Page 16 - (کیهان لندن - سال سى و هفتمـ شماره ۲۶۹ (دوره جديد
P. 16
صفحه - Page 16 - ۱۶شماره ۱۷۳۵
جمعه ۲۰تا پنجشنبه ۲۶تیرماه ۱۳99خورشیدی
– همه هزینههای اهدای این جایزه =جمعهبازار تهران در
پارکینگ پروانه از سال
در سال اول را زندهیاد میثاقیه پرداخت ۱۳۷۵راهاندازی شد و در
طول این سالها با فروش
و مراسم را هم در سینمای «کاپری» عتیقهجات ،صنایع دستی،
پوشاک و کالاهای هنری
برگزارکردندکهمتعلقبهآقایمیثاقیه به یکی از جاذبهها و مقاصد
گردشگری و اماکن مورد
بود .نحوه انتخاب «بهترین»های سال
توجه پایتخت تبدیل شد.
هم ظاهرا بر اساس یک نظرسنجی = من نمیدانم فکر اولیه
دادن جایزه «سپاس» به
از خوانندگان مجله «فیلم و هنر»، هنرمندان سینما از علی
مرتضوی بود یا مهدی
که خب ادعا شد مخاطبان واقعی میثاقیه یا کسی دیگر؛ ولی
تصمیم گرفتند این جایزه
فیلمهای ایرانی هستند ،انجام گرفت از طرف یک مجله سینمایی
داده شود چون آن موج
و جوایز سال اول بدون آنکه کمیته گسترده انتقادها و تحقیرها
[علیه «فیلمفارسی»] را
انتخاب یا هیأت داورانی در کار باشد، مجله «فیلم» راه انداخته
بود و آنها میخواستند
عملا به معروفترین و پرکارترین و نشان دهند که در عوض
یک مجله سینمایی دیگر
پولسازترین هنرمندان و فیلمهای با دادن جایزه به هنرمندان
فیلمهایایرانیازآنهاتقدیر
آن سال داده شد که عبارت بودند از: و سپاسگزاری میکند.
انتخاب نام «سپاس» برای
زندهیاد فردین به عنوان بهترین بازیگر این جایزه هم دقیقا بر
مرد به خاطر بازی در فیلم «سلطان اساس این فکر بود.
=جوایزی که در سال
قلبها» ،زندهیاد فروزان به عنوان اول داده شد اعتباری
واقعی برای هنرمندانی که
بهترین بازیگر زن به خاطر بازی در آنها را دریافت کردند و
در مجموع خود سینمای
فیلم «تنگه اژدها» ،سیامک یاسمی ایران محسوب نشد و این
امر موجب آن شد که علی
به عنوان بهترین کارگردان به خاطر مرتضوی تصمیم بگیرد از
سال بعد جوایز «سپاس» را
کارگردانی فیلم «تنگه اژدها» ،محمود به گونهای جدیتر که بتواند
اعتباری برای آن محسوب
کوشان به عنوان بهترین فیلمبردار شود برگزار کند .در نتیجه
در دومین دوره «جشنواره
به خاطر فیلمبرداری فیلم «یوسف تقی مختار از جشنواره سینمایی سپاس» که در بهار ۱۳4۹
«سپاس» میگوید برگزار شد ،مبنای انتخاب
و زلیخا»؛ و «سلطان قلبها» هم به از رأی و نظر خوانندگان
مجله «فیلم و هنر» به آراء
عنوان بهترین فیلم سال انتخاب شد. یک کمیته داوری تغییر
یافت .به این ترتیب که
=ولیظاهراازسالدومتغییراتی رای و نظر خوانندگان مجله
و تماشاگران فیلمها برای
در نحوه انتخاب «بهترینها» تعیین «محبوبترینهای
سال» و نه لزوما «بهترینها»
به وجود آمد .ممکن است کمی حفظشد،ولیجوایزاصلیبه
کسانی داده شد که از سوی
در این مورد توضیح بدهید؟ کمیته داوری انتخاب شدند.
