Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۲۷ (دوره جديد

P. 13

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪1۷93‬‬
‫جمعه ‪ 3‬تا پنجشنبه ‪ 9‬سپتامبر ‪2۰2۱‬‬

‫شد‪ .‬شاه سلطان حسین در اصفهان ماند و‬ ‫شاه سلطان حسین‬ ‫شا ه سلطا ن حسین ( حکو مت ‪:‬‬
‫افغانها به محاصره شهر پرداختند‪ .‬او طهماسب‬ ‫‪۱۱3۵-۱۱۰۵‬ه‪.‬ق‪۱722-۱۶94/‬م) آخرین‬
‫شاهزاده را برای جمعآوری قوا به کاشان و‬ ‫چون از طرفی وزیر اعظم خود یک لگزی بود‬ ‫شاه سلطان حسین برای تمامی فرق مذهبی‬ ‫شیعه از او حمایت کنند‪ .‬طوری که در ابتدای‬ ‫پادشاه از دودمان صفوی بود که به مدت ‪3۰‬‬
‫قزوین فرستاد ولی طهماسب به جای این کار‬ ‫و از طرفی شاه تحت تاثیر مشاورینی چون‬ ‫دوره سختی باشد و این زمینهساز شورشهای‬ ‫سلطنتش فقیه تشیع محمد باقر مجلسی از او‬ ‫سال حکومت کرد‪ .‬او در ‪ ۶‬اوت ‪ ۱۶94‬میلادی‬
‫به خوشگذرانیها و بیبند و باری مشغول‬ ‫ملاباشی‪ ،‬محمد حسین مجلسی و رحیمخان‬ ‫درونی شد و قویترین آن طغیان مناطق زمیندار‬ ‫جانبداری کاملی به عمل آورد‪ .‬مورخین ذکر‬ ‫تاجگذاری کرد و حکومتش با قیام افغانها‬
‫شد‪ .‬علاوه بر اینها روسها که تعرضات خود را‬ ‫حکیم باشی قرار داشت‪ .‬این دو از مخالفان وزیر‬ ‫قندهار بود که زمینه سقوط شاه سلطان حسین‬ ‫میکنند که زمان تاجگذاری شاه سلطان حسین‬ ‫به رهبری محمود هوتکی و سقوط اصفهان‬
‫از زمان شاه اسماعیل دوم آغاز کرده بودند‪ ،‬در‬ ‫اعظم به شمار میآمدند و یک لشکرکشی موفق‬ ‫اجازه نداد که صوفیان طبق رسم معمول او را‬ ‫پایتخت کشور در‪ ۱722‬میلادی به پایان رسید‪.‬‬
‫زمان شاه سلطان حسین شروع به مداخله در‬ ‫علیه شورشیان افغان توسط وزیر اعظم را مغایر‬ ‫را فراهم کرد‪.‬‬ ‫با شمشیر احاطه کنند و در عوض محمد باقر‬ ‫پایان سلطنت او فروپاشی عملی دودمان دیرپای‬
‫امور منطقه قفقاز کرده و حتی سواحل دریای‬ ‫در زمان شاه سلطان حسین تقریباً تمامی‬ ‫مجلسی را برای اینکار فراخواند‪ .‬گسترش نقش‬
‫خزر از دربند تا استرآباد (گرگان فعلی) را به‬ ‫منافع خویش میدانستند‪.‬‬ ‫ایران دستخوش شورش شد‪ .‬لگزیها اقوامی‬ ‫علمای شیعه در بنیان سیاسی ایران پیش از شاه‬ ‫صفویه را نیز رقم زد‪.‬‬
‫در «رستمالتواریخ» علت شورش افغانیها‬ ‫سنی مذهب در شمال غرب ایران بودند که وزیر‬ ‫سلطان حسین‪ ،‬در زمان شاه سلیمان صفوی‬ ‫او شخصی بود که در انزوای حرم بزرگ شده‬
‫تصرف خود درآوردند‪.‬‬ ‫ظلم بیاندازه خسروخان و گرگینخان گرجی‬ ‫اعظم شاه‪ ،‬محمد تقی خان شاملو‪ ،‬پشتیبان آنها‬ ‫آغاز شده بود‪ .‬ولی در دوره او بر شدت آن افزوده‬ ‫بود‪ .‬سواد نداشت و از آمادگی لازم برای اداره‬
