Page 34 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۷۱ (دوره جديد

‫صفحه‌‪‌‌34‬شماره‌‪‌1837‬‬
‫جمعه ‪ 31‬تیر ماه تا ‪ 6‬مرداد ماه ‪14۰1‬خورشیدی‬

‫تخریب گنبد لاجوردی‬
‫مسجد شاه اصفهان؛‬

‫مدیر «نقش جهان» درباره یک بنای‬
‫تاریخی میگوید‪:‬‬

‫مقایسه سمت راست و چپ تصویر نشان میدهد که چطور مرمت غیراستاندارد‪ ،‬گنبد مسجد شاه را دو رنگ کرده است‬ ‫آن را نوسازی کردیم!‬

‫اختیارشان گذاشتند‪».‬‬ ‫است‪« :‬متأسفانه تمامی کاشیهای گنبد را عوض کردهاند و‬ ‫=گنبد فیروزهای مسجد شاه اصفهان به عنوان یکی از‬
‫این باستانشناس درباره وضعیت سه گنبد تاریخی شهر‬ ‫این یکی از دردناکترین کارهایی بوده که انجام شد‪ .‬حتی‬ ‫شاهکارهای معماری جهان‪ ،‬با یک مرمت غیراصولی کاملا‬
‫اصفهان در دست «مرمت» نیز گفت که «یکی از آنها گنبد‬ ‫دو تکه و دو رنگ شده است‪ .‬تصاویر منتشر شده از آن‬
‫مسجد چهارباغ اصفهان است که داربستهایش بیش از ‪۳۰‬‬ ‫معلوم نیست کاشیهای قدیمی چه شده است!»‬ ‫نشان میدهد که خطوط گنبد یکدست نیستند و ضخامت‬
‫سال است همانجا است‪ .‬گنبد مسجد «امام» (شاه) را هم‬ ‫کارشناسان میراث فرهنگی میگویند‪ ،‬اصفهان مهد هنر‬
‫که یکبار مرمتش با شکست مواجه شد و دوباره آمدند و‬ ‫کاشیکاری و کاشیسازی در جهان است و حتی استادان بزرگ‬ ‫بافتها و نقوش ظرافت لازم را ندارد‪.‬‬
‫چندین سال داربست برایش برپا کردند و نتیجه مرمت آنهم‬ ‫اصفهان در دانمارک‪ ،‬هلند‪ ،‬مالزی‪ ،‬عربستان بهترین کاشیها‬ ‫=بر اساس گفتههای برخی کارشناسان کاشیکاری در‬
‫شد آنچه امروز شاهدش هستیم‪ .‬مرمت این گنبد اصولی‬ ‫را طراحی میکنند ولی در مهد کاشی دنیا‪ ،‬افتضاحی به نام‬ ‫اصفهان‪ ،‬گنبد مسجد شاه اصفهان توازن معماری خود را از‬
‫نبود چون آسیبشناسی اصلی درست انجام نگرفت و به‬ ‫دست داده و ریخت گنبدیشکل آن از دست رفته است‪.‬‬
‫هیچ عنوان نمیتوان نام مرمت را بر فعالیتی که بر این گنبد‬ ‫مرمت بر سر بناهای تاریخی میآورند‪.‬‬ ‫به گفته آنها یک سوی گنبد در بازسازی توسط پیمانکار خم‬
‫فریبا خطابخش مدیر پایگاه میراث جهانی «نقش جهان»‬
‫صورت گرفته است نهاد‪».‬‬ ‫اصفهانخطاببهمنتقدانگفتهکه«منتقدانهرایرادیدارند‬ ‫دارد و سوی دیگر آن مثلثیشکل شده است!‬
‫ناظر مرمت آثار تاریخی در اختیار اوقاف اصفهان‬ ‫بهتر است حضوری بیایند و ایراداتشان را مطرح کنند‪ .‬مواردی‬ ‫=فریبا خطابخش مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان‬
‫میگوید‪« ،‬وقتی یک اثر تاریخی چند صد ساله و شناخته‬ ‫که منتقدان مطرح میکنند همان حرفهای بیربط است که‬ ‫اصفهان اما در واکنش‪ ،‬اعتراضها را مشتی حرف مفت‬
‫شده در جهان را مرمت میکنید‪ ،‬معنایی ندارد که بگویید‬ ‫زمان مرمت گنبد مسجد شیخ لطفالله هم مطرح میکردند!»‬ ‫خوانده و گفته است «از همان ابتدا هم نگفتهایم گنبد‬
