Page 7 - (کیهان لندن - سال سى و هشتم ـ شماره ۳۵۵ (دوره جديد

‫صفحه ‪7‬ـ ‪ Page 7‬ـ شماره ‪1821‬‬
‫جمعه ‪ ۱‬تا پنجشنبه ‪ 7‬آوریل ‪۲۰۲۲‬‬

‫روزنامه آلمانی «بیلد»‪:‬‬ ‫بودن‪ ،‬فضایی به مراتب پیشرفتهتر از باکو و مناطق‬ ‫ملانصرالدین؛‬ ‫=در دوران قبل از انقلاب لطیفههای‬
‫ارمنینشین قفقاز داشت‪.‬‬ ‫طنز تاریخی و‬ ‫و جوکهای ملانصرالدین در ایران‬
‫زنان در ایران بیرحمانه‬ ‫رواج زیادی داشت‪ .‬دور از انتظار نبود‬
‫سرکوب میشوند‬ ‫میرزا جلیل محمد قلی زاده مؤسس و سردبیر‬ ‫تأثیرگذار‬ ‫که بعد از انقلاب اسلامی و به قدرت‬
‫ملانصرالدین از نسل سوم مهاجری بود که پدر‬ ‫رسیدن روحانیون‪ ،‬به دلیل آخوند بودن‬
‫انسیهخزعلیمعاونامورزنانوخانوادهسیدابراهیمرئیسیمعروفبه«قاضیمرگ»‬ ‫بزرگش از شهری خوی در ایران به قفقاز رفته بود‪.‬‬ ‫ملاشکر پس از تخریب مدرسه دخترانه مالی بگلو؛‬ ‫ملانصرالدین‪ ،‬کمتر با این شخصیت در‬
‫درکنارکولنکلاپیلرئیسشورایاقتصادیواجتماعیسازمانملل؛‪21‬مارس‪2۰22‬‬ ‫او به زبان روسی تسلط داشت و تا سالهای ‪۱۹۲۰‬‬ ‫روی جلد مجله ملانصرالدین؛ شماره ‪ 6‬سال ‪1۹11‬؛ به‬ ‫ادبیات رسمی روبرو شویم‪ .‬اما در میان‬
‫مردم ایران خود ملایان حاکم جای‬
‫شده که در سال ‪ ۲۰۱۹‬به ‪ ۱۶‬سال‬ ‫=بیژنجیرسراییشهروند‬ ‫به ایران نرفته بود‪.‬‬ ‫زبان ترکی آذربایجانی‬ ‫جوکهایملانصرالدینراگرفتهاندبدون‬
‫زندان محکوم شد تنها به این دلیل که‬ ‫ایرانیتبار و عضو حزب‬ ‫همسرش حمیده خانم جوانشیر که در سال ‪۱۹۰7‬‬ ‫آنکهمحبوبیتوتیزهوشیونکتهسنجی‬
‫انظار عمومی و خیابان با حجاب اجباری‬ ‫دمکراتهای آزاد (‪)FDP‬‬ ‫به ناشران ملانصرالدین پیوست‪ ،‬زنی آگاه و پیشرو‬ ‫انجام شده است‪ .‬در معرفی این کتاب که عنوان آن را‬ ‫وی را داشته باشند‪ .‬قابل توجه اینکه‬
‫مخالفت کرده بود‪ ،‬آنهم با دادن گل به‬ ‫آلمان نیز که یکی از احزاب‬ ‫بود که پشتیبانی مالی اصلی نشریه را هم بر عهده‬ ‫میتوان «ملانصرالدین‪ ،‬ساخته و پرداخته شدن یک‬ ‫فکاهیهایی که درباره آخوندهای‬
‫تشکیلدهنده دولت ائتلافی‬ ‫داشت‪ .‬او از یک خاندان قره باغی بود که روابط خود‬ ‫نیرنگباز تیزهوش» ترجمه کرد‪ ،‬دکتر ژانت آفاری‬ ‫جمهوری اسلامی بین مردم دهان به‬
‫شهروندان و به شکل مسالمتآمیز‪.‬‬ ‫این کشور است‪ ،‬این موضوع‬ ‫نوشته است‪L :‬این کتاب در مورد نشریه ملانصرالدین‬ ‫دهان میگردد نه تخیلی بلکه عمدتا‬
