Page 12 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۸۸ (دوره جديد
P. 12
خود بر جای گذاشت که بنا بر شرایط داریوشهمایونروزنام هنگاریبرجسته، صفحه - Page 12 - 12شماره 1654
موجود در خاورمیانه ،بسیاری از آنها نظری هپردازی جستجوگر و نوجو ،و جمعه 2تا پنجشنبه 8آذرماه 1397خورشیدی
همچنان معتبرند و گویی همین امروز سیاستمداری مل یگرا و میه ندوست
نگاشته شدهاند .مقالات قدیم یوی بود که بر نقش موثر ایران در مناسبات دو قرن فراز و نشیب مطبوعات در ایران ()96
در دهههای سی تا پنجاه خورشیدی
همچنین بازتاب مستند موقعیت منطق های و جهانی آگاهی داشت. ( کیهان لندن شماره ) 1277
سیاسی و اجتماعی ایران هستند. وی سالهای طولانی در روزنامههای
داریوش همایون از همین رو ما به بازنشر گلچینی از معتبر ایران قلم زد و از بنیانگذاران احمد احـرار بهوسیلۀ احمدشاه قاجار گشایش سـپهدار ،یادداشـتی را کـه از
آثار داریوش همایون میپردازیم که اصلی روزنامهی «آیندگان» بود یافت. سـفارت دریافـت کـرده بـود و لحن
(۵مهر،۱۳۰۷تهران۸-بهمن،۱۳۸۹ژنو) در سالهای تبعید پس از انقلاب ۵۷ که صفح های نوین در تاریخچهی میدهد: اولتیماتـوم داشـت در جلسـۀ هیأت
با کیهان لندن نیز همکاری نزدیک روزنامهنگاری ایران گشود.همایون «عمـوم مـردم من ّورالفکـر تهـران رئیس تشریفات دربار ،شاهزاده وزیـران مطـرح کرد .اعضـای کابینه،
داشت .مقالاتی که در این ستون مهارت روزنامهنگاری و تسلط خود از ایـن مجلـس ب ینهایـت نگراننـد. اسدالله میرزا شها بالدوله ورود شاه را بـا توجـه بـه احساسـاتی که انتشـار
م یخوانید ،از آرشیو کیهان لندن بر زبان فارسی را با ایدههای سیاسی حتـی خـود انگلیسـیان و دوسـتان اعلام کرد .حضار ب هاحترام برخاستند. اخبـار رشـوه دادن بـه وثو قالدولـه
خویش در هم آمیخت و از دههی ۳۰ ایشـان کـه یقیـن دارنـد نتیجـۀ شاه وارد شد .با روحانیون خوش و دو وزیـر دولـت وی ،علیـه قـرار
انتخاب شدهاند. خورشیدی به این سو ،نوشت ههایی از مثبـت خواهنـد گرفـت بـاز خالی از و بشی کرد .در صندلی مخصوص داد برانگیختـه بـود از موافقـت بـا
نگرانـی نم یباشـند ،چنان کـه دیده نشست و به شها بالدوله اشاره کرد درخواسـتهای دولـت انگلیـس
اتحاد دانشجو و کارگر م یشـود پارهای از نای بهای سـفارت خطاب های را که آماده شده بود قرائت خـودداری کردنـد و متعـذر شـدند
انگلیـس بـا کلاه ایرانـی ،یعنی بطور که قبـول این درخواسـ تها ب همنزلۀ
کیهان لندن شماره 29 - 1090د یماه 1384 ناشـناس در بـاغ گلسـتان بـا حـال کند. اجـرای عملی قـرارداد 1919اسـت
تح ّیـر قـدم م یزننـد و بـه جریـان در خطابۀ شاهانه چنین آمده بود: و چنیـن کاری ،پیـش از اعالم نظر
و بسـيج رشـته زندگـی اش را بـه آن بخش جمکرانی جمعيت که يک دگرگشت پر معنی که اميد احـوال بهدقـت نظـر مینماینـد «چنان که اطلاع دارید حوادث مجلـس شـورای ملـی نسـبت بـه
بمـب اتم یبسـته اسـت .آن جنـگ سرش را به وعده آوردن پول نفت است در ايران از ديدهها پنهان خصوصاً وقتی که مشـاهده م یکنند دنیا بار دیگر مملکت ما را با اشکالات قـرارداد ،در صلاحیـت هیأت وزیران
بـه کاسـه زهـر انجاميـد زيـرا هيچ به سفره مردم گرم کردهاند ديری نماند در اعتصاب رانندگان شرکت دستجات سیاسـی در فضای عمارت بزرگ و حوادث سترگ مواجه ساخته
کـس نم یخواسـت عراق پيـروز بدر نخواهد گذشت که از عوامفريبان واحد اتوبوسرانی تهران روی داد. کریمخانـی موسـوم به حیـاط تخت است و وزرایی که در چنین موقع نیست .
