Page 14 - (کیهان لندن - سال سى و ششم ـ شماره ۲۲۴ (دوره جديد

‫صفحه ‪ - Page 14 - 14‬شماره ‪۱۶۹۰‬‬
‫جمعه ‪ ۲۵‬تا پنجشنبه‪ ۳۱‬مردا‌دماه ‪139۸‬خورشیدی‬

‫اینطور نبود‪ .‬گزارش «متروخین» رئیس آرشیو‬ ‫کم شدن شرفیابی ها‬

‫«ک‪.‬ژ‪.‬ب» به خوبی نشان م ‌یدهد که رو ‌سها‬ ‫دکتر امیراصلان افشار‬ ‫در جریان ناآرام ‌یهای تهران بودیم‪ ،‬دیدم‬
‫در گفتگو با علی میرفطروس‪)3( :‬‬ ‫تعداد افرادی که به تشریفات تلفن م ‌یکنند و‬
‫اساساً به دنبال ب ‌یثبات کردن ایران بودند‪،‬‬ ‫تقاضایشرفیابیم ‌یکنندروزب ‌هروزکمم ‌یشود‪.‬‬
‫روسها هم م ‌یخواستند شاه‬ ‫قبلا سر و دست م ‌یشکستند ولی‪ ...‬اعلیحضرت‬
‫آنها از حضور مستشاران آمریکایی در ارتش‬ ‫برود وایران را ب ‌یثبات کنند‬ ‫یک روز خودشان هم متوجه شدند و لیست‬
‫شرفیابی روز را که نگاه کردند‪ ،‬آخرین نفر را‬
‫ایران و خصوصاً در مرزهای شمالی‪ ،‬هراسان‬ ‫«آندروپوف» گفته بود بهتر است متزلزل کردن شاه‬ ‫که به حضور پذیرفتند‪ ،‬بعد پرسیدند‪ ،‬دیگر کی‬
‫از طریق آمریکا انجام شود!‬ ‫هست؟ گفتم‪ ،‬دیگر کسی نیست‪ .‬فرمودند پس‬
‫بودند‪ .‬نمون ‌های را م ‌یگویم که مربوط به دوران‬ ‫منچ ‌هکارکنم؟درنهایت تأثر ازدوستانم (مانند‬
‫سیروس فرمانفرمائیان‪ ،‬علی اصغر امیرانی مدیر‬
‫تشریفات م ‌یشود و حوادثی که در روزهای آخر‬ ‫مجلۀ خواندن ‌یها‪ ،‬عبدالله انتظام‪ ،‬مشیرفاطمی‬
‫و دیگران) خواستم که ب ‌هوسیلۀ من تقاضای‬
‫حکومت شاه اتفاق م ‌یافتد و دو دوز‌هباز ‌یهای‬ ‫شرفیابی کنند تا روحیۀ اعلیحضرت تقویت شود‪.‬‬