=به دنبال یک جنگ
– خب ،واضح است که اهدای قلمی که بین من و
نویسندگان مجله «فیلم»
جوایزی به این صورت ،آنهم از طرف از یکسو با علی مرتضوی
مجلهای سینمایی که مبلّغ و معرف و نویسندگان مجله «فیلم
و هنر» از سوی دیگر
استودیوهای فیلمسازی ،فیلمسازان درگرفته بود ،در میان ج ّوی
از رقابت و دشمنی احمقانه
و هنرمندان آن زمان سینما بود و بیپرده -و گاه خیلی تند و پر چالش- اواسط دهه ۳۰به بعد گرفتن امتیاز مصطفی الموتی که نماینده مجلس تولید ایران نمایش داده میشد .هدف و کور ،من حتی در سال
با شماری از دست اندرکاران سینما، انتشار هر نوع نشریهای از دولت شورای ملی شده بود ،منتشر کرد که از این جشنواره تشویق سینمای ۱۳4۹اقدام به برگزاری
به نوعی غیررسمی ارگان سینمای اهالی مطبوعات ،منتقدان فیلم و منوط به سه شرط بود که شامل حال هرچند هیچکدام به سرانجامی نرسید داخلی بود و جوایز «سپاس» به مراسم مشابهی کردم با
کسانی از این قبیل ،طرحهای نو و مرتضوی نمیشد .اول اینکه متقاضی ولی او مص ّرانه به کارش ادامه داد و با هنرمندان و دستاندرکاران فیلمهای عنوان «جایزه تحسین» که
ایران و حامی تهیهکنندگان فیلمها اغلب گستاخانه و جنجالبرانگیزی دریافت امتیاز انتشار نشریه میبایست به کار بردن تجربیاتی که از هر یک ایرانی هدیه میشد .کیهان لندن در فقط برای یک سال ،آنهم با
برای تغییر شکل و محتوای فیلمها حداقل ۳۰سال سن داشته باشد؛ دوم از شکستهایش به دست میآورد این ارتباط با تقی مختار ،هنرمند دادن جوایزی به سازندگان
محسوب میشد ،هرچند بازتاب ارائه میکردیم از جمله ،مثلا ،پیشنهاد اینکه دارای درجه تحصیلی حداقل و روزنامهنگار شناختهشده ایران ،به فیلم «طلوع» ساخته
برگزاری «کنگره بررسی مسائل لیسانس باشد؛ و سوم اینکه حداقل بالاخره به آنچه میخواست رسید. برادران میناسیان با شرکت
قابل ملاحظهای در میان قشر خاص فیلم ایرانی» ،ایجاد حرکتی به نام ۱۰سال سابقه کار مطبوعاتی داشته فکر میکنم بد نیست حالا که داریم گفتگو پرداخته است. گوگوشوجمشیدمشایخی
«نهضت سینمای ارزان» با این هدف باشد .طبیعی است که مرتضوی وقتی درباره پیشینهی فعالیتها و شخصیت =آقای مختار ،شما نویسنده و برگزار شد و بعد که رابطه
تماشاگران آن نوع فیلمها یافت ،اما که بشود از سلطه نامهای جاافتاده شروع کرد دارای هیچکدام از این زندهیادعلیمرتضویصحبتمیکنیم سردبیر مجلههای هفتگی «ماه نو ناخوشایند من و مرتضوی با
و گرانقیمت کاست و راه را برای شرایط نبود و بعدها هم که سنش از به این نکته مهم هم اشاره کنم که پا در میانی دوستان و اهالی
نمیتوانست مورد تائید عمومی– به ورود جوانها و افراد مستعدی که ۳۰سال گذشت و سابقهای هم پیدا قبل از انتشار دوره اول مجله «فیلم و برای فیلم» که به «فیلم» معروف سینما ترمیم یافت و تبدیل
امکان عرضاندام در عرصه سینما را کرد چون مدرک لیسانس نداشت هنر» به صورت ماهانه ،در اواخر سال به دوستی و همکاری شد،
ویژه اهل فن ،کارشناسان ،منتقدان نداشتند باز کرد ،و یا مثلا با نقد تند از نمیتوانست امتیاز بگیرد .در نتیجه ،۱۳۴۰علی مرتضوی با استفاده از بود و همچنین نشریه ماهانه
وضعیت فیلمنامهنویسی موجود و در همیشه مجبور بود از امتیاز نشریاتی امتیاز «ستاره سینما» ماهنامهای برای دیگر ادامه نیافت.
فیلم و کل جامعه مطبوعات آن مقابل تشویق فیلمسازان به استفاده که به جهات مختلف دیگر منتشر آن منتشر کرد که پس از مدتی به «ستاره سینما» که بعدها هفتگی
از داستانهای نویسندگان ایرانی نمیشدند یا کار انتشارشان به دلیلی جهت اختلافاتی که بین او و ناشر و جشنواره سینمایی «سپاس» برای
زمان– باشد و به این دلیل جوایزی و فیلمنامههای کسانی که بیرون به دستانداز افتاده بود استفاده بکند. گردانندگان مجله هفتگی «ستاره منتشر میشد ،با علی مرتضوی ایرانیانی که دهه پنجاه خورشیدی
از استودیوها کارهای خوبی تولید همه جوانهایی که در آن دوران سینما» پیش آمد انتشار آن متوقف را در کشور دیدهاند ،نامی آشناست.
