Page 43 - (کیهان لندن - سال سى و نهم ـ شماره ۴۱۷ (دوره جديد

‫صفحه‌‌‌‌‪‌‌4‌‌۳‬شماره‌‪1۸۸۳‬‬ ‫شورای عالی شیعه را تاسیس کرد که نخستین سازمان سیاسی‬ ‫ایمنیکسانیکهبرایبیبیسیکارمیکنند‪،‬برایمادر‬
‫جمعه ‪ ۲۳‬تا پنجشنبه ‪ ۲۹‬ژوئن ‪۲0۲۳‬‬ ‫جامعه شیعه در لبنان تلقی میشود‪.‬‬ ‫اولویت قرار دارد و ما به حمایت از این تیم ادامه میدهیم‪».‬‬
‫همچنین یک منبع آگاه در بیبیسی گفت این بنگاه‬
‫فلسطینی دریافت میکردند‪ .‬موسی صدر در سال ‪۱۹۷۴‬‬ ‫موسی صدر برای تقویت موضع خود در میان نخبگان‬ ‫سخنپراکنی درباره مقولههای امنیتی اظهار نظر نمیکند و به‬
‫زمانی که جنبش امل را تاسیس کرد‪ ،‬سازمانهای میلیشا را زیر‬ ‫سیاسی در بیروت‪ ،‬به متحد نیرومندی از خارج لبنان‪ ،‬که قدرت‬ ‫حمایت از افرادی پرداخت که با مدارک مجاز و رسمی وارد این‬
‫فرماندهی مصطفی چمران قرار داد که صدر را تحسین میکرد‬ ‫زیادی هم در داخل داشته باشد‪ ،‬نیاز داشت‪ .‬این موضوع او را‬
‫بطور طبیعی ترغیب کرد تا چشم به سوریه بدوزد و به حافظ‬ ‫کشور شده بوده و مورد بازجویی قرار گرفتند‪».‬‬
‫و او را «جانشین امام حسین» میدید‪.‬‬ ‫اسد فکر کند؛ رئیس جمهوری که در کشورش در ارتباط با یک‬ ‫یک سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا نیز گفت‪« :‬ما از چهار‬
‫شیمون شاپیرا ادامه میدهد‪ :‬اختلاف ایدئولوژیک بین دو‬ ‫اصل در قانون اساسی این کشور با بحران روبرو بود‪ .‬مادهای‬ ‫مرد بریتانیایی که از بازداشت در لیبی آزاد شدند‪ ،‬حمایت‬
‫گروه ایرانی رقابتهایی را بین آنها به وجود آورد که گاهی تلخ‬ ‫در قانون اساسی این کشور صراحت دارد که رئیس جمهوری‬ ‫کرده و درباره وضعیت آنها بطور مستقیم با مقامات مسئول‬
‫میشد‪ .‬این موضوع تاثیر تعیینکنندهای بر نگرش گروههای‬
‫اسلامگرای افراطی مخالف چمران‪ ،‬صدر و دیگران که از‬ ‫سوریه باید مسلمان باشد‪.‬‬ ‫لیبی صحبت کردیم‪».‬‬
‫«نهضت آزادی ایران»بودند داشت‪ .‬چهرههای شاخص در این‬ ‫در اینجا بود که صدر وارد شد و داوطلبانه به یاری حافظ‬ ‫فیلم مستند «بیبیسی» قرار بوده است رویدادها و شرایط‬
‫گروه‪ ،‬محمد منتظری‪ ،‬جلالالدین فارسی‪ ،‬علی اکبر محتشمی‬ ‫اسد شتافت و با استفاده از نقش خود به عنوان رییس مجلس‬ ‫احتمالی را پیگیری کرده و مورد بررسی قرار دهد که منجر به‬
‫و احمد نفری بودند که محمد صلاح حسینی از عراق نیز به‬ ‫اعلای شیعیان‪ ،‬شیخ علی منصور را که یک روحانی علوی بود‬
‫آنان پیوست و به شخصیت مهمی در ارتباط بین انقلابیون‬ ‫در مقام مفتی جعفری شهر طرابلس و شمال لبنان منصوب‬ ‫ناپدید شدن و مرگ «امام موسی صدر» شد‪.‬‬
‫ایران و سازمان الفتح فلسطین تبدیل شد‪ .‬اقتدای موسی‬ ‫کرد‪.‬صدربااینکارعملااینهدفراپیشمیبردکه علویها‬
