده است که علیاحضرت
تماس گرفته بودند و قسمت آخر در چند شماره اخیر کیهان خواندید) به یادداش تهای خصوصی دکتر امینی نظر مساعدی به دکتر امینی دارد و
دکتر امینی از شاید اگر ملاقاتی دست دهد خیلی
اعلامیه را برای من خواندند. روزهای بحران در ما ههای طوفانی سال 1357اختصاص دارد. از سوءتفاهمات رفع شود .متأسفانه
البته مفاد آن همان بود که در آن زمان ،دکتر امینی با هدف آرام کردن اوضاع و رسیدن به توافق سیاسی در کشور ما سوءتفاهم و تلقی نهای
اعلیحضرت می‌گفتند .خود آقای ()2 میان شاه و گرو ههای مخالف ـ به ویژه رهبران جبهه ملی ـ فعالانه م یکوشید و با نادرست متداول بوده و زیان‌های
فلسفی خیلی خشنود نبود ،ولی به آن که نام خودش در همه حال برای تصدی مقام نخس توزیری بر سر زبا نها بود، عمد‌های به بار آورده است که وضع
هر حال کاری است که شده ،باز با شخص ًا به تشکیل دولت ائتلاف ملی به ریاست یکی از مل یگرایان عقیده داشت. موجود قسمتی ناشی از همین طرز
دکترامینی،دیدارهاوفعالی تهایخودرادرآنچندماههبهطورروزانهیادداشت فکر است ،به خصوص در مقامات
آقایان صحبت کردم. کرده است و این یادداش تها مرجع و سند معتبری برای علاقمندان به تحقیق و
آقایان بهشتی و موسوی و یک نفر بررسی وقایع منجر به خروج شاه از کشور و به قدرت رسیدن خمینی محسوب بالای کشور.
دیگر را طبق تقاضای آقای فلسفی م یشود .یادداش تهای خصوصی دکتر امینی را در چند شماره خواهید خواند.
اقدام کردم که آزاد شوند .به خصوص دوشنبهـس هشنبه24ـ25مهر
آقای بهشتی که عضو مؤثری است و اطراف موضع سیاسی آمریکا نسبت و اگر اجباراً زدند به پا باشد .از آن مثبتی از مذاکرات با آقایان حاصل دوشنبه 6 ،آذر 1357 16(1357ـ 17اکتبر )1978
از طرفداران آقای آیت‌الله خمینی به شاه و بحران وضع داخلی صحبت جا به منزل آقای شریف امامی رفتم نشد و نم یشود ،چون یک نظر دارند ( 27نوامبر )1978 ...گرفتاری یومیۀ من ادامه دارد.
کردیم .او اصرار داشت که من آمادۀ که آقای دکتر میناچی هم بود و در و آن هم رفتن شاه است و با این که مصاحبۀ داخلی و خارجی ،آمد و
است. نخس توزیری شوم و دلایلش اصولاً اطراف امکان تشکیل شورایی و کنار به آقایان توضیح دادم در وضع حاضر ...ناهار آقای میرفندرسکی پیش من رفت دوستان و گاه مزاحمین که
صحیح بود ،ولی گفتم من به هیچ وجه رفتن شاه ،نه به صورت استعفا و قهر، چنین چیزی مقدور نیست و بر فرض است .یک و نیم بعد از ظهر آقای نوری، بدون وقت م یآیند و خسته م یکنند.