‫آنالنا بربوک وزیر خارجه آلمان از حزب‬ ‫را که «کمیسیون ظاهرا‬ ‫را با بستگان دور در ایران حفظ کرده بودند‪.‬‬ ‫است که تأثیر بسزایی در انقلاب مشروطه ایران‬ ‫از گفتار و رفتار واقعی خود آنهاست!‬
‫سبزها در شروع فعالیت خود در این مقام‬ ‫هیچ توجهی به نقض فاحش‬ ‫شماری نیز کسانی بودند که بیشتر بین ایران‬ ‫داشته است‪ .‬کارکنان ملانصرالدین از چند ملیت‬ ‫= تیزهوشی و ظاهر بیغرض‬
‫اعلام کرده بود که سیاست خارجی‬ ‫حقوق بشر در ایران ندارد»‬ ‫و قفقاز در رفت و آمد بودند و پیوندها ِی خود را با‬ ‫بودند‪ .‬سردبیر و اکثر نویسندگان آذربایجانی شیعه‬ ‫ملانصرالدین سبب شد تا نام وی بر‬
‫مایه «شرم» نامیده است‪.‬‬ ‫ایران حفظ میکردند که همین امر در تاثیرگذاری‬ ‫بودند‪ ،‬ولی گرافیک آن توسط جوزف روتر که یک‬ ‫نشریهای فکاهی و طنز به زبان ترکی‬
‫«فمینسیتی» را به پیش خواهد برد‪.‬‬ ‫=مدیر اجرایی دیدهبان‬ ‫ملانصرالدین بر ایرانیان و بر حرکتهای پیشرو آنان‬ ‫یهودی آلمانی و اشمرلینگ یک مسیحی گرجی‬ ‫آذری قرار گیرد که آنچه را مجاز نیست‬
‫«بیلد» با یادآوری این وعده‪ ،‬از وزارت‬ ‫سازمان ملل سال گذشته‬ ‫انجام میشد‪ .‬ولی مذهب فقط یک هویت قومی در‬ ‫گفت‪ ،‬بتوان از زبان وی بیان کرد‪ .‬این‬
‫خارجه آلمان پرسیده است که حالا‬ ‫وقتی پای جمهوری اسلامی‬ ‫نقش داشت‪.‬‬ ‫میان دست اندرکاران نشریه ملانصرالدین بود و هرگز‬ ‫نشریه از سال ‪ 1۹۰6‬تا ‪ 1۹17‬در شهر‬
‫بربوک در مورد عضویت «ملاها در‬ ‫به این کمیسیون باز شد‬ ‫علی اکبر طاهرزاده صابر شاعر برجستهای که شعر‬ ‫منبع تعصب در میان آنان نبود‪ ،‬زیرا آنها سوسیال‬ ‫تفلیسکهمرکزفرهنگیوسیاسیقفقاز‬
‫کمیسیون مقام زن» چه خواهد گفت؟!‬ ‫نوشتهبود‪«:‬انتخابجمهوری‬ ‫آذربایجان را متحول کرد از جرگه این ناشران به‬
‫وزارت خارجه این کشور هم پاسخ داده‬ ‫اسلام ِیآیتاللهخامنهایبرای‬ ‫اصطلاح فراملی بود‪ .‬او در شماخی در قفقاز جنوبی‬ ‫دموکراتهایی با رنگهای مختلف بودند‪».‬‬ ‫در روسیه تزاری بود‪ ،‬منتشر میشد‪.‬‬
‫است‪« :‬ما نقض حقوق بشر و تبعیض‬ ‫حمایتازحقوقزنانماننداین‬
‫ساختاری علیه زنان توسط [رژیم] ایران‬ ‫استکهیکفردآتشافروزرا‬ ‫به دنیا آمده بود‪.‬‬ ‫میرزا جلیل‬ ‫برای ما ایرانیان‪ ،‬ملانصرالدین به عنوان یک‬