‫محمود افغان محاصره بیرحمانهای را بر‬ ‫ذکر میشود که با حمایت فقها به حکومت‬ ‫بود‪ .‬بهدلیل سختگیریهای مذهبی آنها دست‬ ‫شد‪ .‬محمد باقر مجلسی مردی دیندار بود و‬ ‫کشور برخوردار نبود‪ .‬وی در عین حال دارای‬
‫مردم اصفهان تحمیل کرد‪ .‬او دستور داد همه‬ ‫قندهار و کابل و هرات رسیده بودند‪« :‬پس‬ ‫به دامان دربار عثمانی شدند و علم طغیان‬ ‫در برابر سایر ادیان و مذاهب مانند مسیحیان‪،‬‬ ‫شخصیتی آرام بود‪ .‬دینداری و پرهیزگاری وی‬
‫محصولات منطقه نابود شود‪ .‬از نیمه ژوئن‬ ‫خسروخان و گرگینخان و اتباع و عملهجاتش‬ ‫برداشتند‪.‬قبایل بلوچ هم دائماً به بم و کرمان‬ ‫یهودیان‪ ،‬صوفیان و سنیها سختگیر و نابردبار‬ ‫بهویژه خودداریش در نوشیدن باده‪ ،‬وی را شهره‬
‫‪ ۱722‬اصفهان دچار قحطی شد و یاس و‬ ‫شروع نمودند به ایذاء و آزار نمودن اهل سنت‬ ‫حمله میکردند‪ .‬از طرف دیگر شورشیان در‬ ‫بود‪ .‬این رویه را نوه او میر محمد حسین مجلسی‬ ‫خاص و عام کرده بود طوری که قبل از پادشاهی‬
‫ناامیدی بر شهر مستولی گشت‪ .‬خزانه دولت‬ ‫به مرتبهای که از حد تحریر و تقریر بیرون‬ ‫خلیج فارس با حمایت والی عمان عزم خود را‬ ‫که از نزدیکان شاه بود نیز دنبال کرد و این‬
‫خالی شد و سربازان تنها از محل بودجهای‬ ‫است‪ ،‬یعنی زنان و دختران و پسرانشان را به‬ ‫برای اشغال جزایر خلیج فارس جزم کرده بودند‪.‬‬ ‫امر در نهایت به درگیریهای فرقهای انجامید‬ ‫به وی «ملا حسین» میگفتند‪.‬‬
‫که کمپانیهای هلندی و انگلیسی مانند هند‬ ‫زور و شلاق میبردند و به جور و جفا خونشان را‬ ‫کردهای شورشی نیز همدان را در سال‪۱7۱9‬‬ ‫و سلسله صفویه را دچار ضعف شدیدی کرد‪.‬‬ ‫دوران سلطنت وی صحنه رقابت علما با‬
‫شرقی به ضمانت جواهرات شاه میدادند حقوق‬ ‫میریختند یا به ناحق به آنان تجاوز مینمودند‪.‬‬ ‫اشغال کردند و تا حومه اصفهان پیش رفتند‪.‬‬ ‫البته سیاست آزار صوفیان پیشتر از آن توسط‬ ‫اعضای حرم و خواجگان حرمسرا بود‪ .‬این عوامل‬
‫میگرفتند‪ .‬شاه برای چندمین بار تقاضای صلح‬ ‫همه این عوامل باعث شد شورشیان‬ ‫جدیترین تهدید‪ ،‬خطر افغانها بود که در‬ ‫شاه عباس به خاطر سرکوب قزلباشها نهادینه‬ ‫باعث شد تا شاه سلطان حسین در نهایت به‬
‫کرد ولی محمود افغان نپذیرفت‪ .‬در نهایت در‬ ‫جسورانهتر به نافرمانی بپردازند و در سال‬ ‫شرق به قتل و غارت میپرداختند‪ .‬سرکرده این‬ ‫شده بود و در زمان شاه سلطان حسین به اوج‬ ‫شخصی ضعیفالنفس‪ ،‬شهوتران و بادهنوش‬
‫‪ 23‬اکتبر ‪ ۱722‬سلطان حسین به شکلی‬ ‫‪ ۱72۱‬میلادی محمود افغان کرمان را محاصره‬ ‫شورشیها محمود افغان از طایفه غلزایی بود‪.‬‬ ‫خود رسید‪ .‬همه این عوامل باعث شد تا دوره‬ ‫تبدیل شود‪ .‬در دوره حکومت وی آخرین‬
