Page 13 - (کیهان لندن - سال سى و سوم ـ شماره ۱۷۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪13‬ـ ‪ Page 13‬ـ شماره ‪175‬‬
‫جمعه ‪ 24‬تا پنجشنبه ‪ 30‬اوت ‪2018‬‬

‫« برتولت برشت» و عصر تی ‌رگ ‌یها‬ ‫حسن ُرشدیه ‪،‬پدر فرهنگ جدید ایران‬

‫عوض کند تا پسرش در آرامش به سر‬ ‫سال ‪ 1898‬میلادی است؛ از‬ ‫مجلس امتحانی برپا کند و از حاصل کار‬ ‫حسن رشدیه بنیا ‌نگذار آموزش نوین در ایران و شاگردانش‬ ‫میرزا حسن تبریزی (‪ 1230‬تبریز‬
‫برد؛ چیزی که برتولت تا آخر عمر به آن‬ ‫درگذشت گوته ‪ 66‬سال می‌گذرد؛‬ ‫سخن بگوید و حمایت دعوت شدگان‬ ‫ـ ‪ 1323‬قم)‪ ،‬مشهور به رشدیه‪ ،‬از‬
‫نرسید‪ .‬نوجوانی برتولت متولد‪ 10‬فوریه‬ ‫مارکس ‪ 15‬سال پیش مرده؛ نیچه‬ ‫را جلب کند‪ .‬در مجلس امتحان «عمق‬ ‫از دانش آموزان نیز در این واقعه کشته‬ ‫کردن اوضاع تصمیم گرفت دیگر از‬ ‫پیشقدمان نهضت فرهنگی ایران در سدۀ‬
‫‪ 1898‬میلادی‪ ،‬در جنگ جهانی اول‬ ‫‪ 54‬ساله «چنین گفت زرتشت»‬ ‫تغیر» دین فروشان برملا م ‌یشود‪« .‬با‬ ‫شدند‪.‬هنگام تخریب یکی از این مدارس‬ ‫زنگ مدرسه برای صف بستن استفاده‬ ‫قبل بود‪ .‬وی نخستین موسس مدارس‬
‫گذشت و جوانیش با به سر کار آمدن‬ ‫را می‌نویسد؛ بیسمارک صدراعظم‬ ‫کنگ نجوی و اشارات» برای «برهم‬ ‫وی م ‌یخندید و م ‌یگفت‪«:‬این جاهلان‬ ‫نکند و به جای آن یکی از دان ‌شآموزان‪،‬‬ ‫جدید در تبریز و تهران بود‪ .‬او را پدر‬
‫ناز ‌یها توأم شد که آخر هم مجبور شد‬ ‫آهنین آلمان در ‪ 80‬سالگی م ‌یمیرد؛‬ ‫زدن مدرسه»‪« ،‬چاه» م ‌یکنند‪ .‬به گفته‬ ‫نم ‌یدانند که با این اعمال نم ‌یتوانند‬ ‫با صدای بلند شعر زیرا که سروده خود‬
‫از دستشان فرار کند‪ .‬در میانسالی هم‬ ‫هنوز یک سال مانده تا پدر هیتلر‪،‬‬ ‫جلوی سیل بنیادکن علم را بگیرند‪.‬‬ ‫فرهنگ جدید ایران نامید‌هاند‪.‬‬
‫گوینده اخبار جنگ جهانی دوم بود؛ به‬ ‫صاحب پسر بزرگش آدولف بشود؛‬ ‫رشدیه‪:‬‬ ‫یقین دارم که از هر آجر این مدرسه‪،‬‬ ‫او بود م ‌یخواند‪:‬‬ ‫حاجی میرزا حسن رشدیه با توصیه‬
‫اینها اضافه کنید که او در دانشگاه فلسفه‬ ‫گاندی ‪ 29‬ساله است و هنوز کسی‬ ‫«یکی از آقایان که مقامش عال ‌یتر از‬ ‫خود مدرسه دیگری بنا خواهد شد‪ .‬من‬ ‫هر آنکس در پی علم و دانایی است‬ ‫و مشورت پدرش تصمیم گرفت که به‬
‫خواند‪ .‬برای امرار معاش‪ ،‬نمایشنامه‬ ‫نم ‌یداند او پیا ‌مآور صلح و استقلال‬ ‫لیاقتش است خودداری نتوانست و گفت‪:‬‬ ‫جای رفتن به نجف و خواندن درس‬