‫را محکوم میکنیم‪ ،‬اما در مورد عضویت‬ ‫به عنوان رئیس آتشنشانی‬ ‫برادر جوانتر میرزا جلیل‪ ،‬به نام میرزا علی اکبر‪،‬‬ ‫شخصیت خیالی و شیرینسخن آشناست که نمونه‬
‫درکمیسیونمقامزنتصمیمدرنشست‬ ‫شهر ا نتخا ب کنید ! »‬ ‫دیگر همکار نشریه ملانصرالدین‪ ،‬سالها در ایران‬ ‫دکتر ژانت آفاری در سخنرانی اخیر خود در بنیاد‬ ‫بارز ژانر خاصی در ادبیات شفاهی ایران است که‬
‫بزرگ سازمان ملل گرفته میشود که‬ ‫زندگی و کار کرده بود و در انقلاب مشروطه ایران‬ ‫فرهنگ ایران تحت عنوان «ملانصرالدین تفلیس و‬ ‫«لطیفه» نامیده میشود‪ .‬این شخصیت‪ ،‬یک ملای‬
‫عضویت رژیم جمهوری اسلامی در‬ ‫هم شرکت داشت و از دوستان نزدیک ستارخان بود‪.‬‬ ‫محفل مهاجری که آنرا به وجود آورد» بسی فراتر‬ ‫به ظاهر سادهدل اما ُرکگو و زیرک تصویر شده‪.‬‬
‫آلمان بر روی آن هیچ تأثیری ندارد‪».‬‬ ‫«کمیسیون موقعیت زنان سازمان ملل»‬ ‫عبداالرحیم بیگ حق وردیف نمایشنامهنویس و‬ ‫از دوره زمانی ‪ ۱۹۰۶‬تا ‪ ۱۹۱۱‬رفت و نگاهی نیز به‬ ‫موقعیتها ِی خندهدار و نکتهسنجیهایی که در‬
‫«کمیسیون موقعیت زن» از اولین‬ ‫با خشم و اعتراض فعالان حقوق بشر‬ ‫انتشار این نشریه در تبریز و باکو انداخت‪ .‬ژانت آفاری‬ ‫لطیفههای ملا مطرح میشوند چنین است که‬
‫نهادهای بینالمللی است که از سوی‬ ‫روبرو شده است‪ .‬دیدهبان سازمان ملل‬ ‫کارگردان تئاتر و عضو مجلس (دوما) روسیه بود‪.‬‬ ‫که استاد دانشگاه کالیفرنیای سانتاباربارا و مدیر بخش‬ ‫گویی از سادگی و ُرکگوییهای بدون قصد و غرض‬
‫شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان‬ ‫از این انتخاب انتقاد کرده و از اروپا و‬ ‫نریمان نریمانف هم پزشک بود و هم داستاننویس‬ ‫مطالعات ایرانی این دانشگاه است‪ ،‬آثار زیادی در رشته‬ ‫وی ناشی میشوند اما همواره حاوی طعنه و نکات‬
‫ملل به منظور تصمیمگیری و سیاست‬ ‫آمریکا خواسته است تا این انتخاب را‬ ‫و رهبر حزب سوسیال دموکرات همت ایران که بر‬ ‫تاریخ و فرهنگ ایران دارد‪ .‬او در این سخنرانی هم به‬ ‫افشاگرانه و گاه تند در ارتباط با مسائل سیاسی و‬
‫گذاری برای بهبود شرایط زنان جهان‬ ‫فرقه اجتماعیون تاثیر عمیقی گذاشت که بعدها به‬ ‫مشخصات محتوایی این نشریه پرداخت و هم توجه‬ ‫اجتماعی و فرهنگی هستند‪ .‬شخصیت ملانصرالدین‬
‫نکوهش کنند‪.‬‬ ‫ویژه به کیفیت بالای هنری و سبک کاریکاتورهاِی‬