‫رو ‌سها را نشان م ‌یدهد‪ :‬در سال ‪ 1357‬یک‬ ‫=خوب!دراینشرفیاب ‌یهاچهمسائلی‬
‫مطرح م ‌یشد؟‬
‫روز که در تهران شلوغ ‌یها را م ‌یدیدیم‪ ،‬به‬
‫ـ از گفتگوها‪ ،‬خبر دقیقی ندارم‪ ،‬ولی من از‬
‫اعلیحضرت عرض کردم اعلیحضرت چه فکر‬ ‫این دوستان خواهش کرده بودم که از گذشته‬
‫صحبت نکنند‪ ،‬بلکه چاره و راه حلی برای رفع‬
‫م ‌یفرمایید که اگر ما اقدامی بکنیم تا برژنف‬
‫بحران ارائه دهند!‬
‫به دعوت رسمی به ایران بیاید و چنانچه فوری‬ ‫آقای ازهاری کابین ‌هاش را معرفی کرد و‬
‫رفت‪ .‬اعلیحضرت م ‌یخواستند تغییراتی در‬
‫عملی نیست‪ ،‬اعلیحضرت خودشان پیشنهاد‬ ‫دربار بدهند و هویدا هم که وزیر دربار بود دیگر‬
‫خان ‌هنشین شده بود‪ .‬اردشیر زاهدی مرا ب ‌هعنوان‬
‫کنند که مسافرتی برای مذاکره به مسکو بکنند‪.‬‬ ‫وزیر دربار پیشنهاد کرد‪ .‬اعلیحضرت گفته بودند‪:‬‬
‫نه! من م ‌یخواهم امیراصلان در سمت خود باقی‬
‫اگر این کار انجام شود‪ ،‬در این وضعیت‪ ،‬ما که‬ ‫بماند چون با او بیشتر م ‌یخواهم کار کنم‪ .‬من‬
‫مایلم که یک نفر شخص مس ‌نتر و موسفید وزیر‬
‫تصور م ‌یکنیم این آت ‌شها از طرف انگلستان و‬
‫دربار بشود که البته آقای اردلان شد‪.‬‬
‫«ب ‌یب ‌یسی» و ازطرف خود آقای کارتر و سفیر‬ ‫اما دو اتفاق دیگر اینکه‪ :‬اعلیحضرت‬
‫سرماخوردگی و تب فوق‌العاده شدیدی‬
‫آمریکا در ایران است‪ ،‬شاید اینها به این فکر‬ ‫تا سال ‪ 1357‬رئیس تشریفات دربار‬ ‫سا ‌لهای سلطنت محمدرضاشاه پهلوی‪.‬‬ ‫خاطرات دکتر امیراصلان افشار کتابی‬ ‫گرفتند و خوابیدند و حالشان خوب نبود‪ .‬اردشیر‬
‫شاهنشاهی و از نزدیکترین محارم شاه‬ ‫دکتر افشار‪ ،‬دیپلمات باسابقه که در‬ ‫است در ‪720‬صفحه که در نخستین‬ ‫زاهدی هم از آمریکا به تهران آمده بود و با هم‬
‫بیفتند که ایران دارد در دامن رو ‌سها م ‌یافتد‬ ‫دوران زندگی سیاسی و دیپلماتیک خود‪،‬‬ ‫روزهای سال جدید شمسی‪ ،‬از سوی‬ ‫حضور اعلیحضرت شرفیاب شدیم و احوالپرسی‬
‫ایران بود‪.‬‬ ‫دارای پس ‌تهای مهم و حساس از آن جمله‬ ‫«نشر فرهنگ» در کانادا به بازار عرضه‬ ‫کردیم‪ .‬صبح زود بود‪ ،‬اعلیحضرت خیلی ناراحت‬
‫و تمام مناف ‌عشان در معرض خطر است‪ .‬شاید‬ ‫او همچنین از معدود کسانی است که‬ ‫سفارت ایران در آمریکا و آلمان و اتریش‪،‬‬ ‫بود‪ .‬سلام مبعث بود‪ ،‬خیلی اصرار داشتند که‬
‫تا واپسین روزهای زندگی محمدرضاشاه‬ ‫رابط سفارت ایران در هلند با دادگاه لاهه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫بروند‪ .‬دکتر ایادی آنجا بود و گفت‪ :‬قربان! با تب‬
‫ای ‌نها از این کار دست بردارند‪.‬‬ ‫در ملازمت وی ب ‌هسر م ‌یبرد و کمتر کسی‬ ‫به‌هنگام ملی شدن صنعت نفت‪ ،‬رئیس‬ ‫کتا ب حا صل گفتگو ی طو لا نی‬ ‫‪39‬درجه شما نم ‌یتوانید بروید‪ .‬گفتند‪ :‬امروز اگر‬
‫چون او م ‌یتواند اوضاع دربار و وقایع منجر‬ ‫شورای ح ّکام سازمان بین‌المللی انرژی‬ ‫(‪180‬ساعت) علی میرفطروس نویسنده و‬ ‫من نروم‪ ،‬اثر بدی در مردم خواهد داشت که‬
‫فرمودند‪ :‬فکر خوبی است‪ .‬پس بگویید سفیر‬ ‫به رفتن شاه و آمدن خمینی را برای ضبط‬ ‫اتمی در وین بوده است از سال ‪1355‬‬ ‫پژوهشگر ورزیده و پرکار است با آخرین‬ ‫ب ‌یاعتنایی به مذهب شده‪ .‬اعلیحضرت در آن‬
‫رئیستشریفاتدربارشاهنشاهیدرآخرین‬ ‫روز‪ ،‬خیلی مستأصل و پریشان بودند‪ .‬هم مریض‬