‫صدر به آیتالله محسن حکیم‪ ،‬و پس از مرگ او به آیتالله‬ ‫نیز شیعه جعفری و بنابراین مسلمان هستند؛ منتها از آنجا که‬ ‫چه کسی چه بلایی بر سر «امام موسی صدر» آورد؟!‬
‫ابوالقاسم خویی به عنوان مرجع و نادیده گرفتن خمینی‪،‬‬ ‫از نظر درجه و اعتبار مذهبی نمیتوانست حکم و فتوا صادر‬ ‫معمایی که پس از چهل و پنج سال همچنان بیپاسخ مانده‬
‫خصومت و خشم طرفداران خمینی را در نجف و لبنان که‬ ‫کند‪ ،‬تصمیم گرفت آن را به شکل سیاسی و اداری انجام دهد‪.‬‬
‫شیمون شاپیرا در ادامهی این مقاله که سپتامبر ‪ ۲۰۱۹‬در‬ ‫این است که چه کسی موسی صدر را کشت؟!‬
‫علی اکبر محتشمی آنها را تحریک میکرد برانگیخت‪.‬‬ ‫«آمریکن اینترست» منتشر شد ادامه میدهد‪ ،‬آرش رییسی‬ ‫پیشینه کوششهای اسلامگرایان ایران برای شکل دادن‬
‫محتشمی به تفصیل به خمینی درباره آنچه در جنوب لبنان‬ ‫نژاد در کتاب خود به درستی بر نقش ژنرال منصور قدر‬ ‫به خاورمیانه به پیش از انقلاب‪ ۵۷‬برمیگردد‪ .‬یک سرتیپ‬
‫میگذشت گزارش میداد و او را علیه موسی صدر تحریک‬ ‫نماینده ارشد شاه در لبنان در ارتباط با موسی صدر تمرکز‬ ‫بازنشسته اسرائیلی‪ ،‬شیمون شاپیرا (‪ )۱‬روایاتی را که در مورد‬
‫میکرد‪ .‬محتشمی به خمینی میگفت «ترس این است که‬ ‫میکند‪ .‬در اوت‪ ۱۹۷۳‬منصور قدر به عنوان سفیر ایران در‬ ‫قتل روحانی متنفذ شیعه نقل میشود و اینکه چه کسی‬
‫تبلیغات و شایعاتی که آقایان (صدر و چمران) علیه آوارگان و‬ ‫لبنان منصوب شد‪ .‬بعلاوه وی به عنوان رییس شعبه ساواک‬ ‫پشت آن بوده و اصلا چه اتفاقی افتاده و چه بلایی به سر او‬
‫رزمندگان فلسطینی به راه انداختهاند سبب زد و خوردهایی‬ ‫در بیروت‪ ،‬موضعی با قدرت و نفوذ زیاد در کشوری داشت‬
‫بین شیعیان و فلسطینیان شود‪ .‬امام گزارش مرا شنید و بسیار‬ ‫که شاه آن را در خاورمیانه بسیار مهم ارزیابی میکرد‪ .‬او‬ ‫آمده‪ ،‬بررسی میکند‪.‬‬
‫آشفته شد‪ .‬من اضطراب و اندوهی را که در صورت وی نمایان‬ ‫نخست میخواست صدر را به عنوان مامور و عامل به کار‬ ‫موسی صدر لبنانی ایرانیتبار به علت اقدامی که انجام‬
‫بود فراموش نخواهم کرد… این آقایان عامل تمام این فاجعهها‬ ‫بگیرد‪ ،‬اما صدر نپذیرفت؛ او فقط آماده بود به ایران و شاه‬ ‫داد مشهور است‪ :‬تبدیل شیعیان لبنان از یک گروه حاشیهای‬
‫از آغاز اسلام بودند‪ .‬محتشمی حرفش را کوتاه کرد و گفت او‬ ‫تحت فشار به یک جامعه متنفذ که به جنبش اعتراضی شیعه‪-‬‬
‫از مسیر سیاسی و نگرش انقلابی آقای صدر احساس ناامیدی‬ ‫قول وفاداری بدهد‪.‬‬ ‫حرکت محرومین‪ -‬و میلیشای آن «جنبش امل» قدرت بخشید‪.‬‬
‫آندرو اسکات کوپر در کتاب «سقوط بهشت»(‪ )۲‬یادآور‬ ‫اما قضیهی دیگری که صدر با آن بیش از پیش مشهور شد‪،‬‬