‫ایجاد شده است‪.‬‬ ‫شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان‬ ‫صورت حزب سوسیال دموکراتیک ایران درآمد‪.‬‬ ‫تقریباً به تمامی ملل خاورمیانه تعلق دارد‪.‬‬
‫جمهوری اسلامی ایران در نشست‬ ‫ملل هفته گذشته رژیم ایران را به عنوان‬ ‫محمد سعید اردوبادی خبرنگار و نویسنده‬ ‫آن نشان داد‪.‬‬ ‫در دوران قبل از انقلاب لطیفههای و جوکهای‬
‫اخیر این نهاد بینالمللی با ‪ ۴3‬رأی‬ ‫یکی از چهل و پنجمین عضو «نهاد‬ ‫چیرهدستی بود و گزارشهای انقلاب مشروطه‬ ‫یکی از نکات برجسته سخنرانی ژانت آفاری هویت‬ ‫ملانصرالدین در ایران رواج زیادی داشت‪ .‬دور از انتظار‬
‫موافقازمجموع‪ 5۴‬رأیکشورهایعضو‬ ‫زنان» این سازمان انتخاب کرد‪ .‬وظیفه‬ ‫ایران در زمان جنگ داخلی تبریز در سال ‪ ۱۹۰۸‬تا‬ ‫دست اندرکاران و بستر فرهنگی و سیاسی است که‬ ‫نبود که بعد از انقلاب اسلامی و به قدرت رسیدن‬
‫شورای اقتصادی و اجتماعی برای مدت‬ ‫این تشکیلات‪ ،‬ارتقای برابری جنسیتی‬ ‫این نشریه در آن پا گرفت‪ .‬به باور او این نشریه به یک‬ ‫روحانیون‪ ،‬به دلیل آخوند بودن ملانصرالدین‪ ،‬کمتر‬
‫چهار سال به عضویت این کمیسیون‬ ‫‪۱۹۰۹‬را مینوشت‪.‬‬ ‫محفل دیاسپوریک فراملی تعلق داشت که به پیوند‬ ‫با این شخصیت در ادبیات رسمی روبرو شویم‪ .‬اما در‬
‫و توانمندسازی زنان است‪.‬‬ ‫البته همه دست اندرکاران نشریه از قفقاز نبودند‬ ‫و درجه بالایی از امتزاج ارگانیک و همپیوستگی با‬
‫درآمد‪.‬‬ ‫عضویت رژیم جمهوری اسلامی ایران‬ ‫مثلا معاون سردبیر‪ ،‬عمر فائق‪ُ ،‬سنی بود و بستگانی‬ ‫خرده فرهن ِگ پیشرو قفقاز رسیده بود‪ .‬جامعه پیشرو‬ ‫حمیدهجوانشیر‬
‫گفتنی است که مدیر اجرایی دیدهبان‬ ‫در این سازمان برای چهار سال با انتقاد‬ ‫تفلیس تحت تاثیر خردهفرهنگ پیشرفته روسی آن‬
‫سازمان ملل‪ ،‬سال پیش نیز که جمهوری‬ ‫جدی دیدهبان سازمان ملل و اعتراض‬ ‫در ترکیه داشت‪.‬‬ ‫زمان و فرهنگ اروپایی قرار داشت و دست اندرکاران‬ ‫میان مردم ایران خود ملایان حاکم جای جوکهای‬
‫اسلامی به این کمیسیون راه پیدا کرد‬ ‫گسترده فعالان مدنی ایران روبرو شده‬ ‫نشریه ملانصرالدین فراتر از شهرت فردی‬ ‫ملانصرالدین بر زبان روسی تسلط داشتند‪ .‬آفاری‬ ‫ملانصرالدین را گرفتهاند بدون آنکه محبوبیت و‬