‫نوسازی انجام شده است‪ .‬درواقع زمانی که قادر نیستید اثر‬ ‫پیش از گنبد مسجد شاه‪ ،‬گنبد مسجد شیخ لطفالله‬ ‫مسجد امام اصفهان را مرمت میکنیم بلکه اقدام ما نوسازی‬
‫را به همان شکل اصلی یا نزدیک به آن مرمت کنید اصلا‬ ‫متعلق به دوره صفویه نیز در جریان مرمت غیراستاندارد دو‬ ‫گنبدمسجداستواینگنبدبطورکاملنوسازیشدهاست!»‬
‫نباید به اثر دست بزنید و شروع به مرمت آن کنید‪ .‬مرمت‬ ‫رنگ شده بود و اعتراض کارشناسان و علاقمندان به میراث‬ ‫=با گستردگی موج اعتراض به تخریب گنبد مسجد شاه‪،‬‬
‫این آثار مطالعه دقیق میخواهد‪ .‬در مورد گنبد مسجد‬ ‫شهرام امیری مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی اصفهان‪،‬‬
‫امام اصفهان نیز ابتدا باید گنبد رفع اشکال میشد و بعد‬ ‫فرهنگی نیز به جایی نرسید‪.‬‬ ‫مرمتگر و پیمانکار را «موظف به ترمیم» آسیبهای وارده‬
‫کاشیکاری آن انجام میشد‪ .‬ولی متاسفانه حین رفع اشکال‬ ‫مسجد شاه اصفهان متعلق به دوره صفویه است که‬ ‫خوانده است و به نظر میرسد با این کار باز هم آسیب‬
‫اقدام به کاشیکاری گنبد کردهاند‪ .‬اتفاقی که در مورد گنبد‬ ‫نزدیک به ‪ ۱۴‬سال داربستهای فلزی محاصرهاش کرده‬ ‫بیشتریبهآنواردشودچراکهاگرپیمانکارمرمتآثارتاریخی‬
‫مسجد شیخ لطفالله اصفهان نیز افتاد‪ .‬پوسته گنبد مسجد‬ ‫بودند‪ .‬عزتالله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی‪ ،‬گردشگری و‬ ‫بلد میبود‪ ،‬چنین بلایی بر سر گنبد آبی اصفهان نمیآمد!‬
‫شیخ لطفالله را برداشتند و بارندگیها آسیب زیادی به این‬ ‫صنایع دستی در بازدید از میدان نقش جهان وعده داد تا در‬
‫گنبد تاریخی وارد کرد‪ .‬همین روند ادامه یافت و در مورد‬ ‫اولین فرصت کار مرمت گنبد به اتمام برسد و داربستهای‬ ‫انتشار تصاویری از مرمت ناقص گنبد مسجد شاه اصفهان‪،‬‬
‫مسجد جامع عباسی اصفهان نیز حالا شاهد همین وضعیت‬ ‫‪ ۱۴‬ساله بطور کامل از منظر و بنای نقش جهان حذف شود‪.‬‬ ‫پس از ‪ ۱۴‬سال اتلاف وقت و بودجه‪ ،‬با واکنش انتقادی‬
‫حالا با کنار رفتن داربستها‪ ،‬کارشناسان میگویند‪ ،‬گویی‬ ‫کارشناسان و مخاطبان شبکههای اجتماعی مواجه شده‬
‫اسفبار هستیم‪».‬‬ ‫یک پتوی چین خورده با فرورفتگی و برآمدیهای ناموزون‬
‫به گفته این کارشناس مرمت و باستانشناس‪« ،‬روش مرمت‬ ‫تحویل گرفتهاند‪ .‬تصاویر مشخص میکند‪ ،‬ترکهای گنبد‬ ‫است‪.‬‬
‫آثار تاریخی به اشتباه در ایران جا افتاده است‪ .‬یعنی نوسازی‬ ‫همخوان و همتراز نیستند و به همین دلیل کاشیکاریهای‬ ‫انتشار تصاویری از مرمت ناقص گنبد مسجد شاه اصفهان‬
‫و بهسازی و تعمیر‪ ،‬همگی با هم جمع شدهاند و اسمش‬ ‫انجام شده نیز ناهمخوان با نقش گنبد قرینه و همخوان با‬ ‫در یک روند ‪ ۱۴‬ساله‪ ،‬با واکنش انتقادی کارشناسان میراث‬