‫باورناپذیر و منحصر بهفرد درماندگی و ناتوانی‬ ‫کرد و از آنجا عازم اصفهان پایتخت صفویه‬ ‫دربار شاه از سرکوب این قیامها عاجز بود‬ ‫بازماندههای نظم حکومتی و ساختار اداری‬
‫خویش را با گذاشتن تاج بر سر محمود افغان‬ ‫که با تلاشهای شاه اسماعیل‪ ،‬شاه طهماسب‬
‫به اثبات رسانید‪.‬فساد سازمان حکومتی‪ ،‬جایگاه‬ ‫و شاه عباس ایجاد شده بود از میان رفت‪ .‬وی‬
‫اوباش در مناصب دولتی‪ ،‬غارتگریهای حاکمین‬ ‫عمل ًا هیچ قدرتی در اداره امور نداشت و حتی‬
‫شهرها‪ ،‬ولخرجیهای هنگفت شاه‪ ،‬مالیاتهای‬ ‫علاقهای هم به دانستن اتفاقاتی که در اطرافش‬
‫کمرشکن‪ ،‬سقوط بازرگانی خارجی و نظایر آن از‬ ‫میافتاد نشان نمیداد‪ .‬کشور در هرج و مرج‬
‫دلایل مستقیم فروپاشی نظام حکومتی صفویه‬ ‫و نابسامانی فرو رفت و هر نوع فسق و فجوری‬
‫بدون هیچ ممانعتی حتی در پایتخت رخ میداد‪.‬‬
‫در زمان شاه سلطان حسین بود‪.‬‬ ‫شرح برخی هوسرانیها و نابسامانیهای دوره‬
‫شاه سلطان حسین‪ ،‬مقصر اصلی سقوط این‬ ‫حکومت وی در کتاب «رستم التواریخ» در اوایل‬
‫سلسله است چرا که ضعفنفس و بیاعتنایی‬ ‫حکومت فتحعلی شاه قاجار نوشته شدهاست‪.‬‬
‫او به امور کشوری و لشکری باعث درهمریختن‬ ‫محمدهاشم آصف در کتاب رستمالتواریخ‬
‫اوضاع ایران آن زمان شد‪ .‬حتی زمانی که افغانها‬ ‫شمار همسران دائم شاه حسین را حدود ‪۱۰۰۰‬‬
‫اصفهان را محاصره کردند و هنوز امکان خروج‬ ‫نفر از بلاد و اقوام مختلف کشور ذکر میکند که‬
‫از شهر وجود داشت او حاضر به ترک شهر برای‬ ‫در حرمسرایی بسیار مجلل زندگی میکردند‪.‬‬
‫گردآوری نیرو نشد و آخرین فرصت طلایی را‬ ‫قوت جنسی او را میستاید و مینویسد که‬
‫«روز و شب در اکل و مجامعت بسیار حریص‬
‫برای نجات ایران از دست داد‪.‬‬ ‫و بیاختیار بود و به جهت امتحان در یک روز‬
‫شاه سلطان حسین بهقدری به امور کشور‬ ‫و یک شب صد دختر باکره ماهرو را فرمود‪ ...‬از‬
‫بیاعتنا بود که در پاسخ به هر چیزی که به او‬ ‫برای وی متعه نمودند‪ ...‬و در مدت بیستوچهار‬
‫اطلاع میدادند و هر کاری که انجام میدادند‬ ‫ساعت ازاله بکارت آن دوشیزگان ِ دلکش ِطناز‬
‫فقط به گفتن «یخشی دور» (بسیار خوب است)‬ ‫و آن لعبتان ِ شکرلب ِ پرناز نمود و باز مانند‬
‫بسنده میکرد چنانکه یکی از معاصران وی در‬ ‫عزبان هل من مزید میفرمود» علاوه بر این‬
‫سنتی در آن دوران رایج بود که مردانی که‬
‫اینباره سروده است‪:‬‬ ‫همسر یا دختری بسیار زیبا داشتند آن را‬
‫آن ز دانش تهی‪ ،‬ز غفلت پر‬ ‫طلاق میگفتند تا برای تلذذ پادشاه به ازدواج‬
‫شاه سلطان حسین یخشی دور‬
‫شاه سلطان حسین تا سال ‪ ۱72۶‬زندانی‬ ‫موقت او درآیند‪.‬‬
‫افغانها بود و عاقبت به دستور اشرف افغان گردن‬ ‫دیانت شاه سلطان حسین باعث شد تا علمای‬