‫در توییتی به طعنه نوشت‪« :‬انتخاب‬ ‫نویسندگان آن‪ ،‬یک مکتب طنز در میان آذربایجانیه‬ ‫بر این نکته تاکید داشت که نویسندگان و دست‬ ‫تیزهوشی و نکتهسنجی وی را داشته باشند‪ .‬قابل توجه‬
‫جمهوری اسلام ِی آیتالله خامنهای برای‬ ‫است‪.‬‬ ‫برجای گذاشت‪ .‬در همان دوره اول انتشار ملانصرالدین‬ ‫اندرکاران نشریه ملانصرالدین مسیری را در پیش‬ ‫اینکه فکاهیهایی که درباره آخوندهای جمهوری‬
‫حمایت از حقوق زنان مانند این است‬ ‫مینا احدی فعال حقوق زنان عضویت‬ ‫در تفلیس تعداد خوانندگان و علاقمندان ملانصرالدین‬ ‫گرفتند که دچار انزوای فرهنگی نشوند بلکه به‬ ‫اسلامی بین مردم دهان به دهان میگردد نه تخیلی‬
‫که یک فرد آتشافروز را به عنوان رئیس‬ ‫جمهوری اسلامی در «کمیسیون‬ ‫در ایران بیشتر از خوانندگانش در قفقاز بود‪ .‬نشریه‬ ‫استقبال فضای فرهنگی و اجتماعی پیشرو تفلیس‬ ‫بلکه عمدتا از گفتار و رفتار واقعی خود آنهاست!‬
‫موقعیت زنان سازمان ملل متحد» را‬ ‫به صورت قاچاق وارد ایران و توزیع میشد‪ .‬علاوه بر‬ ‫رفتند که این به «تلقیح» یا به عبارت دیگر غنای‬ ‫همین تیزهوشی و ظاهر بیغرض ملانصرالدین‬
‫آتشنشانی شهر انتخاب کنید!»‬ ‫خوانندگان با سواد‪ ،‬نشریه برای کسانی که خواندن‬ ‫فرهنگی آنان منجر شد که بازتاب آن در این نشریه‬ ‫است که سبب شد تا نام وی بر نشریهای فکاهی و طنز‬
‫هیلل نویر گفته بود که این انتخاب‬ ‫«ننگی برای جهان ما» میداند‪.‬‬ ‫به زبان ترکی آذری قرار گیرد که آنچه را مجاز نیست‬
‫مسخره و از نقطه نظر اخلاقی قابل‬ ‫به گزارش روزنامه آلمانی «بیلد»‪ ،‬این‬ ‫ژانت آفاری‬ ‫هویداست‪.‬‬ ‫گفت‪ ،‬بتوان از زبان وی بیان کرد‪ .‬این نشریه از سال‬
‫سرزنش است و روزی سیاه برای حقوق‬ ‫کنشگر سیاسی ‪ ۶5‬ساله میگوید‪ ،‬این‬ ‫بیشتر دست اندرکاران ملانصرالدین مهاجران نسل‬ ‫‪ ۱۹۰۶‬تا ‪ ۱۹۱7‬در شهر تفلیس که مرکز فرهنگی‬
‫کمیسیون باید از حقوق زنان حمایت‬ ‫و نوشتن نمیدانستند در قهوهخانهها با صدای بلند‬ ‫چندم ایرانیان آذربایجانی بودند‪ .‬نباید فراموش کرد‬ ‫و سیاسی قفقاز در روسیه تزاری بود‪ ،‬منتشر میشد‪.‬‬
‫زنان و حقوق بشر به شمار میرود‪.‬‬ ‫کند‪ ،‬حقوقی که به باور او «در رژیم‬ ‫خوانده میشد‪.‬‬ ‫که تا چندی پیش از آغاز انتشار ملانصرالدین‪ ،‬در‬ ‫بعدها به دنبال قدرت یافتن بلشویکها در قفقاز‪ ،‬محل‬
‫سال گذشته در گزارش دیدهبان‬ ‫ملاهای تحت ریاست ابراهیم رئیسی‬ ‫دوره قاجار‪ ،‬قفقاز جزو ایران بود و به این معنا ناشران‬ ‫انتشار آن ابتدا به تبریز در سال ‪ ۱۹۲۱‬منتقل شد؛‬