یکشنبه19 ،آذر 1357 آماده برای این کار نیستم و اگر دکتر بلکه با مسالمت ،به طوری که قشون وقوع چنین امری چه نقش های آقایان کارمند تلویزیون ،تلفن کرد که ساعت شایعات در شهر فراوان است و گاه
( 10دسامبر)1978 صدیقی قبول کند بهترین راه حل اطاعت از شورا یا دولت بکند ،تا ساعت دارند ،نتوانستند نقش های ارائه دهند 2بعد از ظهر بعد از اخبار ،مصاحبۀ من را به پاریس و گاه به بغداد و
است .در عین احترام به دکتر صدیقی 8صحبت بود ،ولی طبعاً نیتجۀ مثبتی و خلاء عجیبی وجود دارد .موضوع سابق شما را که با آمدن دولت نظامی حتی به آمریکا روانه م یکنند .وضع
روز تاسوعای حسینی است .امروز این راه حل را زیاد عملی نم یدانست ... موافقت آقای خمینی مشکل عظیمی سر کار و سانسور تلویزیون پخش نشده خطرناکی در کشور به وجود آمده
قرار است عدهای پیادهروی کنند و برای دیدار اعلیحضرت و مطلع به دست نیامد ... پیش پای آقایان گذاشته و وحشت از بود امروز در رادیو و امشب در تلویزیون است و عاقبت آن معلوم نیست .وضع
چون امروز مصادف با روز اعلامیۀ نبودن ایشان از فکری که برای ایشان طوری است که تصمی مگیری را پخش خواهند کرد .ناچار با حضورآقای اقتصادی کشور رو به خرابی است و
جهانی حقوق بشر است ،توأمان راهپیمایی نهم محرم شده است، س هشنبه 14 ،آذر 1357 از آنها سلب کرده است .ساعت هفت و میرفندرسکی و ایرج جان ماندیم که بحران شدیدی به چشم م یخورد و
روحانیون و دیگران از طبقات مختلف تلفنی وقت خواستم .ساعت سه بعد ( 5دسامبر)1978 گوش کنیم .به نظرآقای میرفندرسکی نبودن گرو‌ههای متشکل و مردمانی
متفقاً این پیادهروی را که جنبۀ از ظهر به کاخ نیاوران رفتم و ساعتی نیم برگشتم ،خسته و مأیوس ... خوب بود ...ساعت 4بعد از ظهر به که گذشت داشته باشند وضع را
سیاسی‌تری خواهد داشت انجام با اعل یحضرت بودم و نظرات خودم را ...راجع به تاسوعا و عاشورا که دو دیدن آقای سروری رفتم و مدتی با پیچیده‌تر کرده است .دوشنبه به
می‌دهند .هوا مناسب است .من با ایشان در میان گذاشتم و ایشان هم روز حساس این ماه محرم است فکری جمعه 10 ،آذر 1357 ایشان صحبت کردم .متأسفانه مریض مناسبت چهلمین روز شهدای جمعۀ
در نگرانی هستم که مبادا برخلاف پسندیدند ،ولی موکول به این شد که به نظرم رسید که اگر مردم را آزاد ( 1دسامبر)1978 است و از قبول هر کاری حتی مشاوره سیاه شهریور از طرف آیات عظام
اعتمادی که به برگذاری این بگذارند که با نظم و ترتیب تظاهرات هم معذور است ...در اثر ترافیک عزای ملی و اعتصاب عمومی اعلام
عمل بدون برخورد خونین به شاه مشورتی با نظام یها بکنند ... مذهبی بکنند و از برخورد با قوای ...ساعت 5بعد از ظهر آقایان سنگین چون منزل آقای فاتحی شده و در تهران تقریباً تمام دکاکین
داده‌ام ،پیشامدی شود .به‌خصوص تلفنی به وسیلۀ دوستان با آقای نظامی احتراز شود ،به نفع شاه است؛ دکتر صدیقی ،عبدالله انتظام و دکتر (کیومرث) هم دعوت داشتم نزدیک بسته بود .تظاهرات آرامی انجام شد
که فرمانداری نظامی با اعلامیۀ طالقانی و دیگران برنامۀ راهپیمائی چون اگر خونریزی شود که خواهد محی‌الدین نبوی آمدند و تا ساعت ساعت 6به منزل ایشان رسیدم .آقای و جز دو سه برخورد کوچک (ناخوانا)