‫او در زندان زده شد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪5۲‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪9 38‬‬

‫‪65‬‬ ‫‪۷‬‬ ‫(سودوکو)‬

‫‪96‬‬ ‫‪8۲‬‬ ‫‪ 15 14 13 1۲ 11 1۰ 9 8 ۷ 6 5 4 3 ۲ 1‬عمودی‪:‬‬

‫‪۷4‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ ۱‬ـ از نخست وزیران پیشین ایران و‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫مولف «حافظ تشریح»‬ ‫‪۲‬‬
‫‪4‬‬
‫‪56‬‬ ‫‪ 2‬ـ از خیابانهای قدیمی و معروف تهران‬ ‫‪3‬‬
‫‪6‬‬ ‫ـ تکرار یک حرف ـ تک و یگانه‬
‫‪4 1 6 3۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪ 3‬ـ اجارهدهنده و صاحب ملک ـ دلهره‬
‫‪ 4‬ـ شهری در ایران ـ اغلب میوهها دارند‬ ‫‪4‬‬
‫‪4 9۲‬‬ ‫‪13‬‬ ‫ـ علامت مفعول بیواسطه ـ بدی‬ ‫‪5‬‬

‫‪3 ۷4‬‬ ‫‪ ۵‬ـ عددی است ـ از آنطرف ضمیری‬ ‫‪6‬‬

‫‪1‬‬ ‫است ـ نتیجهگیری‬ ‫‪۷‬‬
‫‪ ۶‬ـ از هنرپیشگان برجسته و فقید‬ ‫‪8‬‬

‫تئاتر ایران‬ ‫‪9‬‬
‫‪7‬ـ شهری معروف در افغانستان ـ‬
‫عمودی‪:‬‬ ‫‪11 1۰ 9 8 ۷ 6 5 4 3 ۲ 1‬‬ ‫رودخانهای در ایران‬
‫خشمگین و غضبناک‬ ‫‪ ۱‬ـ از رجال برجسته‬ ‫‪ ۸‬ـازچارپایانـواحدپولیقدیمیـوسایل‬ ‫‪1۰‬‬
‫‪ 7‬ـ بالاپوشی است ـ‬ ‫و فقید سیا سی و‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 9‬ـ نگهبان آسیاب ـ تنگدستی ـ پیمان‬
‫فرهنگی دوران پهلوی‬ ‫‪۱۰‬ـ گلی است ـ از رودخانههای ایران‬ ‫‪11‬‬
‫همصحبت و همدم‬ ‫و استاد پیشین دانشگاه‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪1۲‬‬
‫‪ ۸‬ـ اتصال ـ نوشتن‬
‫‪ 9‬ـ کاغذفروش و‬ ‫تهران‬ ‫‪3‬‬ ‫ـ تکرار یک حرف‬ ‫‪13‬‬
‫‪ 2‬ـ قدیمی ـ دورویی‬
‫صحاف ـ شکاف‬ ‫‪ 3‬ـ صدا ـ فاقد عقل‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ ۱۱‬ـ جواهر ـ خصوصیات قابل ستایش‬ ‫‪14‬‬
‫‪ ۱۰‬ـ کشوری است‬ ‫‪ 4‬ـ شهری با صنعت‬ ‫‪ ۱2‬ـ باب ـ راهنمایی و رهبری ـ از‬ ‫‪15‬‬
‫‪5‬‬
‫ـ آزادی‬ ‫قالیبافی ـ مداخل‬ ‫‪6‬‬ ‫شهرهای کنار کویر در ایران‬
‫‪۱۱‬ـ از انواع ماهیها‬ ‫‪ ۵‬ـ واحد سنتی‬ ‫‪۱3‬ـ کشوری است ـ خاندان‬ ‫افقی‪:‬‬
‫اندازهگیری وزن ـ‬ ‫‪ ۱4‬ـ درختی است ـ خانه ـ پرندهای‬
‫ـ نور ـ دام‬ ‫خطی فرضی به دور‬ ‫‪۷‬‬ ‫است ـ از گیاهان دارویی و صنعتی‬ ‫ـ قسمتی از بنا ـ گام ـ‬ ‫‪۱‬ـ از رجال و سیاستمردان‬
‫‪ ۱۵‬ـ ناشنوا ـ موسیقیدان و آهنگساز‬ ‫نوعی پارچه‬ ‫دوران قاجار و صدر اعظم‬
‫زمین ـ وی‬ ‫‪8‬‬ ‫کلاسیک ایران و خالق آثاری چون‬
‫‪ ۶‬ـ برتر از گوهر ـ‬ ‫‪9‬‬ ‫«افسانه ایرانی»‪« ،‬عمر خیام» و‬ ‫‪ ۱۱‬ـ قوای نظامی ـ واحد‬ ‫پیشین ایران‬
‫اندازه گیری سطح ـ نخبه‬ ‫‪2‬ـ حرف همراهی ـ جای‬
‫‪1۰‬‬ ‫خرابههای تختجمشید»‬ ‫اصل ـ بلند ـ صدا و ناله‬
‫و ژنی‬ ‫‪ 3‬ـ از خوراکیهای سنتی‬
‫‪ ۱2‬ـ زبانی است ـ باعث‬
‫ـ مادر به عربی ـ از ‪ ۱3‬ـ عقیده ـ از تئوریهای‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪11‬‬ ‫حل جدول شماره قبل‬ ‫پادشاهان ایران قبل از داروین ـ مقدمه درک‬

