Page 11 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۲ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‪‌‌‌1‌‌1‬شماره‌‪18۷8‬‬
‫جمعه ‪ 1۹‬تا پنجشنبه ‪ ۲۵‬مه ‪۲0۲۳‬‬

‫بازنشر‬

‫اختلاط‬
‫فرهنگها‬

‫( کیهان لندن شماره ‪) ۱۱۷۷‬‬
‫مهر ‪۱۳۸۶‬‬

‫فاطمه رجبی و احمدی نژاد‬ ‫احمد احـرار‬

‫اشخاص با لقب شاید صد الی دویستتایی میشدند ولی‬ ‫موجب آن نمیشود که اسم علامه را از آن بزرگوار مسلوب‬ ‫خواندید که سرکار علّیه فاطمه خانم رجبی‪ ،‬متعلقۀ آقا‬
‫امینالسلطان که روی کار آمد‪ ،‬این کار هم از خرک در رفت‪.‬‬ ‫سازد چه‪ ،‬جامعیت آخوند ملا محمدباقر نسبت به حاجی‬ ‫غلامحسین الهام وزیر دادگستری و سخنگوی دولت به دکتر‬
‫هر کس از هر صنف و طبقه‪ ،‬از هر مضاف و مضافالیهی‬ ‫محمود احمدینژاد لقب آیتالله داده و چنین استدلال‬
‫لقب خواست‪ ،‬با مناسبت و بی مناسبت‪ ،‬تصویب کرد و‬ ‫ملا احمد مانند بحر به نهر و دریا به قطره است»!‬ ‫کرده است «آیتالله بر شخصی دلالت میکند که انسان را‬
‫ناصرالدین شاه هم تصویب کردههای او را به ص ّحۀ خود‬ ‫و اما تازه به دور آمدگانی که این روزها فرهنگ سیاسی‬ ‫بهیاد خدا و راه او و روش رسیدن به او‪ ،‬مثلاً بهوسیله بیان‬
‫قوت قانونی داد و بالاخره در سلطنت مظفرالدینشاه کمتر‬ ‫را با فرهنگ حوزوی آمیختهاند و بر سر عناوین آیتالله و‬ ‫احکام هدایت میکند‪ ...‬احمدینژاد کسی است که چون‬
‫کسی بود که دستش به جایی برسد و لقبی نداشته باشد‪ .‬مثلاً‬ ‫حجتالاسلام بر سر و مغز هم میکوبند‪ ،‬عموماً از سابقۀ‬ ‫صورت نورانیاش را در اثر کثرت خدمت به خلق خدایش‬
‫نصر‪ ،‬نصرت‪ ،‬نصیر‪ ،‬ناصر‪ ،‬منصور‪ ،‬انتصار‪ ،‬منتصر‪ ،‬مستنصر‬
‫با مضافالیههای السلطنه‪ ،‬الدوله‪ ،‬الملک‪ ،‬الممالک‪ ،‬الملوک‪،‬‬ ‫این دو عنوان بیاطلاعند‪.‬‬ ‫بینی جز عشق به خدا نخواهی دید»!‬
‫الوزاره‪ ،‬الایاله‪ ،‬العداله‪ ،‬البکاء‪ ،‬الاشراف‪ ،‬التجار‪ ،‬الاطباء‪ ،‬الحکما‪،‬‬ ‫آیتالله و حجتالاسلام از اواسط دورۀ قاجاریه بهعنوان‬ ‫در همان حال‪ ،‬از قبیلۀ رقیب بانگ اعتراض برخاسته‬
‫العلوم‪،‬الشریعه‪،‬الاسلام‪،‬العلماء‪،‬الفقهاء‪،‬الواعظین‪،‬المتکلمین‪،‬‬ ‫درجۀ اعلمیت و افضلیت وارد فرهنگ حوزوی شد‪ .‬پیش از‬ ‫است که صدا و سیما (رادیو ـ تلویزیون جمهوری اسلامی)‬
‫الذاکرین‪ ،‬السادات‪ ،‬الشعراء‪ ،‬الادباء‪ ،‬القراء‪ ،‬الحفاظ و‪ ...‬قابلیت‬ ‫آن وقتی میگفتند «آخوند ملا فلان» دلالت بر مرتبۀ علمی‬ ‫چه حق دارد آقای رفسنجانی را بهجای آیتالله با عنوان‬