‫می‌نوشت و تئاتر بازی می‌کرد‪.‬‬ ‫هند خواهد بود؛ تولستوی ‪ 75‬ساله‬ ‫اگر این مدارس تعمیم یابد یعنی همه‬ ‫آن روز را خواهم دید‪».‬‬ ‫بداند که وقت صف آرایی است‬ ‫طلبگی‪ ،‬روانه استانبول و مصر و بیروت‬
‫سو‌ءتغذیه شدید داشت‪ .‬بد لباس بود‬ ‫شاهکارهایش را نوشته و مشغول‬ ‫مدارس مثل این مدرسه باشد بعد از ده‬ ‫این بار دیگر اوضاع بر میرزا حسن‬ ‫البته این کار نیز فاید‌های نداشت و‬ ‫شود و آموزگاری نوین را فرا گیرد‪ .‬به‬
‫و همیشه موهایش را با نمره ‪ ،4‬از ته‪،‬‬ ‫رسیدگی به مزرع ‌ههایش است؛ لنین‬ ‫سال یک نفر ب ‌یسواد پیدا نم ‌یشود‪ .‬آن‬ ‫چنان تنگ شد که از ایران به قفقاز رفت‬ ‫پس از آن برخی طلاب تحریک شده به‬ ‫بیروت رفت و در آن جا سبک نوین‬
‫کوتاه م ‌یکرد‪ .‬دوست داشت چهر‌هاش‬ ‫‪ 28‬ساله در آلمان تبعیدی است؛‬ ‫وقت رونق بازار علما به چه اندازه خواهد‬ ‫و در همانجا به آموزش پرداخت‪ .‬وقتی‬ ‫مدرسه رشدیه حمله کرده‪ ،‬تابلوی آن‬ ‫آموزش الفبا و دروس جدید مانند‬
‫شبیه زندان ‌یها باشد‪ .‬م ‌یبینید که اصل ًا‬ ‫استالین ‪ 29‬ساله‪ ،‬کارگری ساده‬ ‫شد‪ ،‬معلوم است‪ .‬علما از حرمت افتادند‬ ‫که امی ‌نالدوله به وال ‌یگری آذربایجان‬ ‫را پایین آورده تخته سیاه آن را آتش‬ ‫حساب و هندسه و تاریخ و جغرافیا را‬
‫عجیبنیستوقتیچنینآدمیبخواهد‬ ‫است؛ جوزف گوبلز وزیر تبلیغات آینده‬ ‫اسلام از رونق م ‌یافتد!‪ ...‬صلاح مسلمین‬ ‫منصوب شد رشدیه را به تبریز فراخواند‬ ‫زدند و میرزا حسن رشدیه را از مسجد‬ ‫آموخت‪ .‬سپس در تفلیس مشغول به‬
‫برای آیندگان پیامی بگذارد‪ ،‬وی چنین‬ ‫هیتلر یک ساله است؛ زیگموند فروید‪،‬‬ ‫در این است که از صد شاگرد که در‬ ‫و دوباره دبستانی در ششکلان تبریز‬ ‫کار شد‪.‬در راه بازگشت سلطان قاجار‬
‫م ‌یگوید‪« :‬حقیقتی است که من در‬ ‫راینر ماریا ریلکه و توماس مان‪ ،‬اولین‬ ‫مدرسه درس م ‌یخوانند یک دو تاشان‬ ‫برپا شد‪ .‬در این دبستان جدید شاگردان‬ ‫ششکلان بیرون راندند‪.‬‬ ‫(ناصرالدین شاه) از سفر فرنگ‪ ،‬رشدیه‬
‫عصر تیرگ ‌یها به سر م ‌یبرم‪.»...‬برشت‬ ‫اثرشانرامنتشرم ‌یکنندوهنوزارنست‬ ‫ملا و باسواد باشند و سایرین جاهل و‬ ‫مدتطولان ‌یتریدرمدرسهم ‌یماندندو‬ ‫میرزا حسن رشدیه چندی بعد حیاط‬ ‫طر ‌حهای آموزشی خود را ارائه کرد و شاه‬
‫در این شعرش از سیاهی روزگار حرف‬ ‫همینگوی به دنیا نیامده؛ دکتر هوفمان‪،‬‬ ‫علاوه بر پوشیدن لبا ‌سهای یک شکل‪،‬‬ ‫مسجد شی ‌خالاسلام در تبریز را بازسازی‬ ‫او را مأمور کرد که به ایران آمده و همین‬