‫شوروی بیاید مرا ببیند!‬ ‫در تاریخ بازگو کند‪.‬‬ ‫بودند و نم ‌یتوانستند بروند و هم فکر م ‌یکردند‬
‫که مردم چی فکر م ‌یکنند که شاه بی احترامی‬
‫من به سفیر شوروی آقای «وینوگرادوف»‬ ‫وسیل ‌های که شده نفوذ آمریکا را در ایران کم‬ ‫به عید مذهبی کرده‪ .‬بالاخره اعلیحضرت را‬
‫کنند‪ .‬آقای «آندره پوف» اضافه کرده بود‪ :‬اما به‬ ‫راضی کردیم که نروند‪ .‬بعد اعلام کردیم که‬
‫تلفن کردم که روز بعد ساعت ‪ 4‬بعد از ظهر به‬ ‫علت رابطۀ « َح َسن ‌های» که بین ایران و شوروی‬ ‫اعلیحضرتمریضهستندونم ‌یتواننددرسلام‬
‫وجود دارد‪ ،‬بهتر است که این متزلزل کردن‬
‫حضور اعلیحضرت آمد‪ .‬مدتی نزد اعلیحضرت‬ ‫وضع شاه از طریق آمریکا انجام شود‪ .‬یعنی ما‬ ‫مبعث شرکت کنند‪ ،‬که مراسم ب ‌ههم خورد‪.‬‬
‫بایستی اقداماتی در آمریکا بکنیم تا با افرادی‬ ‫عاشورا که شد‪ ،‬اعلیحضرت خواستند که‬
‫بود و وقتی از حضور اعلیحضرت مرخص شد و‬ ‫که در آمریکا داریم‪ ،‬آمریکا را آماده کنیم تا از‬ ‫کردند که یکی از آنها سرلشگر مقربی بود که‬ ‫مدارک را به آنها دادم‪ .‬البته این جریان متعلق‬ ‫مثل هرسال به مسجد سپهسالار بروند‪ .‬گفتم‪:‬‬
‫شاه اظهار نارضایتی بکند که شاه به این ترتیب‬ ‫دستگیرش کردند‪ .‬دو نفر دیگر بودند که به‬ ‫به زمانی است که روابط با اروپای غربی کمی‬ ‫قربان الان دیگر موقع آن نیست و شهر شلوغ‬
‫بیرون آمد‪ ،‬خوشحال به نظر م ‌یرسید‪ .‬گفتم که‬ ‫خارج فرار کردند و در واقع فرار ‌یشان دادند‬ ‫بهتر شده بود‪ .‬وقتی به کنسولگری آمریکا رفتم‪،‬‬ ‫است‪ .‬دیگر امنیتی نیست‪ .‬گفتند‪ :‬نخیر‪ ،‬من‬
‫وضعش متزلزل بشود‪.‬‬ ‫که یکی از آنها‪ ،‬از دوستان آقای هویدا بود که‬ ‫مأمور آمریکایی اسناد و مدارک را از من گرفت‬ ‫حتماً بایستی بروم‪ .‬آنقدر اصرار کردند که من‬
‫امیدوارم مذاکرا ‌تتان با اعلیحضرت خوب بوده‬ ‫پس معلوم م ‌یشود که آقای کارتر خودشان‬ ‫متروخین از سرنوشت او پس از فراری دادن‬ ‫و مدتی نگاه کرد و گفت‪« :‬این مطالبی که شما‬ ‫رفتم مسجد را دیدم و با متولی صحبت کردم‪.‬‬
‫هم نم ‌یدانستند که آلت دست یک سازمان‬ ‫از ایران‪ ،‬اظهار ب ‌یاطلاعی م ‌یکند‪ .‬با شناسائی‬ ‫دارید بسیار جالب و قابل مطالعه هستند ولی‬ ‫با اتومبیل تشریفات از کوچۀ باریک کنار مسجد‬
‫باشد‪ ...‬و همینطور که به طرف در م ‌یرفتیم‪،‬‬ ‫دیگری در آمریکا هستند ( همانطور که معاون‬ ‫جاسوسان شوروی در ایران و استقرار هرچه‬ ‫ما موقعی م ‌یتوانیم از اینها استفاده کنیم که‬ ‫که م ‌یرفتیم یکمرتبه دیدم جوا ‌نها ریختند‬
‫ویلی برانت در آلمان‪ ،‬جاسوس شورو ‌یها بود)‪.‬‬ ‫بیشتر سیست ‌مهای امنیتی در مرز ‌یهای ایران‬ ‫حقیقت داشته باشد‪ .‬در این مورد باید مطالعاتی‬ ‫روی اتومبیل و به شیشۀ اتومبیل م ‌یکوبیدند‬
‫سفیر شوروی گفت‪ :‬بله! حالا من خودم به مسکو‬ ‫بعد اضافه م ‌یکند‪ :‬خود ما هم بعد از این جریان‬ ‫– شوروی توسط آمریکای ‌یها‪ ،‬یک روز آقای‬ ‫بشود‪ .‬حالا که شما چند روزی اینجا هستید‪،‬‬ ‫و فریاد م ‌یزدند‪« :‬آی ساواکی! آی ساواکی!»‬
‫م ّقربی تصمیم گرفتیم فعالی ‌تهایی بکنیم و‬ ‫«آندر‌هپف»‪ ،‬صدر هیئت رئیسه اتحاد جماهیر‬ ‫دوباره به ما مراجعه کنید تا وقت بیشتری داشته‬ ‫برای اینکه توی اتومبیل نگاه کردند دیدند یک‬