تند و این که عدهای در صفوف شد ،فاجعه خواهد شد ...تلفن شد هفت و نیم صحبت شد .افکار و عقاید نبود و این عمل که با کمک همۀ
تظاهرکنندگان برای اخلال وارد دوستان انجام شد موجب خوشوقتی
خواهند شد ،ایجاد نگرانی کرده را به طوری که نظر داشتیم طرح که رفت هاند منزل آقای آی تالله طالقانی آقای دکتر صدیقی واقعاً قابل تحسین جعفر بهبهانی و پدرزن فاتحی بودند. گردید .دولت هم به وعدۀ خودش وفا
است .به تدریج مطابق گزارشی که کردم .همۀ آقایان موافقت نمودند و تا ایشان را دستگیر کنند وایشان است و اگر اعل یحضرت جداً بخواهد مذاکراتی با آقای بهبهانی داشتم. کرد که مأموران انتظامی خشونت به
دوستان م یدهند جمعیت به حرکت فقط مسیر را قرار شد مطالعه کنند و استقامت کرد‌هاند و مأموران رفت هاند .به یک حکومت غیرنظامی و موجه درست متأسفانه ایشان هم پیشنهادی ندارند
درآمده و از نقاط مختلف شهر طبق با موافقت مقامات نظامی عمل شود. آقای مقدم تلفن کردم (رئیس سازمان کند بهترین فرد آقای دکتر صدیقی خرج ندهند ...
برنامه و مسیری که قبل ًا تعیین شده امنیت) و خواهش کردم چنین کاری است.امیدوارم بتوانم فردا که به حضور و رفتن شاه را ضروری م یدانند ... س هشنبه هم مثل روزهای دیگر
در حرکت هستند ...به تدریج خبر پنجشنبه 16 ،آذر 1357 نکنند و ایشان هم موافق بودند؛ ولی اعلیحضرت به اتفاق آقای انتظام گرفتار بودم .شب قبل آقای اردشیر
م یدهند که نهایت نظم برقرار است و ( 7دسامبر)1978 چون عمل از طرف فرمانداری نظامی س هشنبه 7 ،آذر 1357 زاهدی تلفن کرده بود که چون جمعه
در اطراف مردم نه پلیس و نه نظامی شده بود ،موافقت ارتشبد اویسی را م یرویم نتیج های به دست آید ... ( 28نوامبر )1978 یا شنبه عازم آمریکاست ،م یخواهد
وجود دارد ،و خود مردم با پی شبینی ...چون ساعت سه و نیم بعد از ظهر هم گرفته بودند .ولی آقای طالقانی من را ببیند .قرار چهارشنبه را
لازم از هرگونه شعاری که بر خلاف به کاخ نیاوران م یروم و آقایان انتظام، اعلامیه‌ای داده بودند که چون نهم شنبه11 ،آذر 1357 ...آقای فض لالله گرکانی ناهار با من گذاشتم .بعداً به منزل تلفن کرده
شعارهای تهیه شده بدهند جلوگیری وارسته و دکتر صدیقی هم خواهند محرم مصادف با روز حقوق بشر هم ( 2دسامبر)1978 بود و مقدمۀ رسالۀ مجدیه را با هم دیدیم بود که کار فوری دارد .بعد ازتماس با
م یکنند ...نزدیک ظهر تلفن کردند بود ،زودتر ناهار خوردم و استراحت هست ،بنابراین پیادهروی آرامی در و قرار شد زودتر کتاب را آمادۀ چاپ ایشان گفت خدمت علیاحضرت بوده
که اکنون جمعیت فو قالعاده است مختصری کردم .ساعت سه و نیم به نظر است انجام شود .با خود آقای ...ساعت سه و ربع بعد از ظهر به کنند .با آقای جواد اقبال ،رئیس کتابخانۀ و ایشان اظهار تمایل کرد‌هاند که من
به طوری که میدان شهیاد که اتفاق آقایان مذکور در بالا به دفتر آی تالله طالقانی صحبت کردم و ضمن کاخ نیاوران رفتم .آقای عبدالله انتظام اقبال ،صحبت کردم .آمادۀ چاپ است. شرفیاب شوم .قرار س هشنبه 4بعد از
انتهای راهپیمایی است گنجایش اعلیحضرت رفتیم .از دیدن آقای خبر این که مزاحم ایشان نخواهند شد، هم بود .سه و نیم بعد از ظهر به حضور ا نشاءالله ب هزودی این کار انجام شود ...