که در سال اول داده شد اعتباری میکردند ولی خریداری نداشت ،تلاش نشریاتی منتشر میکردند ناگزیر شد .در نتیجه مرتضوی با استفاده از ناشر و مدیر مجله «فیلم و هنر» «سپاس» نخستین جشنواره فیلم و
کردیم جهت کار را از تولید فیلمهای بودند از همین روش استفاده کنند. امتیاز «صبح امروز» ،متعلق به دکتر سینمای ایران است که علی مرتضوی
واقعی برای هنرمندانی که آنها را به اصطلاح «فیلمفارسی» به «فیلم خود من هم وقتی در زمستان سال مصطفی الموتی« ،فیلم و هنر» را به و بنیانگذار جشنواره و جایزه در سال ۱۳۴۷آن را به راه انداخت
ایرانی» تغییر دهیم .مجموعه این ۱۳۴۷مجله «فیلم» را راهاندازی صورت ضمیمهای ماهانه برای روزنامه و نخستین مراسم آن در ۱۳خرداد
دریافت کردند و در مجموع خود اقدامات ما در مجله «فیلم» که انتشار کردم دقیقا همین کار را کردم .یک «صبح امروز» منتشر کرد که فقط سینمایی «سپاس» آشنا بودید. ۱۳۴۸در سینما کاپری تهران برگزار
آن دو سه سالی ادامه داشت ،سر و آقایی بود به نام محمدعلی شیرازی که پنج شماره دوام آورد و کار انتشارش شد .در این جشنواره فقط فیلمهای
سینمای ایران محسوب نشد و این صدای زیادی هم در محافل سینمایی صاحبامتیاز نشریهای بود به نام «ماه در مرداد ۱۳۴۱متوقف شد .در فاصله هدف وی از به راه انداختن این
و هم در میان مخاطبان نشریه و نو» که مدتی بود به دلیل عدم توانایی مرداد تا اسفند آن سال شخصی به نام
امر موجب آن شد که علی مرتضوی تماشاگران فیلمها به راه انداخت و مالی انتشارش متوقف شده بود .من در عبدالمجید رمضانی توانست امتیازی جشنواره چه بود؟
موج بحث و گفتگوی انتقادی در قبال پرداخت یک مبلغ ماهانه امتیاز بگیرد به نام «فیلم و هنر» و در اسفند – بله ،من زندهیاد علی مرتضوی را از
تصمیم بگیرد از سال بعد جوایز این زمینه بالا گرفت و به نشریات او را درواقع اجاره کردم و چون از ۱۳۴۱مجلهای به این نام را زیر نظر دوران نوجوانیام که در اغلب مجلات
دیگر هم– حتی روزنامههای پرتیراژ لحاظ قانونی موظف بودم از نام رسمی یک هنرینویس دیگر به نام اردشیر آن زمان پرسه میزدم و مطالب
«سپاس» را به گونهای جدیتر که «کیهان» و «اطلاعات» -سرایت نشریه استفاده کنم ترفندی به کار مهاجر منتشر کند که بیشتر از دو مختلفی مینوشتم ،میشناختم و با او
کرد و باعث شد که تهیهکنندگان بردم و در لوگوی مجله به دنبال نام شماره دوام نیاورد و پس از انتشار همکاری نزدیک داشتم و به مرور که
بتواند اعتباری برای آن محسوب شود فیلمها ،و در رأس آنها زندهیاد مهدی «ماه نو» عبارت «برای فیلم» را اضافه شماره مخصوص نوروز در ۲۸اسفند هر دو ما رشد کردیم و در عرصههای
میثاقیه که در ضمن رئیس «اتحادیه کردم؛ با این ابتکار که عنوان «فیلم» آن سال تعطیل شد و مدیر و صاحب مطبوعات هنری و سینما کارهایی
برگزار کند .در نتیجه در دومین دوره تهیهکنندگان فیلمهای ایرانی» نیز را در لوگوی مجله خیلی بزرگتر و امتیازش هم دیگر تا یک سال ،پس انجام دادیم که برخیشان جریانساز
بود به دست و پا افتاده و کوشش درشتتر از عنوان اصلی نشریه آوردم از آنکه امتیازش را در اختیار علی شدند ،این دوستی عمق بیشتری
«جشنواره سپاس» که در بهار ۱۳۴9 کنند با این موج انتقادی وسیع که و به این ترتیب همه آن را به عنوان مرتضوی گذاشت ،نتوانست آن را یافت؛ هرچند که در برهههایی از