‫خواهمرفت‪ .‬فهمیدمحاملپیام مهمیاستکه‬ ‫یکی از آن فعالی ‌تها این بود که در سال ‪1340‬‬ ‫شوروی‪ ،‬در جلس ‌های گفت‪« :‬من شخصاً دربارۀ‬ ‫تلفن هست‪ .‬بالاخره راننده‪ ،‬ما را به یک نحوی‬
‫روزی که شاه برای افتتاح مجلس شورای ملی‬ ‫سرحدات جنوبی کشورمان خیلی ناراحت‬ ‫باشیم و با هم صحبت بکنیم»‪.‬‬ ‫به در مسجد رساند‪ .‬حالا مشکل اینجا بود که‬
‫به مسکو م ‌یرود‪ .‬خیلی خوشحال شدم‪ .‬فردای‬ ‫م ‌یرفت‪ ،‬در سر راه شاه‪ ،‬با تأیید خروشچف‪ ،‬یک‬ ‫هستم‪ .‬چون سازمان امنیت ایران کارش را‬ ‫من اوراق ومدارک را گرفتم و به خود گفتم‪:‬‬ ‫هیچ آخوندی حاضر نم ‌یشد بیاید روضه بخواند‪.‬‬
‫فولکس واگن پر از بمب منفجر کنیم‪ .‬ولی این‬ ‫بسیار عالی انجام داده و مأمورین ما را شناسایی‬ ‫اینجا فایده ندارد و یکراست رفتم به کنسولگری‬ ‫هیچکس! حالا من چه جوابی م ‌یتوانستم به‬
‫آنروز‪ ،‬همین آقای سفیر به من تلفن کرد و‬ ‫اتومبیل پر از بمب به علت یک اشتباه تکنیکی‬ ‫کرده‪ ،‬ما بایستی شیوۀ فعالی ‌تها ‌یمان را در‬ ‫انگلیس‪ .‬در آنجا برخی از اسناد ومدارک را ارائه‬ ‫شاه بدهم‪ .‬درصورتی که آمدن به مسجد بی‬
‫منفجر نشد‪ .‬جالب است که قبل از این سوء‬ ‫ایران متوقف کنیم‪ ،‬تنها کاری که باید انجام‬ ‫دادم‪ .‬خانمی بود که خیلی خوب روسی صحبت‬ ‫آخوند هم معنی نداشت‪ .‬با امیر رستم بختیار‬
‫گفت‪ :‬م ‌یدانم که خیلی کوتاه مدت است ولی‬ ‫بدهیم‪ ،‬ب ‌یثبات کردن شخص شاه است‪ .‬وقتی‬ ‫م ‌یکرد و وقتی سه چهار تا از این مدارک را‬ ‫و دیگر دوستان و آشنایان به این فکر افتادیم‬
‫سرلشکر مقربی‬ ‫او ب ‌یثبات شد‪ ،‬امید پیشرفت برای کارها ‌یمان‬ ‫نگاه کرد‪ ،‬گفت‪« :‬لطفاً شما اینجا بنشینید و‬
‫م ‌یخواهم برای فردا شب‪ ،‬شما و خان ‌متان را‬ ‫چای انگلیسی بخورید تا من کمی اینها را نگاه‬ ‫که چکار کنیم؟‬
‫قصد‪ ،‬خروشچف در «وین» پی ‌شبینی کرده‬ ‫بیشتر خواهد بود»‪.‬‬ ‫کنم‪ .‬وقتی آنها را نگاه کرد گفت‪ :‬اینها خیلی‬
‫برای شام به سفارت دعوت کنم‪ .‬گفتم‪ :‬فردا‬ ‫بود که بزودی در ایران اتفاقاتی روی خواهد‬ ‫متروخین م ‌یگوید م ّقربی از برجست ‌هترین‬ ‫قابل توج ‌هاند و اطلاعاتی هستند که من فکر‬ ‫=حتی آقای فلسفی واعظ هم حاضر‬
‫داد‪ .‬همۀ این اقدامات به طور مشروح و جامع‬ ‫مأموران ما بود‪ .‬در تمام دستگا‌هها‪ ،‬حتی در‬ ‫م ‌یکنم کمتر از آن آگاه باشیم‪ .‬اگر اطمینان‬ ‫نشدند که بیایند؟‬
‫گرفتارم ولی ممکن است که تا دو سه ساعت‬ ‫ساواک و دربار شاه هم دوست و نفوذ داشت‪.‬‬
‫در کتاب «متروخین» چاپ شده است‪.‬‬ ‫به این دلیل مقام و پاداش نامبرده مرتب بالا‬ ‫آندروپوف‬ ‫ـ من به آقای فرود متوسل شدم‪ .‬او هم‬
‫دیگر به شما اطلاع دهم و او موافقت کرد‪.‬‬ ‫علت اینکه رو ‌سها علاقمند بودند که شاه در‬ ‫م ‌یرفت‪ .‬حقوق ماهیانه او از ‪ 150‬و ‪ 250‬روبل‬ ‫متوسل شد به آقای فلسفی‪ .‬آقای فلسفی در آن‬
‫ایران وجود نداشته باشد‪ ،‬این بود که رو ‌سها فکر‬ ‫(روبل معادل ‪ 2‬دلار) در سال ‪ 1972‬به ‪330‬‬ ‫دارید‪ ،‬اینها را یکی دو روز پیش من بگذارید و‬ ‫موقع خیلی آمادگی داشتند که تحت شرایطی‬
‫گرفتاری خاصی نداشتم و فقط م ‌یخواستم‬ ‫م ‌یکردند که اگر شاه برود ‪ 40‬هزار آمریکایی‬ ‫روبل در سال ‪ 1976‬و بعداًبه ‪ 500‬روبل رسید‪.‬‬ ‫بعداًمراجعه کنید‪ »...‬این نشا ‌ندهندۀ این است‬
‫مقیم ایران هم خواهند رفت (این حرفی است‬ ‫ضمناً حقوق ارتشی را هم دریافت م ‌یکرد‪ .‬به‬ ‫که آمریکای ‌یها چه جور به این کارها برخورد‬ ‫حمایتی از شاه بکنند‪.‬‬