‫میکند‪.‬‬ ‫میشود که موسی صدر از طریق دوست ایرانی خود‪ ،‬علینقی‬ ‫ناپدید شدن اسرارآمیز او در لیبی در سال‪ ۱۹۷۸‬است و اینکه تا‬
‫خمینی وقتی به قدرت رسید پیر بود‪ ،‬و میتوان فرض کرد که‬ ‫عالیخانی‪ ،‬یکی از سیاستمداران و مقامات مسئول ایران‪ ،‬که‬ ‫امروز نشانی از وی پیدا نشده و معلوم نیست چه کسانی چه‬
‫اطرافیانش درباره جانشینی او بحث میکردند‪ .‬برخی حامی‬ ‫صدر با او اغلب در بیروت ملاقات میکرد‪ ،‬میتوانست با شاه‬
‫آیتالله علی منتظری پدر محمد منتظری بودند؛ گروه دیگر‬ ‫ارتباطداشتهباشد‪.‬صدردرسال‪ ۱۹۷۳‬یکجزوه‪ ۲۰‬صفحهای‬ ‫بلایی بر سر او آوردند!‬
‫ازمحمدبهشتیحمایتمیکردند‪ ،‬کسانیهمطرفدارموسی‬ ‫به علینقی عالیخانی داد که به زبان عربی و شامل خلاصهای‬ ‫پس از آن بود که جمهوری اسلامی مدت کوتاهی پس از آنکه‬
‫صدر بودند‪ .‬اگرچه احتمال جانشینی صدر بجای خمینی در‬ ‫از افکار روحالله خمینی بود؛ نسخهای از سخنرانیهای وی‬ ‫در ایران روی کار آمد‪ ،‬با استفاده از ریشههای جنبش موسی‬
‫ایران بسیار دور بود‪ ،‬اما رقیبان صدر میخواستند او را بطور‬ ‫که خواهان سرنگونی پادشاهی و استقرار یک دولت اسلامی‬ ‫صدر که در لبنان آغاز شده بود‪ ،‬در همان دهه هشتاد میلادی‬
‫بود‪ .‬صدر به عالیخانی هشدار داد که این جزوهی خمینی‬ ‫گروه نظامی‪ -‬عقیدتی «حزبالله» را شکل داد‪ .‬پرسشها اما‬
‫کلی حذف کنند‪.‬‬ ‫چکیدهی یک مغز بیمار است و درخواست کرد که آن را به‬ ‫تا امروز باقی مانده است‪ :‬چه کسی صدر را کشت؟ با چه‬
‫چهار دهه پس از کشته شدن صدر‪ ،‬جلالالدین فارسی نظر‬ ‫هدفی؟ و اگر ناپدید نشده بود چه اتفاقی ممکن بود بیفتد؟‬
‫خود را درباره این «امام» لبنانی چنین ابراز داشت‪« :‬وقتی من‬ ‫نظر شاه برساند‪.‬‬ ‫به نوشتهی سرتیپ بازنشستهی اسرائیلی‪ ،‬برای فراهم‬
‫در لبنان بودم‪ ،‬انقلابیون دور من جمع میشدند و نه او! صدر‬ ‫روابط صدر با خمینی پیچیده بود‪ .‬صدر حامی مشتاق او‬ ‫آوردن تصویر کاملتری از ناپدید شدن موسی صدر و مرگ‬
‫روابط خوبی با شاه داشت‪ .‬او میگفت روحانیان ما باید به‬ ‫نبود و به عنوان مرجع تقلید نیز وی را قبول نداشت‪ .‬او با‬ ‫او‪ ،‬نخست باید کمی به عقب برگردیم و به مناسبات صدر با‬
‫کلیساها بروند و کشیشان باید در مساجد ما عبادت کنند…‬ ‫مهمترین عنصر دکترین خمینی‪ ،‬ولایت فقیه‪ ،‬که بر اساس آن‬ ‫شاه ایران نگاه کنیم‪ .‬این موضوع نخستین قطعه معما را شکل‬
‫لازم بود شورش شود‪ ،‬علیه او اعتراض شود؛ لازم بود او را بابت‬ ‫فقط روحانیان میتوانند یک حکومت اسلامی را رهبری کنند‪،‬‬ ‫میدهد‪ .‬محمدرضاشاه پهلوی سازمان اطلاعات و امنیت ایران‪،‬‬
‫این سخنان کشت‪ .‬ما دیدیم دیگر کشتن وی لازم نیست چون‬ ‫مخالفبود‪.‬موسیصدروقتیدرماهمه‪ ۱۹۶۹‬وارددفترشدر‬ ‫ساواک‪ ،‬را تشکیل داده بود که زیر نظر گرفتن صدر یکی از‬