‫م ‌یزند و نبود آرامش؛ چیزی که در‬ ‫اختراع جادوی ‌یاش قرص آسپرین را به‬ ‫تابع و مطیع علما باشند‪».‬‬ ‫کرد و اتا ‌قهای آن را سامان داد تا به‬ ‫سبک را در شهرهای ایران را‌هاندازی کند‬
‫تمام عمر دنبالش بود‪« .‬چه روزگاری‬ ‫ثبت م ‌یرساند و درست ‪ 20‬روز بعد‬ ‫میرزا حسن مدیر مدرسه رشدیه‬ ‫ناهار نیز به آنها داده م ‌یشد‪.‬‬ ‫عنوان کلاس درس از آنها استفاده کند‪.‬‬ ‫اما پس از چندی‪ ،‬از این تصمیم پشیمان‬
‫شده است حتی گفت و گو درباره‬ ‫از تولد آخرین شاه قاجار در ایران‪ ،‬در‬ ‫پس از آنکه در تبریز برای ایجاد مدارس‬ ‫وقتی امی ‌نالدوله در سال ‪ 1276‬به‬ ‫دوباره مردم به این مدرسه جدید اقبال‬ ‫شد و را‌هاندازی مدارس جدید را به وقتی‬
‫درختان‪ ،‬جنایت محسوب م ‌یشود» و‬ ‫طبقه دوم خان ‌های در شهر اشتوتگارت‬ ‫زحمت کشیده بود به تهران رفت‪« .‬فریاد‬ ‫تهران آمد‪ ،‬میرزا حسن خان رشدیه نیز‬ ‫نیکویی نشان دادند و مدارس سنتی و‬
‫آن وقت از آیندگان م ‌یخواهد‪« :‬شما‪،‬‬ ‫اولین پسر خانواده برشت به دنیا م ‌یآید‪.‬‬ ‫مقدسین بلند شد که آخرالزمان نزدیک‬ ‫به پشتوانه او به تهران آمد و مدارسی‬ ‫قدیمی از رونق افتاد‪.‬چندی نگذشت‬ ‫دیگر موکول کرد‪.‬‬
‫ای شمایی که از م ّد دریاها بر خواهید‬ ‫طبقه پایین این خانه تراشکاری است‬ ‫شده است که جماعتی بابی و لامذهب‬ ‫را به نام «مدارس رشدیه» در تهران‬ ‫که تکفیر شد و فتوای انهدام مدارس‬ ‫میرزا حسن رشدیه در سال ‪1268‬‬
‫خاست‪ ...‬با اغماض از من یاد کنید»‪.‬‬ ‫و پدر برتولت تصمیم م ‌یگیرد خانه را‬ ‫م ‌یخواهند الفبا را تغییر دهند‪ ،‬قرآن را‬ ‫جدید صادر شد‪ .‬به دنبال آن عد‌های‬ ‫یزدگردی خورشیدی به زادگاه خود‬
‫از دست اطفال بگیرند و کتاب به آنها‬ ‫بنیانگذاری کرد‪.‬‬ ‫به مدارس جدید حمله بردند و شروع‬ ‫تبریز بازگشت و در مسجدی در محلۀ‬
‫سالی بسر آمد‪ .‬در پایان سال‪ ،‬رشدیه‬ ‫به تخریب اموال مدرسه کردند‪ ،‬دانش‬ ‫ششکلان تبریز‪ ،‬مدرسه‌ای به شیوه‬
‫یاد بدهند‪».‬‬ ‫جمعی را به مسجد دعوت م ‌یکند تا‬ ‫آموزان را زخمی کردند و حتی تنی چند‬ ‫جدید را‌هاندازی کرد که به دو زبان‬
‫شیخ فضل‌الله نوری در جلسه‌ای‬ ‫فارسی و ترکی آذربایجانی در آن تدریس‬
‫به ناظ ‌مالاسلام کرمانی درباره مدارس‬ ‫م ‌یشد‪ .‬تخته سیاهی جلوی شاگردان‬
‫جدید م ‌یگوید‪« :‬ناظم الاسلام‪ ،‬ترا به‬ ‫آویخت و الفبای آسان شده را به سرعت‬