‫از شاه بپرسم‪ .‬بعد رفتم حضور اعلیحضرت‪،‬‬ ‫که خود شاه به من زد)‪ .‬ارتش‪ ،‬دیگر آن قدرت‬ ‫علت فعالی ‌تهای مؤثر برای ک‪.‬ژ‪.‬ب به دریافت‬ ‫در هرحال‪ ،‬با کمک فلسفی‪ ،‬آخوندی پیدا شد‬
‫را نخواهد داشت برای اینکه ارتش متکی بر‬ ‫م ‌یکنند وانگلیس ‌یها چه جور‪.‬‬ ‫که بیاید روض ‌های بخواند و ما که با اعلیحضرت‬
‫موضوع را عرض کردم‪ .‬پرسیدند‪ :‬مهمانی برای‬ ‫شخص شاه بود‪ .‬با رفتن آمریکای ‌یها‪ ،‬تأسیسات‬ ‫نشان مهم ‪ Red Banner‬نائل شد‪.‬‬ ‫سه روز بعد که مراجعه کردم‪ ،‬این خانم‬ ‫رفتیم‪ ،‬هیچکس در مسجد نبود‪ .‬فقط ما‬
‫فو ‌قالعاده محرمانه و مجهزی که در کنار دریای‬ ‫م ّقربی از طریق دستگاهی که در اختیار او‬ ‫دو نفر را به من معرفی کردند‪ .‬در عرض این‬ ‫دربار ‌یها و افراد گارد بودیم‪ ،‬اعلیحضرت هم‬
‫چیست؟ گفتم‪ :‬قربان! سفیر شوروی گفت که‬ ‫خزر ایجاد شده بود که تا نصف شوروی را هم‬ ‫گذاشته بودند‪ ،‬هر دو هفته یک بار با اتومبیلی که‬ ‫سه روز‪ ،‬این خانم اقدام کرده بود و دو نفر از‬ ‫روی یک صندلی نشستند و روض ‌های خوانده‬
‫م ‌یپایید‪ ،‬اینها هم هم ‌هاش از بین خواهد رفت‪.‬‬ ‫درحوالیمنزلاوتوقفم ‌یکردتماسم ‌یگرفت‬ ‫سازمان «اینتلیجنت سرویس» آمده بودند آنجا‬
‫من یک مهمانی خیلی کوچک دارم به افتخار‬ ‫دولت شوروی معتقد بود که اگر جنگی بین‬ ‫و در چند دقیقه گزارش مفصل خودش را روی‬ ‫تا با من مذاکره کنند‪ .‬خیلی سریع مذاکرا ‌تمان‬ ‫شد و بعد به کاخ برگشتیم‪.‬‬
‫آمریکا و شوروی دربگیرد‪ ،‬آمریکا از ایران به‬ ‫موجمخصوصیم ‌یفرستادکهدرداخلاتومبیل‬ ‫را انجام دادیم و متوجه شدند که تمام مدارک‬ ‫د کتر ا فشا ر ا د ا مه می‌د هد ‪ :‬آ قا ی‬
‫سرکار خانم فریدۀ دیبا‪ .‬اعلیحضرت فرمودند‪:‬‬ ‫ضبط م ‌یشد‪ .‬ساواک موضوع را با دقت پیگیری‬ ‫صحیح هستند و مرا با خودشان به انگلستان‬ ‫«متروخین»(‪ )Mitrokhine‬سا ‌لهای سال‪،‬‬
‫جنوب اتحاد شوروی حمله خواهد کرد‪.‬‬ ‫کرد و از شاه خواستند که مقربی را دستگیر‬ ‫بردند‪ .‬در انگلستان بار دیگر تمام این اسناد را‬ ‫بیش از ‪ 20‬سال رئیس کل آرشیو « ‌ک‌‪.‬ژ‌‪.‬ب»‬
‫سفیر شوروی چه کاری با خانم فریدۀ دیبا‬ ‫در مسافر ‌تهایی که خود من با اعلیحضرت‬ ‫کنند‪ .‬اعلیحضرت فرمودند تا مدرک حسابی در‬ ‫بازرسی کردند و اجازه دادند که ای ‌نها چاپ‬ ‫شوروی بود‪ .‬او در کتابی که انتشار داده‪ ،‬نوشته‬
‫در داخل ایران داشتم و به آذربایجان رفتیم‪ ،‬در‬ ‫دست ندارید کاری انجام ندهید فقط وقتی که‬ ‫و منتشر بشوند که من آنها را چاپ و منتشر‬ ‫است‪ :‬من تمام اسنادی را که فکر م ‌یکردم‬
‫دارد که به افتخار ایشان مهمانی م ‌یدهد؟!‬ ‫آنجا محوط ‌های بود که متخصصین انگلیسی و‬ ‫با دستگاه تماس م ‌یگیرد در حین انجام عمل‪،‬‬ ‫کردم‪ .‬بعدها‪ ،‬بتدریج‪ ،‬حدود ‪ 15‬تا ‪ 20‬کیلو‬ ‫م ‌یتواند بعدها برای دنیا مفید باشند‪ ،‬جم ‌عآوری‬
‫آمریکایی کار م ‌یکردند‪ .‬وقتی داخل تأسیسات‬ ‫او و سرنشینان ک‪.‬ژ‪.‬ب را نیز دستگیر کنید‪.‬‬ ‫اسناد به وسیلۀ دوستانم به انگلستان آوردم که‬ ‫و فتوکپی م ‌یکردم و در منزل‪ ،‬زیر پارکت کف‬
‫گفتم‪ :‬اعلیحضرت‪ ،‬من نم ‌یدانم ولی دیروز که از‬ ‫شدیم‪ ،‬یک پردۀ تلویزیونی دیدم که در‬ ‫بعداً در شهربانی اگر مأموران ک‪.‬ژ‪.‬ب دیپلمات‬ ‫مدارک تکمیل بشوند‪ .‬کتاب آقای «متروخین»‬ ‫اطاق‪ ،‬مخفی م ‌یکردم تا اینکه جریان به اوایل‬