راه افتاده بود مقابله کنند .وقتی چند منتشر کند .اگر آن دو شماره را دوره زمان نه فقط با هم رقابت میکردیم
برگزار شد ،مبنای انتخاب از رأی و حرکت آنها– که شرحاش طولانی مجله «فیلم» میشناختند. دوم انتشار «فیلم و هنر» بدانیم ،باید بلکه گاه کارمان به اختلافهای جدی
است و شاید از حوصله این گفتگو =فکر میکنید انگیزه علی گفت دوره سوم آن که از فروردین و زد و خوردهای قلمی هم میکشید
نظر خوانندگان مجله «فیلم و هنر» به خارج باشد– به جایی نرسید ،آنوقت مرتضوی در راهاندازی «جایزه سال ۱۳۴۳با مدیریت علی مرتضوی که خب ،البته حاصل ناپختگی و شور
تصمیم گرفتند برای دهانکجی به شروع شد و ادامه یافت ،هم پایدار ماند و ش ّر جوانی و تا حدودی کلهشقی من
آراء یک کمیته داوری تغییر یافت .به منتقدان فیلمهای ایرانی با برگزاری سپاس»چهبود؟آیایکحرکتاصیل و هم مورد توجه و حمایت فیلمسازان در آن دورهها بود.علی مرتضوی چند
مراسمی پر سر و صدا ،جوایزی به و هنرمندان قرار گرفت و هم موقعیت سالی از من بزرگتر بود و طبعا زودتر از
این ترتیب که رای و نظر خوانندگان معروفترین و محبوبترین هنرمندان برایجوابگوییبهنیازواقعیفرهنگی و محبوبیت خوبی بین خوانندگان و من وارد عرصه مطبوعات– بهخصوص
آنوقت سینما بدهند و این کار را هم به مخاطبان نشریات هنری و سینمایی مطبوعات هنری و سینمایی– شده
مجله و تماشاگران فیلمها برای تعیین نیابت از تماشاگران فیلمها انجام دهند و هنری در جامعه متحول ایران بود پیدا کرد و سکوی پروازی شد برای بود .با آنکه خودش زیاد اهل نوشتن
تا نشان داده باشند که این هنرمندان کارهای دیگری که مرتضوی در عرصه و به اصطلاح روزنامهنگاری نبود و به
«محبوبترینهای سال» و نه لزوما تا چه حد مورد توجه و محبوب مردم یا یک حرکت تقلیدی و کپیبرداری سینما و مطبوعات سینمایی انجام کار مطبوعاتی مثل کاری تجاری یا
هستند .حالا من نمیدانم که فکر اولیه داد از جمله سرمایهگذاری در تولید کسب و کاری برای درآمدزایی نگاه
«بهترینها» حفظ شد ،ولی جوایز دادن چنین جایزهای به هنرمندان از جوایز سینمایی در غرب؟ بعضی از فیلمها ،راهاندازی «جشنواره میکرد -و ادعای چندانی هم جز
سینما از علی مرتضوی بود یا مهدی – میتوانم بگویم در ابتدای امر سینمایی سپاس» ،در اختیار گرفتن این نداشت -ولی به شدت عاشق این
اصلی به کسانی داده شد که از سوی میثاقیه یا کسی دیگر ،ولی آنچه مسلم هیچیک از این دو انگیزه در کار نبود. امتیاز انتشار مجله معروف و قدیمی کار بود و مهارت خاصی در مدیریت
است اینکه تصمیم گرفتند این جایزه اهدای جوایزی به نام «سپاس» در سال «ستاره سینما» و بالاخره ورودش نشریاتی که منتشر میکرد داشت .تا
کمیته داوری انتخاب شدند. از طرف یک مجله سینمایی داده اول برگزاری آن ،یعنی سال ،۱۳۴۸ به عرصه تهیهکنندگی و تولید چند جایی که یادم است ،او در دهه ۳۰
شود چون آن موج گسترده انتقادها درواقع واکنشی در مقابل انتقادهای فیلم سینمایی که یکی از آنها را به خورشیدی ،قبل از انتشار مجله «فیلم
=مراسم دومین دوره در کجا و تحقیرها را مجله «فیلم» راه انداخته تندی بود که نسبت به فیلمهای نام «تعصب» با بازی زندهیاد فردین و و هنر» ،اول بار با استفاده از امتیاز
بود و آنها میخواستند نشان دهند که ایرانی آن دوره جریان داشت .وقتی خانم شورانگیز طباطبائی ،من ساختم روزنامه «پست تهران» که متعلق به