‫حقیقت قسم م ‌یدهم‪ .‬آیا این مدارس‬ ‫به آنها آموخت‪ .‬از کتاب‌های آسان‬
‫جدید خلاف شرع نیست؟ آیا ورود به‬ ‫حکای ‌تها را خواند و نظم و انضباطی‬
‫این مدارس مصادف با اضمحلال دین‬ ‫را در میان شاگردان حاکم کرد‪ .‬پس از‬
‫اسلام نیست؟ آیا درس زبان خارجه و‬ ‫چندی تابلوی مدرسه رشدیه را بر سر در‬
‫تحصیل شیمی و فیزیک عقاید شاگردان‬ ‫مکتب خانه ششکلان تبریز آویزان کرد‪.‬‬
‫گروهی از روحانیون آن روز این‬
‫را سخیف و ضعیف نم ‌یکند؟»‬ ‫شیوه نوین آموزشی را که با اصول قدیم‬
‫زنده یاد حسن رشدیه‪ ،‬تألیفات متعدد‬ ‫آموزش متفاوت بود‪ ،‬برنتافتند و هر روز‬
‫دارد از جمله‪ :‬بدائ ‌هالتعلیم‪ ،‬نهای ‌هالتعلیم‪،‬‬
‫وطن دیلی (به ترکی آذربایجانی)‪ ،‬تاریخ‬ ‫علیه وی شایعاتی درست م ‌یکردند‪.‬‬
‫شفاهی‪ ،‬جغرافیای شفاهی و غیره‪ .‬در‬ ‫متحجران زنگ مدرسه وی را ناقوس‬
‫زمانی که در تهران بود‪ ،‬روزنامه تهران‬ ‫کلیسا می‌نامیدند و اعلام می‌کردند‬
‫که کسانی که فرزند خود را به مدرسه‬
‫را انتشار م ‌یداد‪.‬‬ ‫م ‌یفرستند کافرند‪ .‬رشدیه برای آرام‬
‫میرزا حسن‪ ،‬در‪ 29‬آذر‪ 1323‬در قم‪،‬‬

‫در سن ‪ 97‬سالگی درگذشت‪.‬‬

‫‪7 439‬‬

‫‪39‬‬ ‫(سودوكو)‬
‫‪94‬‬
‫‪ 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬عمودی‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1‬ـازشعبوفرقاسلامـخلوصوصافی‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬ـ پایتخت کشوری است ـ از حبوبات‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪8 52‬‬ ‫ـ پوشاک‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬ـ تکرار یک حرف ـ غنی ـ درختی‬ ‫‪3‬‬
‫‪14‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪1‬‬ ‫است‬ ‫‪4‬‬
‫‪4‬ـ از زبا ‌نها ـ جانشینان ـ شیر‬
‫‪9 23‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 5‬ـ صحیفه ـ از ابزار برش ـ ارزش‬ ‫‪5‬‬
‫‪ 6‬ـ از سیاستمردان ادیب و دانشمند‬
‫‪65‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫دوران قاجار و صدر اعظم پیشین ایران‬ ‫‪6‬‬
‫‪ 7‬ـ از بازیگران مشهور و برجستۀ تئاتر‬
‫‪ 8‬ـ انتها‬ ‫عمودی‪:‬‬ ‫‪11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪9‬ـ تخمین بها ـ مادر‬ ‫کشور ما ـ فرمانده‬
‫‪1‬ـ تنیس‌باز قدیمی‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 8‬ـ زهر ـ از میو‌هها ـ خلق و خوی‬ ‫‪8‬‬
‫به عربی‬ ‫از کشور ما با شهرتی‬ ‫‪9‬ـ پایتخت کشوری است ـ کژرفتاری‬