‫حقیقت رادار بود که همه چیز در آن دیده‬ ‫هستند از آنها معذرت خواسته بگوئید اشتباه‬ ‫خیلی خیلی قابل مطالعه است‪ .‬شامل تمام‬ ‫دوران آقای گورباچف رسید‪ .‬فکر کردم که‬
‫حضورتان مرخص شد‪ ،‬چهرۀ خوشحالی داشت‬ ‫م ‌یشد و دو سه هواپیما مرتب در حال پرواز‬ ‫کرد‌هایم‪ .‬م ّقربی در سپتامبر ‪ 1977‬تحویل‬ ‫فعالی ‌تهای « ک‪.‬ژ‪.‬ب» در سراسر دنیا‪ .‬این‬ ‫الان بهترین موقعی است که از شوروی خارج‬
‫بودند‪ .‬اعلیحضرت پرسیدند این هواپیماها چی‬ ‫دادگاه نظامی شد و در سال ‪ 1978‬اعدام شد‪.‬‬ ‫کتاب حدود ‪ 1000‬صفحه است که با نام‬ ‫شوم‪ .‬روزی مانند یک دهاتی‪ ،‬لباس مندرسی‬
‫و گفت که به مسکو م ‌یروم‪ ،‬من فکر م ‌یکنم‬ ‫هستند؟ و فکر کردند که این هواپیماها در‬ ‫پس از دستگیری م ّقربی در سپتامبر ‪1977‬‬ ‫‪Mitrokhine Archive‬‬ ‫پوشیدم و با یک چمدان شکسته که با طناب‬
‫آسمان آذربایجان پرواز م ‌یکنند که بعد توضیح‬ ‫آنطور که رئیس مأموران سازمان ک‪.‬ژ‪.‬ب اطلاع‬ ‫‪The K.G.B and The world‬‬ ‫بسته بودم‪ ،‬از سرحد روسیه و لیتوانی گذشتم‪.‬‬
‫که م ‌یخواهد به نحوی نزدیکی خودش را به‬ ‫داده شد که اینها در آنسوی مرز (شوروی) در‬ ‫م ‌یدهد خلاء بزرگی در سازمان به وجود آمد‪.‬‬ ‫منتشر شده و من وقتی این کتاب را نگاه‬ ‫وقتی وارد گمرک شدم فکر کردند که شاید‬
‫م ّقربی بسیار هوشیار‪ ،‬فعال و دانا بود‪ .‬به منظور‬ ‫کردم‪ ،‬متوجه شدم که حدود ‪ 30‬صفحه فقط‬ ‫کارگری هستم که م ‌یخواهم بروم در آنجا کار‬
‫دستگاه خاندان پهلوی نشان دهد‪ .‬ایشان که‬ ‫حال پرواز هستند‪.‬‬ ‫پر کردن این خلاء‪ ،‬سازمان مرکزی در مسکو‬ ‫راجع به ایران است‪ .‬آقای متروخین دربارۀ ایران‬ ‫کنم و کسی مرا نشناخت‪ .‬وقتی چمدان را باز‬
‫تصمیم گرفت چند کارشناس ک‪.‬ژ‪.‬ب را (شاید‬ ‫مطالب بسیار قابل توجهی نوشته از جمله‪،‬‬ ‫کردند چند تا پیراهن کثیف و دو تا شلوار و‬
‫شما یا علیاحضرت را نم ‌یتوانست دعوت کند‪،‬‬ ‫در مهمانی شام سفیر شوروی‬ ‫تحت عنوان مذاکره دربارۀ روابط بین دو کشور)‬ ‫دربارۀ کشف شبکۀ سرلشکر م ّقربی ‪ ...‬گفتم‬ ‫مقداری سوسیس و پنیر و نان خشک دیدند‪.‬‬
‫به تهران بفرستد که در پیدا کردن و استخدام‬ ‫که خیل ‌یها از سازمان امنیت ناراضی بودند و‬ ‫به این ترتیب من وارد لیتوانی شدم‪ .‬در آنجا‬
‫پس بنابراین‪ ،‬دید که نزدی ‌کترین شخص به‬ ‫در هر حال رو ‌سها همیشه تظاهر به داشتن‬ ‫افراد جدید کوشا باشند‪ .‬برای این چند نفر‪ ،‬از‬ ‫البته ما هم ناراضی بودیم‪ ،‬ولی در یک مورد‬ ‫یکراست به کنسولگری آمریکا رفتم و این‬
‫رابطۀ خوب با ایران می‌کردند در حالیکه‬ ‫سفارت ایران در مسکو تقاضای روادید شد‪.‬‬ ‫مهم که سازمان امنیت وظیف ‌هاش را خیلی‬
‫شما خانم فریدۀ دیبا هستند که او را دعوت‬ ‫سفارت از دادن روادید خودداری کرد‪ .‬سفیر‬ ‫خوب انجام داد‪ ،‬در مورد همین «ک‪.‬ژ‪.‬ب»‬
‫شوروی در تهران وینوگرادوف به دیدن هویدا‬ ‫بود‪ .‬آقای متروخین می‌نویسد‪ :‬در ایران‬
‫کرده‪ .‬اعلیحضرت فرمودند که هیچ ایرادی‬ ‫رفت و تقاضای کمک کرد‪ .‬هویدا پاسخ داد من‬ ‫تعدادی از مأمورین و جاسوسان ما را شناسایی‬
‫با کمال صداقت باید به شما بگویم که اصل‬
‫نیست‪ ،‬قبول کنید‪.‬‬ ‫مسئله در اینجاست که ساواک مایل نیست‬