‫او داشت و اگر میخواستند چربترش کنند «علامه» را هم بر‬ ‫حجتالاسلام در خبرها و تفسیرها نام میبرد‪ .‬نمایندۀ‬
‫تبدیل به لقب داشت‪.‬‬ ‫آن میافزودند‪ .‬از زمان فتحعلی شاه به بعد‪ ،‬بین روحانیان و‬ ‫مشهد در مجلس شورای اسلامی گفته است «صدا و سیما‬
‫حاجی سید رضای روضهخوان قمی که اشعار احمدای او‬ ‫دیوانیان رقابت پیدا شد و رسم لقب دادن و درجه دادن از‬ ‫به افرادی که خیلی هم بضاعت علمی بالایی ندارند عنوان‬
‫در آن روزها مایۀ خندۀ همۀ شنوندگان بود‪ ،‬چکامهای برای‬ ‫آیتالله میدهد اما آیتالله هاشمی رفسنجانی را با عنوان‬
‫دوشانتپه(شکارگاهسلطنتینزدیکتهران)بهقرارذیلساخته‪:‬‬ ‫دستگاه حکومتی به دستگاه مذهبی سرایت کرد‪.‬‬ ‫حجتالاسلام والمسلمین نام میبرد که باعث تأسف است»‪.‬‬
‫حجتالاسلام و ثقهالاسلام که تدریجاً در مرتبه بعد از‬ ‫با ادامۀ عمر «نظام ولایی»‪ ،‬رقابتهای سیاسی نیز به رنگ‬
‫یک بهشـت بریـن بهدوران اسـت‬ ‫آیتالله قرار گرفت تصادفاً در ادوار ماقبل اعتباری بیش از‬ ‫رقابتهای حوزوی درآمده است‪ .‬در قلمرو روابط آخوندی‬
‫بـه کجا؟ تپهای که دوشـان اسـت‬ ‫آیتالله داشت‪ .‬ثقهالاسلام لقبی بود برای آخوندی با مرتبه‬ ‫این گونه رقابت سابقۀ طولانی دارد‪ .‬ملا محمدباقر مجلسی‬
‫و مقام «کلینی» و حجتالاسلام برای ملائی چون «سید‬ ‫و حاج ملا احمد نراقی را البته میشناسید که اولی آخوند‬
‫بــالای تپــه‪ ،‬آن عمارتهــا‬ ‫شفتی»‪ .‬در حالی که هر آفریدهای‪ ،‬حتی به صورت و سیرت‬ ‫قدرتمند عهد شاه سلطان حسین بود و دومی آخوند قدرتمند‬
‫منـزل شـهجهان نمایـان اسـت‬ ‫محمود احمدینژاد‪ ،‬خواه ناخواه نشانی ازآفریدگار داشت و‬
‫عهد فتحعلیشاه‪.‬‬
‫پاییــن تپــه‪ ،‬آن عمارتهــا‬ ‫لفظ آیتالله بر او میبرازید‪.‬‬ ‫حاج ملا احمد که یک قرن پس از ملا محمدباقر میزیست‬
‫جـای قاپچـی و یاسـاولان اسـت‬ ‫سلسله مراتب‪ ،‬و تعیین درجات با عناوین ثقهالاسلام‬ ‫در کتابهایش از وی بهعنوان «مح ّدث» نام برده و در فرهنگ‬
‫(که به هر طلبهای توان گفت) و حجتالاسلام (که معمولاً‬ ‫حوزوی‪ ،‬این بهمعنای تحقیر و نیش زدن عامدانه (و البته‬
‫طــرف دیگــرش رود بــالا‬ ‫برای وعاظ و اهل منبر بهکار میرود) و آیتالله و آیتالله‬ ‫عالمانه) است‪ .‬میرزا محمد تنکابنی‪ ،‬مؤلف «قصصالعلما»‬
‫قـصر فیـروزه را ببیـن آن اسـت‬ ‫العظمی را مثل بسیاری چیزهای دیگر ـ ازجمله دسته راه‬ ‫این ظلم را بر نمیتابد و مینویسد «عجب از حاجی ملا‬