‫سازمان ملل آمده بود که اگرچه‬ ‫از نظر جهتگیری سیاسی و فرهنگی و میراثی که‬ ‫ملانصرالدین به واقع ایرانیتبار بودند‪ .‬ولی در شروع‬ ‫سپس از ‪ ۱۹۲۲‬تا ‪ ۱۹3۱‬در باکو‪ ،‬پایتخت آذریابجان‬
‫رایگیری مخفیانه بوده ولی این سازمان‬ ‫وجود ندارد‪».‬‬ ‫ملانصرالدین از خود به یادگار گذاشته باید به پیشرو‬ ‫انتشار ملانصرالدین قفقاز جنوبی گذشته از اینکه‬ ‫شوروی‪ ،‬منتشر شد‪ .‬در تمام این سالها ملانصرالدین‬
‫دریافتهکهدستکم‪ ۴‬کشوراز‪ ۱5‬کشور‬ ‫مینا احدی به همین دلیل خواستار‬ ‫بودن آن در امر مذهب اشاره کرد‪ .‬ملانصرالدین‬ ‫جزو امپراتوری روسیه شده بود بلکه تا حد بسیار‬ ‫با نگارش عربی‪ /‬فارسی چاپ میشد مگر آنکه مطالبی‬
‫دموکراتیک اتحادیه اروپا و عضو شورای‬ ‫اعتراض به تصمیم سازمان ملل علیه‬ ‫نشریهای آشکارا ضدمذهب نبود‪ ،‬بلکه خواهان‬ ‫زیادی تحت تاثیر فرهنگ روسی و اروپایی قرار گرفته‬ ‫به زبان روسی در آن باشد‪ .‬آلفبای سیریلیک در سال‬
‫اقتصادیاجتماعیمللمتحد(اکوسوک)‬ ‫عضویت رژیم ایران در این کمیسیون‬ ‫اصلاحاتی در اسلام و شیعه بود‪ .‬مخالف مراسم خشن‬ ‫بود‪ .‬شاید این هم دلیلی است که ژانت آفاری هیئت‬ ‫‪ ۱۹3۹‬تحت فشار جوزف استالین به زبان ترکی آذری‬
‫شامل استرالیا‪ ،‬اتریش‪ ،‬کانادا‪ ،‬فنلاند‪،‬‬ ‫شیعه مانند قمهزنی و سینهزنی بود‪ .‬ضد دیکتاتوری‬ ‫تحریریه ملانصرالدین را یک «محفل دیاسپوریک»‬
‫فرانسه‪،‬لتونی‪،‬آلمان‪،‬لوکزامبورگ‪،‬هلند‪،‬‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫و طرفدار آزادی و عدالت اجتماعی و قانون اساسی‬ ‫مینامد‪ .‬در عین حال بیشتر نویسندگان آن در شهر‬ ‫جمهوری آذربایجان شوروی تحمیل شد‪.‬‬
‫نروژ‪ ،‬سوئیس‪ ،‬انگلستان و ایالات متحده‬ ‫بیژن جیرسرایی شهروند ایرانیتبار و‬ ‫مدرن بود‪ .‬خواهان گسترش آموزش سکولار و به‬ ‫تفلیس نیز مهاجر شمرده میشدند زیرا اکثریت آنان‬ ‫در مورد نشریه ملانصرالدین کارهای پژوهشی‬
‫– به جمهوری اسلامی ایران رأی دادهاند‪.‬‬ ‫عضو حزب دمکراتهای آزاد (‪)FDP‬‬ ‫ویژه حق تحصیل زنان و برابری آنان با مردان بود‪.‬‬ ‫از مناطق آذربایجانینشین قفقاز به تفلیس آمده‬ ‫به زبان فارسی چه به صورت پراکنده در نشریات‬