‫را گذاشتهاند «مرمت» که هیچ معنا و مفهوم ندارد‪ .‬در‬ ‫فرهنگی و مخاطبان شبکههای اجتماعی روبرو شده است‪.‬‬
‫تمام ایران هم هر بار شاهد این ماجرا هستیم‪ .‬یکجا قرار‬ ‫شکافهای دیگر نیستند‪.‬‬ ‫گنبد فیروزهای مسجد شاه اصفهان به عنوان یکی از‬
‫است گلسنگهای تختجمشید را پاک کنند و به اثر آسیب‬ ‫فریبا خطابخش مدیر پایگاه میراث جهانی نقش جهان‬ ‫شاهکارهای معماری جهان‪ ،‬با یک مرمت غیراصولی کاملا‬
‫میزنند‪ .‬بنابراین باید از وزارتخانه پرسید که چه تمهیدات و‬ ‫اصفهان اما در واکنش‪ ،‬اعتراضها را مشتی حرف مفت‬ ‫دو تکه و دو رنگ شده است‪ .‬تصاویر منتشر شده از آن‬
‫مطالعات واقعی و نه صوری که در قالب یک طرح ارائه‬ ‫خوانده و گفته است که از همان ابتدا هم نگفتهایم گنبد‬ ‫نشان میدهد که خطوط گنبد یکدست نیستند و ضخامت‬
‫شود و دلایلی هم بیاورند که طرحشان رنگ و بوی علمی‬ ‫مسجد امام اصفهان را مرمت میکنیم بلکه اقدام ما نوسازی‬
‫دارد و در عمل کار دیگری شود‪ ،‬در موضوع مرمت آثار‬ ‫گنبد مسجد است و این گنبد بطور کامل نوسازی شده است!‬ ‫بافتها و نقوش ظرافت لازم را ندارد‪.‬‬
‫این در حالیست که کارشناسان میراث فرهنگی از جمله‬ ‫تخریب گنبد مسجدشاه و مخدوش شدن اصالت نقوش‬
‫تاریخی اندیشیده است؟»‬ ‫علیرضا جعفری زند باستانشناس و ناظر پروژههای مرمت‬ ‫تاریخی و سنتی آن‪ ،‬برای چندمین بار صدای اعتراض‬
‫با گستردگی موج اعتراض به تخریب گنبد مسجد شاه‪،‬‬ ‫در اصفهان معتقد است‪ :‬موضوع نوسازی در بنایی مانند‬
‫شهرام امیری مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی اصفهان‪،‬‬ ‫مسجد جامع عباسی اصفهان که ‪ ۴۰۰‬سال قدمت دارد و در‬ ‫کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی را بلند کرده است‪.‬‬
‫مرمتگر و پیمانکار را «موظف به ترمیم» آسیبهای وارده‬ ‫فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است هیچ‬ ‫بر اساس گفتههای برخی کارشناسان کاشیکاری در‬
‫خوانده است و به نظر میرسد با این کار باز هم آسیب‬ ‫معنا و مفهومی ندارد و این آثار باید مرمت شوند نه نوسازی!‬ ‫اصفهان‪ ،‬گنبد مسجد شاه اصفهان توازن معماری خود را‬
‫بیشتری به آن وارد شود چرا که اگر پیمانکار مرمت آثار‬ ‫او میگوید «این دو مسجد آثار ثبت جهانی شده ایران‬ ‫از دست داده و ریخت گنبدیشکل آن از دست رفته است‪.‬‬
‫تاریخی بلد میبود‪ ،‬چنین بلایی بر سر گنبد آبی اصفهان‬ ‫هستند و مرمت آنها نیاز به مشاوره و استفاده از تجربیات‬ ‫بهگفته آنها یک سوی گنبد در بازسازی توسط پیمانکار خم‬
‫جهانی داشت‪ .‬اما متاسفانه بسیار سنتی برخورد شد و بدون‬
‫نمیآمد!‬ ‫مشاوره افرادی را آوردند و مرمت گنبد هر دو مسجد را در‬ ‫دارد و سوی دیگر آن مثلثی شده است!‬
‫هوشنگ رسام از استادان شناختهشده کاشیکاری در‬
‫اصفهان درباره خسارات وارده به گنبد مسجد شاه گفته‬