Page 20 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۳۸۱ (دوره جديد
P. 20

‫صفحه‌‪‌‌20‬شماره‌‪‌184۷‬‬
                                                                                                                  ‫جمعه ‪ ۸‬تا ‪ 14‬مهرماه ‪1401‬خورشیدی‬

                                                                                                                  ‫بر اساس حقوق‬
                                                                                                                  ‫بینالملل بازداشت‬

                                                                                                                   ‫زنان میتواند‬
                                                                                                                   ‫جنایت توسط‬
                                                                                                                  ‫حکومت اسلامی‬
                                                                                                                    ‫تفسیر شود‬

‫مبارزه با مواد مخدر مسئول این آدمربایی بودند‪ ،‬دادگاه‬     ‫فرد بنابر دلایل واهی و در تضاد با معیارهای حقوق بشری‬     ‫=به عنوان یک قاعده کلی‪ ،‬و از طریق ماده ‪ ۹‬میثاق‬
‫منطقه کیفرخواست را به این دلیل که معاهده استرداد بین‬     ‫بازداشت شده باشد‪ ،‬باز هم محاکم قضایی میتوانند‬            ‫بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی میتوان بازداشت با زور را‬
‫ایالات متحده و مکزیک را نقض میکند‪ ،‬رد کرده و دستور‬       ‫صلاحیت قضایی خود را بر آن فرد اعمال نمایند‪ ]۱[.‬در‬        ‫معادل آدمربایی تلقی نمود زیرا چنین عملی بر خلاف اراده‬
‫بازگرداندن متهم را صادر کرد‪ .‬دادگاه تجدید نظر نیز این‬    ‫این دکترین دلیل و یا دلایل بازداشت‪ ،‬نحوه بازداشت‬
‫تصمیمگیری را تایید کرد‪ .‬دادگاه به این نتیجه رسیده بود‬    ‫و قانونمندی حقوق بشری آن که در ماده ‪ ۹‬میثاق مورد‬                        ‫آزاد فرد دستگیر شده صورت میگیرد‪.‬‬
‫که از آنجا که ایالات متحده مجوز آدمربایی داده است و از‬   ‫تصریح قرار گرفته است‪ ،‬نادیده انگاشته شده و در نتیجه‬      ‫=حقوق بشر بینالمللی به عنوان یک موضوع مرکزی در‬
‫آنجا که دولت مکزیک به نقض معاهده اعتراض کرده است‪،‬‬        ‫صلاحیت قضایی را با آن بیارتباط میداند‪ .‬البته در شرایطی‬   ‫حقوق بینالملل عمومی هر نوع اقدامی را از سوی دولتها‬
‫این عمل آدمربایی غیرقانونی است‪ ]۴[.‬اما مهمترین نتیجه‬     ‫این قاعده میتواند جایگاه پذیرفته شده بالایی داشته باشد‪.‬‬  ‫و یا ماموران (به عبارت بهتر در حکومت اسلامی‪ :‬گماشتگان‬
‫این تصمیم دادگاه عالی آمریکا را میتوان اینگونه توضیح‬     ‫به عنوان مثال‪ ،‬ربودن آیشمن از آرژانتین و آوردن او نزد‬    ‫آنها) که حقوق ذاتی و امنیت مردم را نادیده انگارد‪ ،‬اقدامی‬
‫داد که این رویه به سرعت توانست نه تنها دکترین مورد‬       ‫دادگاه اسرائیلی‪ ،‬به دلیل جنایتهایی که آیشمن مرتکب‬        ‫خلاف میداند و هرگاه چنین کارهای خلاف تبدیل به‬