‫دیدهبان سازمان ملل خواستار افشای‬ ‫آلماننیزکهیکیازاحزابتشکیلدهنده‬ ‫ملانصرالدین خودش را منحصر به مسائل جامعه‬ ‫بودند‪ .‬شهر تفلیس در آن زمان چه از نظر سیاسی‬ ‫و چه به صورت متمرکز انجام شده است‪ .‬شماری از‬
‫نام و توضیح کشورهایی شده بود که به‬ ‫دولت ائتلافی این کشور است‪ ،‬این‬ ‫محلی مسلمانان آذربایجانی تفلیس نمیکرد بلکه‬ ‫و چه فرهنگی به دلیل چندملیتی و چندمذهبی‬ ‫روشنفکران ایرانی یا به بررسی ملانصرالدین پرداختند‬
‫عضویت رژیم ایران در این تشکیلات‬ ‫موضوع را که «کمیسیون ظاهرا هیچ‬ ‫نگاه جهانی داشت‪ .‬همچنین مخالف امپریالیسم‬ ‫و یا با الگو قرار دادن آن نشریه دههها بعد آثاری‬
‫مربوط به حقوق و «توانمندسازی»‬ ‫توجهی به نقض فاحش حقوق بشر در‬ ‫روسیه و کشورهای اروپایی و ستم بر مردم کشورهای‬ ‫مانند آن خلق کردند از جمله رحیم رضازاده مللک‪،‬‬
‫زنان رای مثبت دادهاند‪ .‬آنهم در حالی‬ ‫ایران ندارد» مایه «شرم» نامیده است‪.‬‬ ‫رحیم رئیس نیا‪ ،‬رحیم سردرنیا و حسن جوادی که‬
‫که سیاستها و نظام حقوقی جمهوری‬ ‫جیرسرایی میگوید‪« :‬زنان شجاع‬ ‫خاورمیانه بود‪.‬‬ ‫آثارشان با عناوین «هوپ هوپ»‪« ،‬ملانصرالدین در‬
‫اسلامی نه تنها زنستیز است بلکه مانع‬ ‫ایران دهههاست که برای حقوق بشر و‬ ‫بعد از شوروی شدن قفقاز در شرایط متحولی که‬ ‫تبریز» و «ملانصرالدین‪ ،‬خلیل محمد قلی زاده» در‬
‫هرآنچه میشود که زنان را «توانمند»‬ ‫به وجود آمده بود میرزا جلیل و حمیده خانم به تبریز‬ ‫ایران قبل از انقلاب و بعدها خارج از ایران منتشر شده‬
‫شهروندی مبارزه میکنند‪».‬‬ ‫نقل مکان کردند و نشریه را در سال ‪ ۱۹۲۱‬در آنجا‬ ‫است‪ .‬کار مهم یگری که در مورد نشریه ملانصرالدین‬
‫میسازد!‬ ‫او همچنین افزوده است که گزینش‬ ‫نشر دادند‪ .‬اما با واکنش شدید محافل محافظهکار‬ ‫شده در کتاب دو جلدی «تاریخ سانسور در مطبوعات‬
‫درواقع انتخاب جمهوری اسلامی‬ ‫رژیم ایران «برای عضویت در این‬ ‫ملایان روبرو شدند‪ .‬مقامات ایرانی هم از میرزا جلیل‬ ‫ایران» تالیف دکتر گوئل کهن (انتشارات آگاه ‪)۱3۶۲‬‬
‫ایران در کمیسیون مربوط به حقوق‬ ‫کمیسیون پیامی نادرست به کسانی‬ ‫خواستند که نشریه را به زبان فارسی در آورد که او‬ ‫است‪ .‬در جلد دوم این کتاب‪ ،‬دکتر کهن در بخش‬
‫زنان این پیام را دارد که میتوان حقوق‬ ‫است که هر روز این مبارزه شجاعانه را‬ ‫قبول نکرد‪ .‬از حمیده خانم هم خواستند که حجاب‬ ‫مربوط به تاثیر مطبوعات برونمرزی ایرانیان در‬