‫مجلس اعلای شیعیان در بیروت شد‪ ،‬تصویر آیتالله محسن‬ ‫وظایف آن بود‪ .‬ساواک او را از روند کلاسها و مطالعاتش از‬
‫قذافی او را کشت‪».‬‬ ‫حکیم را که در نجف عراق مستقر بود به دیوار آویخت و او‬ ‫سمینارهای مذهبی قم در اواخر دهه ‪ ۱۹۵۰‬تا ورود به لندن‬
‫باری‪ ،‬با اینهمه پس از سرنگونی رژیم قذافی نیز باز هیچ‬ ‫را مرجع شیعیان لبنان میدانست‪ .‬وابستگان خمینی از این‬ ‫برای جانشینی عبدالحسین شرفالدین‪ ،‬که در اواخر ‪۱۹۵۷‬‬
‫نشانهای از «امام» ناپدید شده در لیبی تا امروز پیدا نشده‬ ‫درگذشته بود‪ ،‬و سرانجام ناپدید شدن وی در لیبی در ‪۱۹۷۸‬‬
‫است! مخالفان موسی صدر با جمهوری اسلامی در ایران‬ ‫بیاحترامی صدر ناراحت شدند‪.‬‬ ‫دنبال میکرد‪ .‬پس از انقلاب اسلامی‪ ،‬سه جلد قطور از اسناد‬
‫به قدرت رسیدند ولی کسی داستان کامل حذف و از میان‬ ‫مخالفان شاه که در لبنان فعال بودند‪ ،‬از آغاز دهه ‪۱۹۷۰‬‬ ‫مربوط به ردیابی صدر توسط ساواک‪ ،‬در ایران منتشر شد‪.‬‬
‫در دو گروه اصلی تقسیم میشدند و بر سر طبیعت انقلاب‬ ‫از میان این سه جلد تصویر کاملتری از داستان زندگی صدر‬
‫برداشتن «امام موسی صدر» را نمیداند!‬ ‫در ایران‪ ،‬چگونگی رسیدن به آن‪ ،‬و مواضع قدرت در رهبری‬ ‫ظاهر میشود از جمله مناسبات پیچیده او با حکومت شاه و‬
‫با یکدیگر رقابت میکردند‪ .‬اختلاف آنها در لبنان بر دو‬ ‫مخالفان انقلابیاش که در دهه‪ ۱۹۷۰‬در لبنان مأوا گزیده و از‬
‫*منابع‪ :‬دیلی میل (‪ ۱۹‬ژوئن‪ )۲۰۲۳‬و آمریکن اینترست (‪۲۶‬‬ ‫مسئله اصلی متمرکز بود‪ :‬نگاه نسبت به فلسطینیان در لبنان‬
‫و نگرش جامعه شیعیه لبنان نسبت به دکترین ولایتمداری‬ ‫آنجا برای شکل دادن انقلاب در ایران تلاش میکردند‪.‬‬
‫سپتامبر‪)۲۰۱۹‬‬ ‫خمینی‪ .‬اینهمه در حالی بود که انقلابیون ایران کمک نظامی‬ ‫برخی اسناد ساواک در همین زمینه شالوده کتاب اخیر آرش‬
‫و بیشتر به شکل آموزش اسلحه را از سازمان الفتح عرفات‬ ‫رئیسی نژاد‪« ،‬شاه ایران و کردهای عراق و شیعیان لبنان» را‬
‫*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن‬ ‫و در محدودهای کوچکتر در اردوگاههای سازمانهای افراطی‬ ‫تشکیل میدهد (پالگریومک میلان ‪ .)۲۰۱۸‬آنگونه که اسناد‬
‫محرمانه آن زمان نشان میدهد‪ ،‬ساواک آشکارا امام صدر‬
‫‪ -۱‬سرتیپ بازنشسته دکتر شیمون شاپیرا پژوهشگر ارشد‬ ‫را یک چهره سیاسی برجسته در لبنان میدید‪ .‬او در ‪۱۹۶۶‬‬

‫در «مرکز اورشلیم برای مسائل عمومی» و مؤلف کتاب‬

‫«حزبالله‪ :‬بین ایران و لبنان» که در سال ‪ ۲۰۰۰‬در تلآویو‬

‫منتشر شد‪.‬‬

‫‪ -۲‬کیهان لندن کتاب «سقوط بهشت» را ترجمه کرده و‬

‫علاقمندان میتوانند آن را از همین رسانه تهیه کنند‪.‬‬