‫انداختن و نعش گردانی و تعزیهخوانی ـ روحانیان ما از‬ ‫احمد نراقی است که در کتب خود تعبیر از آن جناب (ملا‬
‫آن تفنگهــای دوش سربــازان‬ ‫کلیسای کاتولیک اقتباس و وارد فرهنگ حوزوی کردند‪.‬‬ ‫محمدباقر) به محدث مجلسی نموده است و این عبارت به‬
‫همچـو تیرهـای تلگرافخان اسـت‬ ‫اما به این هم قانع نشدند و همپای دیوانیان به مسابقۀ‬ ‫نظر این احقر بسیار ناپسند آمد‪ .‬چه‪ ،‬محدث آن را میگویند‬
‫لقب دادن و لقب گرفتن پیوستند‪ .‬اگر القاب دیوانی‬ ‫که حدیثدان باشد و حدیث روایت کند و این مرتبهای‬
‫لیــک چنــدان تفاوتــی دارد‬ ‫لازمهاش این بود که دستخطی از طرف شاه یا صدر اعظم‬ ‫نیست‪ .‬بلکه آخوند مزبور‪ ،‬علامه است‪ .‬چه‪ ،‬علامه مصطلح‬
‫اینبهدوشاستوآنبیاباناست‬ ‫صادر شود القاب روحانی تابع هیچ قید و شرطی نبود و‬ ‫است در این که جامع علوم معقول و منقول باشد و او نیز‬
‫هر روضهخوانی میتوانست به خودش لسانالاسلام و‬ ‫چنین بوده‪ ،‬آنجناب در معقول و منقول و ریاضی و غیر‬
‫مرحبــا توپهــای اتریشــی‬ ‫آنها صاحب فن‪ ،‬بلکه بحر ذاخر (= دریای انباشته از گنج)‬
‫شـده حاضر بـرای خصمان اسـت‬ ‫عمادالاسلام یا تاجالواعظین و شمسالذاکرین لقب بدهد‪.‬‬ ‫و سحاب ماطر (ابر بارانزا) و خزانۀ علوم بوده بهنحوی که‬
‫در باب القاب‪ ،‬مرحوم عبدالله مستوفی مؤلف «تاریخ‬ ‫هر مسألهای را عنوان میکند کأنه خزانه علم در اطراف‬
‫گو ّلــهاش خصــم میکنــد داغــان‬ ‫سیاسیواداریدورۀقاجاریه»شرحقابلتوجهینگاشتهاست‪.‬‬ ‫او چیده‪ ،‬از هر جا بهسهولت دستی میاندازد و از آن در‬
‫فرسـخی قـدر رفـتن آن اسـت‬ ‫مستوفی با آن که خود از خانوادهای دیوانسالار و شخصی‬ ‫مسأله مصروف میسازد‪ .‬و محض این که شاید اصول و فروع‬
‫معتقد به مبادی مذهبی بود‪ ،‬در انتقاد از زیادهرویهای‬ ‫حاجی ملا احمد نراقی بیش از آخوند ملا محمدباقر باشد‬
‫ای خوشــا حــال جملــۀ وزرا‬ ‫هر دو طایفه دیوانی و روحانی کوتاه نیامده است‪ .‬راجع به‬
‫که خوراکشـان برنج چمپان است‬ ‫سابقۀ لقب دادن و لقب گرفتن در دورۀ قاجاریه مینویسد‬
‫«در عهد ناصرالدین شاه‪ ،‬تا اواخر میرزا یوسف صدر اعظم‪،‬‬
‫و بالاخره بهوسیلۀ شعر ذیل که شریطۀ چکامۀ اوست‪:‬‬
‫یک لقب هم به ما عطا بشود که لقب نزد شه فراوان است‬
‫فخرالشعراء شد و در چکامۀ دیگر این لقب خود را این‬

‫طور به شعر درآورده است‪:‬‬
‫حاجیسیدکهفخربرشعراست این لقب را عطا شد از شاهان‬
‫مژدهبدهمبهحضرتتبیشک بنده‪ ،‬اولاد شاه مظلومان‬
‫سر منبر دعای خیر کنم روضه خوانم که خلق را گریان‬