‫میلیونها زن را برای معاملات سیاسی‬ ‫به پیش میبرند و در این راه جان خود‬ ‫سر کند که او نپذیرفت‪ .‬با توجه به پیوندهای عمیق‬ ‫انقلاب مشروطه‪ ،‬بخش قابل توجهی را به نشریه‬
‫ندیده گرفت‪ .‬در حالی که در جمهوری‬ ‫آنان با قفقاز و نیز دعوت دولت شوروی آذربایجان‪،‬‬ ‫ملانصرالدین اختصاص داده‪ .‬این کتاب به چاپ دوم‬
‫اسلامی بیش از چهار دهه است که‬ ‫را به خطر میاندازند‪».‬‬ ‫این زوج در سال ‪ ۱۹۲۲‬به باکو مهاجرت کردند‪.‬‬ ‫هم رسید ولی از قرار معلوم به دلیل محتوای آن‬
‫بدیهیترین حقوق زنان از جمله حق‬ ‫در گزارش روزنامه «بیلد» که یکی از‬ ‫آنها در باکو شروع به انتشار نشریه کردند که تا سال‬
‫پوشش دلخواه بطور سیستماتیک و ق‬ ‫پرخوانندهترین رسانههای آلمان است‬ ‫‪ ۱۹3۱‬ادامه یافت‪ .‬اما به تدریج مقامات آذربایجان‬ ‫دیگر به چاپهای بعدی نرسید‪.‬‬
‫آمده که در ایران زنان «بیرحمانه‬ ‫شوروی در صدد دخالت در امور نشریه برآمدند‪ .‬از‬ ‫به زودی قرار است کتاب پژوهشی جدیدی به زبان‬
‫انونی زیر پا گذاشته میشود‪.‬‬ ‫سرکوب» میشوند‪ .‬در این گزارش برای‬ ‫جلیل میرزا خواستند که اسم آنرا عوض کرده و‬ ‫انگلیسی درباره این نشریه در ماه اوت ‪ ۲۰۲۲‬انتشار‬
‫جاوید رحمان گزارشگر ویژه سازمان‬ ‫نمونه به یاسمن آریانی ‪ ۲۶‬ساله اشاره‬ ‫«اللهستیز» بگذارند که تاکیدی بر هویت ضدمذهب‬ ‫یابد که نگارش آن توسط ژانت آفاری و کامران آفاری‬
‫ملل در امور ایران نیز در آخرین گزارش‬ ‫آن باشد‪ .‬میرزا جلیل قبول نکرد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬به‬
‫خود به مناسبت روز جهانی زن تاکید‬ ‫تدریج در باکو شرایطی پیش آمد که ملانصرالدین‬
‫کرده بود که در ایران با زنان و دختران‬
‫به عنوان شهروند درجه دو رفتار میشود‪.‬‬ ‫از انتشار باز ایستاد‪.‬‬
‫نکته جالب توجه اینکه ملانصرالدین در شرایط‬
‫دیکتاتوری روسیه تزاری‪ ،‬حتی با انتقاد از امپریالیسم‬
‫روسیه‪ ،‬در بستر جامعه متکثر و خرده فرهنگ پیشرو‬
‫تفلیس توانست دوام بیاورد و ببالد و خوانندگان‬
‫بسیاری حتی در خارج از تفلیس بیابد‪ ،‬ولی در‬
‫آذربایجان شورو ِی که مدعی پیشرفت و ضدخرافات‬
‫و مذهب بود‪ ،‬با کنترل مستقیم به زودی از فعالیت‬

‫باز ایستاد و نتوانست به انتشار خود ادامه دهد‪.‬‬