‫به سفیر شوروی تلفن کردم و گفتم‪ :‬من‬ ‫مأمورین ک‪.‬ژ‪.‬ب به ایران بیایند‪.‬‬
‫متروخین به ملاقات خروشچف با کندی در‬
‫گرفتار ‌یهایم را کم کردم و فردا شب م ‌یتوانم‬ ‫وین (‪ )1961‬اشاره م ‌یکند که خطاب به کندی‬
‫م ‌یگوید‪« :‬یک روز ایران مانند یک میوۀ رسیده‬
‫در میهمانی شما شرکت کنم‪ ...‬فردا شب‪ ،‬به‬
‫به دامان ما خواهد افتاد!»‪.‬‬
‫میهمانی رفتیم که در آنجا‪ ،‬خانم فریدۀ دیبا‬ ‫نکتۀ جالب دیگر متروخین دربارۀ علیا‬
‫حضرت شهبانو است‪ .‬او اعتراف م ‌یکند که‬
‫به اتفاق ندیم ‌هشان خانم هاشم ‌ینژاد (همسر‬ ‫قضاوت «ک‪.‬ژ‪.‬ب» در اینکه «فرح پهلوی دارای‬
‫گرایشات چپ است»‪ ،‬کامل ًا اشتباه بود‪ .‬او یک‬
‫سپهبد هاشم ‌ینژاد فرمانده گارد)‪ ،‬آقای دکتر‬ ‫«آوانگارد در هنر جدید بود که توجۀ خاصی به‬