این جمعیت را ندارد و عدهای نرسیده وارسته و دکتر صدیقی خوشحال جریان راهپیمائی را صحبت کردیم .در اعل یحضرت رفتیم .زد و خوردهای شب ساعت 5مصاحبه‌ای با مخبر ظهر را گذاشتیم ...
به میدان متفرق شدهاند .تا حال شدند ،ولی خیلی نگران هستند که اگر ضمن با آقایان دیگر منجمله میناچی، گذشته اسباب ناراحتی ایشان و همه نیویورک تایم داشتم .آقای نور یزاده ساعت سه و ربع آقای حسین
هی چگونه عمل خلاف نظم مشاهده حضرات برخلاف تعهدی که م یدهند مهدیان و محمدزاده که خبر توقیف شده و مدتی در اطراف مسائل مملکتی هم آمده بود و قرار شد آقای سفری، دانشور آمد که من را به کاخ نیاوران
نشده ...تلفنی به اعل یحضرت کردم عمل کنند چه خواهد شد .به ایشان آقای بهشتی را داد صحبت کردم که صحبت کردیم .نظرات دکتر صدیقی را رئیس سندیکای روزنام هنگاران را زودتر ببرد .اولین بار بود که ساختمان
و جمعیت را به ایشان 300الی 400 عرض کردم بیخود نگران نباشند. در نظر دارم به اعل یحضرت پیشنهاد گفتیم .نظر ایشان ـ شاه ـ این بود که ملاقات کنم که شاید اعتصاب آنها پایان جدید کاخ نیاوران را می‌دیدم.
هزار گزارش کرده بودند .دیگران آنچه مورد توجه باید قرار گیرد این کنم که در روز نهم نظام یها در مسیر اگر او قبول نکرد چه باید کرد .نظرش دستگاه حفاظی شدید بود .چند
خیلی زیادتر م یگفتند .ایشان از آرام است که خون ریخته نشود ،چون در تظاهرکنندگان نباشند و حت یالمقدور من بود .گفتم قبول نم یتوانم بکنم. پذیرد ... دقیقه‌ای زود رفته بودم .ساعت
بودن صحبتی نکردند! فقط گفتند که این صورت دیگر کاری نم یشود کرد و تأکید داشت که بالاخره باید راه حل پنجشنبه 9 ،آذر 1357 چهار علیاحضرت تشریف آوردند و
شعارها برای خمینی بوده است! جواب تمام تلا شها نقش بر آب خواهد شد. از هرگونه برخوردی احتراز شود... سیاسی پیدا کرد و کسی را در نظر یک ساعت خیلی رک و پوس تکنده
دادم غیر از این انتظار نم یرفت ولی در این ضمن از قم اطلاع دادند که گرفت که در صورت عدم قبول دکتر ( 30نوامبر )1978 با هم صحبت کردیم و متأثر شدم
علیه شما چیزی گفته نشد ...برای آقایان مراجع قم اعلامی های داد‌هاند و چهارشنبه 15 ،آذر 1357 صدیقی یک نفر را داشته باشیم .تا ...ساعت چهار و نیم بعد از ظهر که مسائل را خود ایشان م یدانند و
روز عاشورا حقو قدانان و افراد حقوق هرگونه تیراندازی را از طرف نظامیان ( 6دسامبر)1978 ساعت پنج و نیم گفت و شنود داشتیم منزل آقای حسن نزیه رفتم .عدهای خب طهایی که در گذشته شده است
بشر و دیگران شرکت نمی‌کنند. عمل حرامی دانست هاند .اعل یحضرت از ...به فرماندار نظامی تأکید کردند که از دوستان منجمله آقایان «فت حالله» متوجه شدهاند ،ولی در پیدا کردن