‫بحث را منسوخ اعلام نماید‪ ،‬بلکه از همه مهمتر غیرقانونی‬    ‫شده بود‪ ،‬مورد استقبال حقوقدانان بوده است‪ .‬بنابراین دفتر‬
‫شمردن بازداشتهای غیرقانونی و خودسرانه را به حوزه‬         ‫دستیار دادستان کل آمریکا در نظریه سال ‪ ١۹۸۹‬به دفتر‬          ‫وضعیت رایج شود‪ ،‬آن را نوعی جنایت ارزیابی میکند‪.‬‬
‫حقوق بینالملل عرفی کشانده و اصالت و اهمیت آنرا اثبات‬     ‫تحقیقات فدرال یا همان «اف بی ای» اجازه داد تا نسبت‬
                                                         ‫به انجام تحقیقات و دستگیری افرادی که قوانین آمریکا را‬    ‫محمود مسائلی – جنایت کشته شدن مهسا (ژینا)‬
                                       ‫نماید‪.‬‬            ‫نقض کرده بودند فراتر از مرزهای آمریکا اقدام نماید‪ .‬این‬   ‫امینی از سوی گشت ارشاد اسلامی موجبات خشم و اندوه‬
‫علاوه بر این‪ ،‬دکترین یادشده که توسط کشورهای انگلیس‪،‬‬      ‫نظریه به صراحت بیان داشته که «فعالیتهای فراسرزمینی‬       ‫گسترده و عمیق و همچنین اعتراضات و خیزش سراسر را در‬
‫نیوزلند‪ ،‬استرالیا‪ ،‬آفریقای جنوبی‪ ،‬زیمبابوه‪ ،‬کاستاریکا و‬  ‫که توسط قوانین داخلی مجاز شمرده میشود‪ ،‬حتی اگر‬           ‫ایران باعث شده است‪ .‬این نوشتار کوتاه توضیح میدهد‬
‫چند کشور دیگر نیز اعمال میشد‪ ،‬از سال ‪ ١۹۷۸‬به حالت‬        ‫با معاهداتی مانند بند ‪ ۴‬ماده ‪ ۲‬منشور ملل متحد مغایر‬      ‫که اساسا مزاحمت برای زنان زیر عنوان «بدحجابی» و‬
‫تعلیق در آمد‪ .‬این کشورها نیز اعلام کردند که که دکترین‬    ‫باشد‪ ،‬مانعی برای انجام آن ندارد‪ ]۲[».‬همچنین در قوانین‬    ‫بازداشت آنان توسط گشت ارشاد حکومت اسلامی میتواند‬
‫یادشده دیگر نمیتواند قانون خوبی برای آنها باشد‪ .‬اینگونه‬  ‫بشردوستانه بینالمللی‪ ،‬و به ویژه پس از تشکیل دادگاه‬       ‫با تفاسیری موسع به عنوان بازداشت خودسرانه از یکسو‬
‫رویههای قضایی راه را هرچه بهتر برای غیرقانونی ساختن‬      ‫بینالمللی کیفری‪ ،‬این نظریه‪ ،‬با شروط و ملاحظاتی‪ ،‬مورد‬     ‫و آدمربایی از دیگرسو تعریف شده و در حقوق بینالملل‬
‫بازداشت غیرقانونی به عنوان یک قاعده عرفی هموار نمود‪.‬‬     ‫توجه قرار گرفته است‪ .‬از آنجا که این دکترین پیوسته در‬     ‫جنایت به حساب آید‪ .‬حقوق بینالملل عرفی و همچنین‬
                                                         ‫رویه دولتها حضور داشته پس به یک قاعده در عرف‬             ‫حقوق معاهداتی بینالمللی این فرضیه را اثبات میکنند‪.‬‬
                                         ‫[‪]۵‬‬                                                                      ‫این فرضیه نیاز به توضیح بیشتری دارد که در ادامه به آن‬
  ‫سه نکته مهم از این رای دادگاه عالی مستفاد میشود‪:‬‬                           ‫بینالمللی[‪ ]۳‬تبدیل شده است‪.‬‬
‫اولین نکته این است که تهدید از جانب فردی در کشوری‬        ‫اما این دکترین در بیشتر موارد محل تردید است‪ .‬بزرگترین‬                                   ‫پرداخته میشود‪.‬‬
‫دیگر برای منافع ملی نمیتواند دلیلی برای بازداشت‬          ‫و جدیترین تردیدها در مورد این دکترین این است که با‬       ‫نقطه شروع را باید در ماده ‪ ۹‬میثاق بینالمللی حقوق‬