آيـد .ايـن بـار بسـياری م یخواهند حزب اللهی سرخورده خواهد شد. آن اعتصاب يکی از ص دها اعتصاب مرمـر بـا حـال اضطـراب و بـا تض ّرع خطیر عهدهدار مق ّدرات مملکت روز بعد ،سپهدار در دیدار با وزیر
رژيـم اسالمیپيش از آنکـه بـه پول نفت اکنون بيش از پيش سفره و تظاهراتی بود که در ميان هر لايه تهدیدآمیـز بر اعضـای مجلس عالی شدهاند خود را ب هتنهایی قادر به حل مختار انگلستان ،او را از مذاکرات
چنان سالحی دسـت يابـد از ميان ميليون رهای دبی را رنگين تر م یکند؛ اجتماعی ايران روی میدهد .ولی کـه م یخواهنـد از آن فضـا گذشـته معضلات سیاست خارجی و مشکلات هیأت وزیران آگاه کرد و چاره را در
بـرود .ايـن را روشـن تريـن ايرانيان و ترويج پائين ترين خرافات که اين بار دانشجويان ،و شخصي تها و بـه بـاغ گلسـتان وارد شـوند ،سـر داخلی نمیبینند .نظر به این که ارجاع موضوع به «شورای صنادید
دريافت هانـد و بـرای رفـع خطـر از بزرگ ترين دستاورد تاکنون گروه گروههای ديگری نيز ،بيش از هميشه راه گرفتـه بـا هرکـس بـه انـدازۀ مجلس شورای ملی که مرجع رسمی
ايـران آمـاده بهـره گيـری از تنهـا فرمانروای تازه است جمکران و آنچه با اعتصابيان اظهار همراهی کردند. احساسـات و سـوابق وطنپرسـتی یا این امور است هنوز افتتاح نشده و کشور» دانست.
سالحی که برای مردم مانده اسـت جمکران بر آن ايستاده است را نيز اعتصابی که با همه ناراحتیهای خارج هدوسـتی او صحبـت داشـته از طرف دیگر تعیین تکلیف پارهای بر اساس این راه حل ،م یبایستی
مبتذل خواهد کرد .جامعه ايرانی را ناگزيرش از سوی همشهريان تهرانی از اوراقـی کـه در دسـت دارنـد بـه مسائل جنبۀ فوریت دارد و تأخیر در دولت انگلیس درخواس تهای خود را
ـــ مبـارزه مدنـی ــ میشـوند. هرچه بکنند نخواهند توانست به نيز بطور ضمنی پشتيبانی شد او میدهنـد و میگوینـد خـدا و حل و فصل آنها ممکن است موجب ب هطور فشرده در یادداشتی تنظیم و
شمشير برنده مبارزه اکنون تا سطح دوران صفوی برسانند .آسيبی ابعادی بسيار بزگ تر يافت .نتيجه وجـدان و وطـن را فرامـوش نکنیـد. ندامت و وخامت اوضاع کشور گردد، تسلیم دولت ایران کند تا دولت ،با
نوبت تظاهرات بزرگ برسد ،اعتصاب که حکومت اسلامی به مذهب در مادی اعتصاب دربرابر پيامدهای بعضـی از بـزرگان از وطنپرسـتان را لذا هیأت وزیران ضرورت استمداد از کسب موافقت پادشاه ،مجلسی مرکب
است ،اعتراض عملی به شرايط کار جامعه ايرانی زده است دير يا زود سياسی آن اهميت خود را از دست آراء عقلا و خیرخواهان مملکت را از صنادید (رجال و شخصیتهای
و دستمزد نابسنده؛ به مديريتهای احساس و از ما درخواست نمودند معتبر مورد اعتماد ملت) تشکیل دهد
کابینه وثوق الدوله
ناشايسته و فساد و رفيق بازی دامن خرافاتی را که سلاح تازه داد. م یبیننـد قرآنـی در دسـت گرفتـه حاج میرزا یحیی دول تآبادی و آن را ب همعرض بحث و رأی بگذارد.