‫‪10‬ـ صدا و ناله ـ دیار‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪11‬ـ ضمیری است ـ‬ ‫جهانی‬ ‫ـ بصیر‬ ‫‪10‬‬
‫از شیرینی‌های سنتی‬ ‫‪2‬ـ از فلاسفۀ بزرگ و‬ ‫‪3‬‬ ‫‪10‬ـ مجعد ـ قهرمان یکی از‬
‫افسانه‌های عاشقانۀ شرقی ـ واحد‬ ‫‪11‬‬
‫ـ دست‬ ‫نا ‌مآور آلمان‬ ‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪3‬ـ حادثه ـ ضمیری‬ ‫انداز‌هگیری زمان‬
‫‪5‬‬ ‫‪11‬ـ حیوانی است ـ رو اندازی است‬ ‫‪13‬‬
‫است‬ ‫‪6‬‬
‫‪4‬ـ بدون ـ حیوانی است‬ ‫ـ انکارکننده‬ ‫‪14‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪12‬ـ دود کردن ‌یها ـ از شیرین ‌یهای‬ ‫‪12‬ـ از معدن ‌یها ـ میو‌های‬
‫ـ رفتار به ناز‬ ‫است ـ از حرفه‌های پر‬ ‫‪15‬‬
‫‪ 5‬ـ کشیده شدن ـ از‬ ‫‪8‬‬ ‫سنتی ـ ک ‌فپوشی است‬
‫‪9‬‬ ‫‪13‬ـ رها ـ بیان شده ـ کشوری است‬ ‫درد سر‬ ‫افقی‪:‬‬
‫اجرام آسمانی‬ ‫‪14‬ـ نوعی گرمابه ـ محل ذخیره کردن‬ ‫‪13‬ـ از رؤسای جمهوری‬
‫‪ 6‬ـ غیر مناسب ـ تازی‬ ‫‪10‬‬ ‫‪1‬ـ حماسه‌سرای نام‌آور‬
‫‪ 7‬ـ سرپیچی ـ کشوری‬ ‫ـ بخار متراکم‬ ‫پیشین آمریکا‬ ‫ایرانزمین‬
‫‪15‬ـ از شعرای برجسته و نوپرداز‬ ‫‪14‬ـازسلسل ‌ههایحکومتی‬
‫است‬ ‫در ایران ـ شهری قدیم در‬ ‫‪2‬ـ درختی است ـ حرف‬
‫ایران ـ مانع‬ ‫تعجب ـ خزند‌های است ـ‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪11‬‬ ‫کشور ما ـ فلزی است‬
‫حل جدول شماره قبل‬ ‫‪15‬ـ کوهی در ایران ـ‬ ‫جاودانی‬
‫مرضی است خطرناک ـ از‬ ‫‪3‬ـ ضمیری است ـ مهربان‬
‫‪ 8‬ـ قسمتی از دوچرخه ـ‬ ‫افقی‪:‬‬ ‫ـ پارچ ‌های گرانبها ـ قدرت‬
‫گوشواره‬ ‫شهرهای ایران‬ ‫‪4‬ـ ورزشی است ـ لگام ـ‬
‫‪1‬ـ از قربانیان انقلاب کبیر‬
‫‪9‬ـ تکرار یک حرف ـ مفهوم‬ ‫فرانسه‬ ‫خلیجی در آسیا‬
‫و مقصود سخن‬ ‫‪ 5‬ـ از رجال فرهنگی و‬
‫‪2‬ـ رشد ـ مادر ـ تعمیر‬
‫‪1 0‬ـ ا ز خو ا نند گا ن‬ ‫پارچه‬ ‫معروف و فقید ایران‬
‫خو ‌شصدا‪ ،‬فرامو ‌شناشدنی‬ ‫‪ 6‬ـ کمک ـ دکانی است ـ‬
‫‪3‬ـ از شعرای معروف ایران‬
‫و فقید ایران‬ ‫در دوران صفویه‬ ‫زمان نیامده‬
‫‪11‬ـ بی پدر ـ متمتع‬ ‫‪ 7‬ـ دیدار ـ سرپوشی است‬
‫‪4‬ـ بخشی از اوستا ـ‬
‫نوشیدن‬ ‫ـ سلسله‬
‫‪ 8‬ـ پهلوان ـ معروف ـ‬
‫‪ 5‬ـ جایز ـ س ‌هچهارم کرۀ‬
‫زمین ـ از ابزار موسیقی‬ ‫واهمه ـ وی‬
‫‪ 6‬ـ ظلم ـ نام‬ ‫‪ 9‬ـ علامت جمع ـ درنگ‬

‫‪ 7‬ـ ادوی ‌های است ـ حمل‬ ‫ـ حیات‬
‫و نقل‬ ‫‪10‬ـ شرقی ـ جمیل‬
‫‪11‬ـ درست و رسا ـ ولی‬
‫ـ شهری در ایران ـ عقیده‬