‫هوشنگ نهاوندی و بانو‪ ،‬آقای دکتر شجا ‌عالدین‬ ‫امور خیریه و توسعۀ فرهنگی داشت»‪.‬‬
‫خلاصه هد ‌فشان بی ثبات کردن شاه بود‬
‫شفا و آقای سیدحسین نصر‪ ،‬کامیلا و من حضور‬ ‫و برنام ‌هشان هم به این نحو بود که به هر‬

‫داشتیم‪.‬‬

‫بعد از شام‪ ،‬آقای سفیر از خانم فریدۀ دیبا‬

‫خیلی تشکر کرد که این دعوت را پذیرفت ‌هاند‬

‫و نطق کوتاهی کرد که بسیار از اعلیحضرت‬

‫تعریف کرد! چقدر از دوستی با شاه صحبت کرد!‬

‫چقدر وجود شاره را برای منطقۀ خاورمیانه لازم‬

‫دانست! و این ابرهای سیاهی که در آسمان این‬

‫دو کشور وجود داشت همه‪ ،‬حالا برطرف شده‬

‫و ‪ ...‬یعنی از این بهتر ممکن نبود که یک کسی‬

‫از شاه و دوستی و ایران تعریف کند‪ .‬البته این‬

‫نطق به روسی بود و مترجم ترجمه م ‌یکرد‪.‬‬

‫بعد از آن‪ ،‬بقدری شلوغ ‌یها و ناآرام ‌یها در‬

‫ایران زیاد شد که بکلی فراموش کردیم که‬

‫بدانیم آیا این آقای سفیر به مسکو رفت یا نه و‬

‫خود اعلیحضرت هم فراموش کردند که بپرسند‬

‫که نتیجه مذاکره با آقای سفیر و مسافرتمان‬

‫به روسیه چطور شد؟ تا اینکه بعد از خروج ما‬

‫از ایران‪ ،‬یک روز در مراکش با اعلیحضرت در‬

‫باغ راه م ‌یرفتیم و پرسیدم‪ :‬اعلیحضرت‪ ،‬راستی‬

‫همان موضوعی که حضورتان عرض کردم آیا‬

‫با سفیر در میان گذاشته بودید؟ فرمودند‪ :‬بله‪،‬‬

‫من اظهار خوشحالی کردم و گفتم اگر برژنف به‬

‫ایران بیایند و یا ما به شوروی برویم خیلی خوب‬

‫خواهد شد و رواب ‌طمان بسیار حسنه است و ‪...‬‬

‫گفتگوی ما بخوبی انجام گرفت و سفیر شوروی‬

‫گفت که چشم! من به مسکو م ‌یروم و برای شما‬

‫جواب م ‌یآورم‪.‬‬

‫بعد‪ ،‬اعلیحضرت اضافه کرد‪ :‬م ‌یدانید کی‬

‫جواب آورد؟ گفتم‪ :‬خیر قربان! گفت وقتی‬

‫خمینی به ایران برگشت!‬

‫یعنیموقعیکهاعلیحضرتدرایراننبودندوبه‬

‫قولمعروف«نهازتاجنشانبودونهازتا ‌جنشان»!‬

‫م ‌یخواهم بگویم رو ‌سها هم م ‌یخواستند‬

‫ادامه دارد‬ ‫که شاه برود!‬