دامنگير در هر موسسه ای که دست حکومت شده است خواهدگرفت. اسباب اعتراض و تظاهرات در رجـال و شـاهزادگانی را کـه از آنهـا این یادداشت ب هشرح زیر در اختیار
حکومت در آن است .ولی برای آنکه واپسماندهترين خانواده ايرانی نيز جامعه ايرانی فراهم است و حکومت در وطنخواهـی اطمینـان ندارنـد به این مجلس مشورت عالی را منعقد
اعتصابات به نتيجه برسند سه شرط درخواهد يافت که برای پذيرفته تازه جمهوری اسلامیهر روز بر آن کلامالله قسـم میدهنـد کـه اگـر سازیم .ما نیز نظر آنها را تصویب و دولت ایران قرار گرفت:
لازم است .نخست تشکيل سنديکاها شدن در دانشگاه ،کتاب خواندن از میافزايد و خواهد افزود .طبيعت نم یتواننـد بر صلاح مملکت سـخن طبق سوابقی که از تشکیل چنین «این اتمام حجت که مفاد آن امروز
و اتحاديهها اگرچه غيررسمی ،که سرکتاب بازکردن سودمندتر است. فاشيستی خشن تر رژيم در پوسته بگویند سکوت کرده لا و نِ َعمی (آری مجالس فوقالعاده داشتیم امر به شفاهاً بهاستحضار حضرت اشرف
در چند ماهه گذشته بويژه شاهد اعتصاب اتوبوسـرانان و پشـتيبانی تازه حسينيه ای و بسيجی آن یـا نـه) نگوینـد .بدیهی اسـت دیدن رئی سالوزرا رسید به خواهش ایشان
آغاز مرحله شکوفائی آن بوده ايم. گسـترده از آن نشـان داد که دوران عموم گروههای اجتماعی را به این اوضاع و مشـاهدۀ پریشا ناحوالی تشکیل مجلس عالی فرمودیم. کتباً نیز تکرار م یشود .ما از معظ مله
دوم ،جلب پشتيبانی عموم یکه در سـرخوردگی و نوميـدی پس از دوم صف ناراضيان و بسياری را به مـردم و تأثیـرات ایـن اقدامهـای اینک با اطمینانی که به دولتخواهی خواستهایم که دولت ایران ،بدون
اعتصاب اتوبوس رانان به درجاتی خـرداد رو بـه پايـان دارد .تـرس از مقاومت فعال تر و پر سر و صدا وطنپرسـتانه از طـرف مل ّیـون در و خیراندیشی همۀ شما دارم انتظارم لحظ های درنگ ،تشکیل ارتش ملی
روی داد .مردم ديدند که همدردی زندان و شـکنجه و آزار هسـت ولی تر خواهد راند .کار کم است و اگر وجـود واردیـن به باغ گلسـتان برای این است که پس از استحضار کامل تحت نظر افسران انگلیسی را آغاز کند
و پشتيبانی هيچ خطری ندارد و تجـاوز هـر روزه بـه زندگ یهائی که هم يافت شود درآمدش برای ادامه خـودی و بیگانـه نگرانـ یآور اسـت... از وضعیات هولناک کنونی ،که دولت و این مسأله را مطلقاً مرتبط با قرارداد