برگزار شد؟ اعضای کمیته داوری و در عوض یک مجله سینمایی دیگر من در اوایل زمستان سال ۱۳۴۷ و قرار بود فیلم دیگری هم با شرکت محمدعلی مسعودی ،برادرزاده عباس
با دادن جایزه به هنرمندان فیلمهای مجله «فیلم» را راهاندازی و بطور گوگوش و داریوش برایش بسازم که مسعودی صاحب امتیاز و بنیانگذار
برندگان جوایز آن سال چه کسانی ایرانی از آنها تقدیر و سپاسگزاری هفتگی منتشر کردم هدفم این بود که به دلیل خروج من از ایران عملی نشد. روزنامه «اطلاعات» ،بود یک مجله
میکند .انتخاب نام «سپاس» برای این آن را به تریبونی برای «نقد سازنده» از =به این ترتیب علی مرتضوی سینمایی ،به نظرم به نام «پست تهران
بودند؟ جایزه هم دقیقا بر اساس این فکر بود. سینمای ایران تبدیل کنم .در نتیجه نشریاتی که منتشر کرده با سینمایی» ،منتشر کرد که چندان
=نحوه برگزاری دوره اول اهدای از همان شماره اول ما شروع کردیم به موفق نبود ولی موجب شناخته شدن
– دومین دوره مراسم اهدای جوایز «جایزه سپاس» چگونه بود؟ منابع انتقاد تند از فیلمها و فیلمسازانی که استفاده از امتیاز افراد دیگر بوده. او در عرصه فیلمسازی و محافل هنری
کارهاشان واقعا مبتذل و بیارزش بود آن زمان و باز شدن پایش به مجلات
«سپاس» در اردیبهشت سال ۱۳۴9 مالی آن از کجا تامین شد؟ و در مقابل حمایت و تشویق از کسانی آیا هیچوقت خودش صاحبامتیاز سینمایی و استودیوهای فیلمسازی
که سعی میکردند در آن بازار آشفته شد .از آن پس بود که او با استفاده
در نایت کلاب درایوین سینمای ونک و بی در و پیکر تا جایی که میتوانند نشریاتی که منتشر میکرد نبود؟ از امتیاز برخی دیگر از نشریاتی که
فیلمهای بهتری بسازند .برای رسیدن – نه ،نبود و نمیتوانست باشد .از مدیرانشان یا توانایی مالی ادامه انتشار
برگزار شد و هفت نفر از کارشناسان به این هدف ،ضمن چاپ مقالاتی از روزنامههاشان را نداشتند و یا پست و
صاحبنظران و انجام مصاحبههایی مقامی در ادارات دولتی و مجلس و
رشتههای مختلف هنری در آن کمیته اینجور جاها گرفته بودند و خودشان
وقت و فرصت انتشار نشریاتشان
داوری حضور داشتند که عبارت بودند را نداشتند ،چند مجله دیگر ،از
جمله «صبح امروز» متعلق به دکتر
از دکتر محمدجعفر محجوب نویسنده
و استاد دانشگاه تهران ،دکتر هرمز
فرهت آهنگساز و استاد موسیقی
دانشگاه تهران ،عبدالرضا دریابیگی
هنرمند نقاش ،محمدعلی جعفری
بازیگر و کارگردان تئاتر و سینما،
عباس پهلوان نویسنده و روزنامهنگار،
اسماعیل نوریعلاء شاعر و منتقد
هنری ،و بهرام ریپور کارگردان و
منتقد فیلم .در این سال بود که
جوایز «سپاس» با داوری و انتخاب
کسانی که نام بردم به فیلم «قیصر» به
عنوان بهترین فیلم و مسعود کیمیایی
و بهروز وثوقی به عنوان بهترین
کارگردان و بازیگر مرد داده شد و
علاوه بر این جوایز بهترین بازیگر نقش
مکمل زن به ایران دفتری به خاطر
بازی در فیلم «قیصر» و جایزه بهترین
موسیقی متن به اسفندیار منفردزاده
به خاطر ساختن موسیقی این فیلم
تعلق گرفت تا برنده اصلی جوایز
«سپاس» آن سال «قیصر» باشد و بر
رقیب مطرحاش فیلم «گاو» ،ساخته
داریوش مهرجویی ،پیشی بگیرد؛ که
البته در نحوه این انتخاب و رقابت بین
«قیصر» و «گاو» ملاحظاتی در جریان
بود و اعمال شد که فکر نمیکنم
اشاره به آن در این گفتگوی مختصر
ادامه در صفحه ۱۷ ضرورتی داشته باشد.