‫‪ ۸‬ـ سلمانی‬ ‫افقی‪:‬‬ ‫‪ ۱4‬ـ نوعی جاده ـ از‬ ‫یورش عربها‬
‫‪ 9‬ـ از ابزار سنتی موسیقی ـ‬ ‫‪ ۱‬ـ آهنگساز‪ ،‬نوازنده‪ ،‬خواننده‬ ‫‪ 4‬ـ خدای بزرگ ایرانیان خوراکهای سنتی‬
‫کوهی بین ایران و ترکیه و‬ ‫جازو موسیقیشناس فقید‬ ‫باستان ـ غلام و بنده ‪ ۱۵‬ـ درجات ـ برودت ـ‬
‫‪ ۵‬ـ چسبناک ـ نزاع ـ سوگند بزرگ و عمده‬
‫جمهوری آذربایجان‬ ‫ایران‬ ‫‪ ۶‬ـ خیلی گرم ـ از نظامهای‬
‫‪ ۱۰‬ـ وارد شده به میزبان ـ‬ ‫‪ 2‬ـ جزیرهای متعلق به ایران‬ ‫اقتصادی و سیاسی‬
‫‪ 7‬ـ راز ـ وسیلهای برای‬
‫پهلوان‬ ‫ـ روز گذشته‬ ‫چسباندن ـ جنس مذکر‬
‫‪۱۱‬ـ حرف فاصله ـ ورزشی‬ ‫‪ 3‬ـ طرف چپ ـ پایتخت‬ ‫ـ آشکار و ظاهر‬
‫است ـ جزوۀ منتشر شده‬
‫کشوری است‬
‫‪ 4‬ـ علامت جمع ـ دریاچهای‬ ‫‪ ۸‬ـ زبان موسیقی ـ قیمت ـ‬
‫خمیده و ناراست‬
‫در آسیا ـ منتقد‬ ‫‪ 9‬ـ غیر مترقبه ـ حرفه و‬
‫‪ ۵‬ـ از شعرا و غزلسرایان فقید‬ ‫شگرد ـ پایین آمدن‬
‫‪ ۱۰‬ـ صفت برخی سگها‬
‫و معاصر ایران‬
‫‪ ۶‬ـ ثروتمند‬

‫‪ 7‬ـ پایتخت کشوری است‬

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18