کمترينه ای است که م یتوانند به سـخت تر میشـود ناگزيـر در توده زندگی بس نيست .خفقان هر روز بـاری ،مجلـس منعقـد میگـردد. چگونگی آن را ب هتفصیل برایتان شرح ایران و انگلیس نداند .همچنین ادارۀ
مبارزان عرضه کنند .سوم ،هماهنگ جمعيتی کـه اکثريتی از آن جوانند بيشتر میشود و اکنون به تعرض روحانیـون یـک طـرف ،شـاهزادگان خواهد داد ،و با توجه به وضع تاریک امور مالی کشور را به مستشاران
کردن اعتصابات که هنوز هيچ نشانی و مسـئوليتها و محدوديتهـای وحشيانه رسيده است .بسيجیها یـک طـرف ،وزراء منصـوب و وکلای مملکت ،نظرات و آراء خیرخواهانۀ عال یرتبۀ انگلیسی بسپارد و ترتیباتی
از آن در دست نيست و مهم ترين نسـل پيشـين دسـت و پايشـان اسيد پاشيدن بر چهره زنان «بد انتخا بشـده در وسـط ،وزرای قدیم خود را برای حل مشکلات عظیمی بدهد که پس از خروج قوای نظامی
شرط بشمار م یرود .سهم دانشجويان را کمتـر میبنـدد ،واکنشهائـی حجاب» را که نخستين سوغات و اعیـان و ت ّجـار و کسـبه در اطـراف که ما و دولت ما را در بر گرفته است، بریتانیا از ایران (که ضربالاجل
بويژه حياتی است و اگر بتوانند برخواهـد انگيخـت .کوشـشهای خمينی برای طبقه متوسطی بود تغییرناپذیر آن بهار آینده است) اهالی
با چنبش کارگری ارتباط نزديک گـروه تـازه فرمانـروا برای بازگشـت که چهرهاش را بعدها در ماه زيارت دیگـر قـرار م یگیرنـد. ابراز دارید. این کشور در مقابل دشمنان خارجی
تری برقرار کنند ديگر تنها نخواهند بـه خلـوص انقلابـی دوران خمينی کرد (خرداد )1342از سر گرفتهاند در این حال سلطان احمدشاه در خاتمـه امیدواریـم کـه فضل و ب یدفاع نمانند .عواقب ر ّد شدن این
ماند .تا اينجا دانشجويان اين درس بيهـوده اسـت .خـود خمينـی نيـز و اين هنوز آغاز کار است .زنان و وارد شده در وسط مجلس ،نزدیک عنایـت الهـی شـامل حـال همـۀ ما اتمام حجت کل ًا بر عهدۀ ایشان و
را گرفته اند که دانشگاه به تنهائی در کوتـاه مدتـی از اعتبـار افتـاد و مردانی در هر موقعيت ،زندگی و هیأت دولت ایستاده مختصر تعارفی شـده و ن ّیات مقدس ما و کسـانی را مقاماتی است که تعیین مقدرات
نمیتواند بار مبارزه را بر دوش گيرد. بقـای رژيمـش را در جنگـی کـه گذران خود را هر روز بيشتر زير با روحانیان میکند .زان پس به کـه خیرخـواه حقیقی ایـن مملکت کشور را درحال حاضر برعهده دارند».