‫غیرقانونی آن فرد باشد و به ویژه چنین اقدامی از سوی‬       ‫اصل حق برابری حاکمیت کشورها در تضاد است‪ .‬به موجب‬
                                                         ‫منشور ملل متحد‪ ،‬و به عنوان یک اصل حقوقی غیرقابل‬                                ‫مدنی و سیاسی جستجو کرد‪:‬‬
              ‫دولت قدرتمندتر مجاز و قانونی نیست‪.‬‬         ‫تردید و نقض‪ ،‬بند یک از ماده دو منشور به صراحت بیان‬       ‫«هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد‪ .‬هیچکس‬
‫دوم اینکه چنین بازداشتی نقض حاکمیت ملی‬                   ‫میدارد که «سازمان بر مبنای اصل تساوی حاکمیت کلیه‬         ‫را نمیتوان خودسرانه دستگیر یا بازداشت کرد‪ .‬هیچکس‬
                                                         ‫اعضای آن قرار دارد»‪ .‬در ‪ ١۵‬ژوئن ‪ ١۹۹۲‬دادگاه عالی ایالات‬  ‫را نمیتوان از آزادی خود محروم کرد مگر به دلایلی و به‬
                                  ‫کشورهاست‪.‬‬              ‫متحده تصمیمی مهم در مورد منسوخ شدن آن دکترین‬
‫سومین نکته این است که چنین بازداشتهایی نقض‬               ‫گرفت و اعلام کرد که نه تنها بر رویههای قضایی در آمریکا‪،‬‬                     ‫ترتیبی که قانون تعیین میکند»‪.‬‬
                                                                                                                  ‫حال اگر فردی بر اساس قوانین داخلی خاصی مانند قوانین‬
          ‫فاحش حقوق بشر و قوانین ناظر بر آن است‪.‬‬                     ‫بلکه بر قوانین بینالمللی نیز تأثیر گذاشت‪.‬‬    ‫شریعت اسلامی‪ ،‬که در ملغمه عجیبی به نام قانون حکومت‬
‫باز هم باید تاکید کرد که منسوخ شدن این دکترین شامل‬       ‫داستان از این قرار است که یک شهروند مکزیکی به‬            ‫اسلامی تبلور یافته‪ ،‬بازداشت شود‪ ،‬آیا این قانون خاص و‬
‫مواردی که افرادی به عنوان جنایات بینالمللی بازداشت و به‬  ‫دلیل مشارکت در آدمربایی و قتل یک مامور اداره مبارزه‬      ‫غیرجهانشمول میتواند مبنایی برای محاکمه قضایی فرد‬
                                                         ‫با مواد مخدر از خانهاش ربوده و با هواپیمای شخصی به‬
              ‫محاکم قضایی آورده میشوند نمیشود‪.‬‬           ‫تگزاس منتقل شد‪ .‬پس از این نتیجهگیری که ماموران اداره‬                                 ‫بازداشت شده باشد؟‬
‫اما فراتر از این بُعد فرامرزی دکترین یادشده‪ ،‬و به ویژه‬                                                            ‫تا کنون دو رویه مشخص قضایی در مواردی نظیر این‬
‫در شرایطی که در نظامهای تمامیتخواه و یا حتی در‬
‫دمکراسیها‪ ،‬مردم بیگناه برخلاف حقوق بشر ذاتی خود به‬                                                                               ‫موضوع مورد بحث مرسوم بوده است‪.‬‬
                                                                                                                  ‫اولین قاعده با دکترین حقوقی منسوخی ارتباط دارد که‬
     ‫شیوهای غیرقانونی و غیرانسانی بازداشت و با ضرب و‬                                                              ‫به موجب آن حتی اگر بازداشت غیرقانونی باشد‪ ،‬یعنی‬
   15   16   17   18   19   20   21   22   23   24   25