فقط عدهای از روحانیون تهران که این اعلامیه ناراحت شدند .به ایشان ...ساعت 7صبح منزل آقای اردشیر نظامی‌ها از برخورد با مردم احتراز بنی‌صدر ،تابنده ،شعشعانی ،پولادی راه حل همه عجز دارند .نظریات
اعلامیۀ اول را داد‌هاند مجدداً فردا زاهدی رفتم و دو ساعت با ایشان در کنند و تیراندازی حت یالمقدور نشود و دکتر میناچی بودند و در موضوع خودم را مفصل توضیح دادم و
تظاهر م یکنند .چندین تلفن کردم روند و تشکیل یک دولت غیرنظامی قطعاً ایشان هم به استحضار اعلی
ولی متأسفانه نمی‌شود مانع شد، صحبت شد .متأسفانه هیچ گونه نتیجۀ حضرت خواهند رساند .تکرار کردم
بلکه امیدوارم که ا نشاءالله فردا هم که داعیۀ نخس توزیری ندارم و وارد
میدان شدنم برای این است که یک
به خوبی و آرامی بگذرد ... قطب وسطی به وجود آورده شود ...
دوشنبه 20 ،آذر 1357 چهارشنبه 26 ،مهر 1357
( 11دسامبر)1978 ( 18اکتبر )1978
امروز عاشورای حسین علی هالسلام ساعت 6بعد از ظهر آقای اردشیر
است .مطابق اطلاع امروز هم عدهای زاهدی برای خداحافظی آمد و بیش
راهپیمایی خواهند کرد .جبهۀ از یک ساعت مشغول تبادل نظر
ملی ،نهضت آزادی و حقوق بشر بودیم .فکری کرده بودم و او هم
مسؤولیتی ندارند و ابتکار در دست همین نظر را داشت که در صورت
روحانیون تهران است .سعی کردم امکان اعل یحضرت در نطق کوتاهی
به وسیلۀ آقای فلسفی و دیگران به مناسبت چهارم آبان اظهار کنند
شاید از تکرار راهپیمایی انصراف که در گذشته اشتباهاتی شده است
حاصل شود .نشد و نگران بودم مبادا و شاید خود من هم اشتباه کرده باشم
پیشامد نامطلوبی شود .در اثر محاصرۀ و م یخواهم با توجه به این اشتباهات
قسمت شمالی تهران و منع عبور از از این به بعد حکومت نکنم و دول تها
خیابا نهای شمالی کسی نم یتواند مسؤول واقعی امور باشند .به نظر من
به دیدنم بیاید ...وقت را به خواندن اثرات روانی این بیانات در مردم زیاد
روزنامه و تلفن زدن به دوستان
و تحقیق جریان شهر گذراندم ... خواهد بود ...
جمعیت زیاد بوده ،ولی شعارها یکشنبه 5آذر 1357
( 26نوامبر )1978
برخلاف دیروز تند و فحش به شاه زیاد
ساعت چهار آقایان دکتر منتصری
بوده است ...قط عنام های صادر شده است و بن یاحمد آمدند و مدتی صحبت
کردیم .به نظرم تشکیل یک حکومت
که هنوز متن آن را ندید‌هام ،ولی دو ملی آسان نیست و تغییر رویه و
روحیۀ اعلیحضرت زمان م یخواهد
مادۀ اول آن را دکتر رضا امینی اطلاع و پیدا کردن رئیس حکومت ملی
داد :یکی حکومت خمینی و دیگری اشکال زیاد دارد ...
لغو سلطنت استبدادی است ...رادیو
ب یب یسی جمعیت را بالای یک میلیون
نفر م یگفت و این تظاهرات را ضد شاه
تعبیر م یکرد « ...دنباله دارد»