جنبش دانشجوئی كه از /1999 نعمتالهـی میشـمرد جسـتجو حمله و فشار گروه نادانانی خواهند شها بالدوله رئیس تشریفات اشاره هسـتند بـرای اصالح امـور ملـت نزدیک به سیصد تن از رجال
1378لبه تيز حمله متقابل رژيم را کـرد .امـروز نيـز حکومت حسـينيه ديد که ايران را رو به مخاطرات میکند نطق او را که نوشته شده و حفـظ و صیانـت مملکـت تأییـد سیاسی ،روحانیون ،اعیان و اشراف،
تحمل کرده ،به اندازه کافی از اصلاح بزرگ میراند .نيروهای مخالف رژيم تجار و کسبه و نیز آن عده از وکلا
طلبان نارو خورده است که ديگر ــ آنها که از مذهبی و ملی مذهبی است بخواند... فرماید». که برای مجلس چهارم انتخاب
به هيچ بخشی از حکومت اعتماد و اصطلاح طلب بريدهاند و آينده اعلیحضـرت بعـد از تمـام شـدن حاجـی میـرزا یحیـی دول تآبادی شده بودند ،دعوتنام های بدین شرح
نکند .مخالفان وفاداری که در جبهه خود را در ادامه رژيم اسلام یدر هر لایحـه از مجلـس م یرونـد و رئیس که در مجلس عالی مشـورتی حضور ب هامضای مغرورمیرزا موث قالدوله وزیر
مشارکت و «مشروط خواهان» سهم صورت زشت آن نم یدانند ــ پيوسته دولـت بـه میـرزا حسـین خـان داشـته اسـت تصویری از آن ب هدست
خود را از غنائم م یخواهند ،همواره متحدان بيشتری در مردمیکه ادامه ادی بالسـلطنه گیلانـی معـاون خود دربار دریافت داشتند:
آماده بودهاند که از پشت و رو به اين وضع را تحمل ناپذير م یبينند امـر م یکند لایحۀ وزارتی را بخواند. «چـون حسـ بالامر اقـدس اعلی
دانشجويان خنجر بزنند .آن مخالفان لایحه مزبور شـرح و بسـطی است از قـرار اسـت بـرای مشـاوره در امـری
وفادار را م یبايد به «مخالفان» بيرون خواهند يافت. لایحـۀ مختصر شـاه ،ب هعالوه لزوم مهـم و فـوری مجلـس مشـورت
ارزانی داشت که زندگیهای خود رئيس جمهوری تازه هر روز بيشتر توجـه این مجلس بـه گرفتن نتیجۀ عالـی روز دوشـنبه ششـم قـوس
را میکنند و آرزوی تجديد «بهار از هيتلر تقليد میکند و سخن قطعـی تـا بتواننـد بـه یادداشـت در عمـارت بادگیـر قصـر گلسـتان
آزادی» و همه خود یها در کنار هم مشهور مارکس را به ياد میآورد: منعقـد گـردد لـذا بـه جنابعالـی
را م یکشند .دانشجويان به دوم خرداد تاريخ تکرار میشود ،بار اول به سـفارت جـواب بدهند. زحمـت م یدهد که در روز و سـاعت
و بازماندگان ورشکسته اش نيازی صورت تراژدی و بار دوم به صورت رئی سالوزراء که از تندروان ملت مذکور در مراسـم افتتاح این مجلس
ندارند .آينده آنها در اتحاد با جنبش مضحکه .ولی حتی کسی در حد ملاحظه دارد از خود دفاعی کرده حضـور بهمرسـانیده پـس از اصغای
کارگری است که مانند جنبش بينش او نيز درخواهد يافت که نه پس از تمام شدن قرائت لایحۀ وزارتی، فرمایشـات ملوکانـه در مشـاورات و
دانشجوئی ،و جنبش فمينيستی هيچ يک از اسباب هنگ آسا کردن م یگوید من یادداشت سفارت انگلیس مذاکـرات مجلـس شـرکت فرمایید.
درخشان ايران خودجوش و خود regimentationجامعه را دارد را فقط به این مجلس آوردهام بدون ایـام افاضات مسـتدام ـ موث قالدوله»
و نه ايرانی را میتوان در چنان آن که بخواهم از آن مدافعه کنم و با دو ساعت بعد از ظهر روز دوشنبه
زاست و خاموش کردنی نيست. قالبهای ذهنی اسير کرد .حتی این بیان ،دو مطلب را م یرساند؛ یکی ششم آذرماه ( 1299شانزدهم
مض ّر بودن یادداشت و دیگر آن که او ربیعالاول )1339مجلس عالی
اصراری به موافقت کردن با آن ندارد.