Page 49 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۲۲ (دوره جديد
P. 49

‫صفحه‌‌‌‪‌‌4‌‌‌9‬شماره‌‪1888‬‬                                   ‫من تصورمیکنم در نهایت امر‪ ،‬شاه زمانی که در چنگال‬         ‫کوبید‪ .‬مخالفان جوانتر ضد رژیم‪ ،‬خود را پنهان کردند‬
‫جمعه ‪ ۲۸‬ژوئیه تا پنجشنبه ‪ ۳‬اوت ‪۲0۲۳‬‬                        ‫جنگ سرد قرار گرفته بود‪ ،‬جنبش مذهبی نیز آغاز شد‪ .‬برای‬     ‫تا علیه رژیم مبارزه کنند‪ .‬شاه در سال ‪ ۱۹۷۸‬وقوع چنین‬
                                                           ‫من روشن نیست که برای رهایی از این بنبست راهی وجود‬        ‫وضعی را پیشبینی میکرد‪ .‬وی واقعاً نمیدانست چه باید‬
‫این باور بودند که میراث شاه ارزش قابلی ندارد‪ .‬امروز‬        ‫داشت یا نه؟ باید نگاهی به پدرش رضاشاه و سرنوشت او در‬     ‫انجام دهد ولی بالاخره بر آن شد که بجای در هم شکستن‬
‫تاریخنویسان به این برداشت با دید دیگری نگاه میکنند‪.‬‬                                                                 ‫مخالفان و مخالفتها که از خونریزی ناشی از آن وحشت‬
‫به نظر من برآورد ابتدایی میراث شاه در بحبوحهی حوادث‬                          ‫دوران جنگ جهانی دوم انداخت‪.‬‬            ‫داشت و از آن میترسید که به قیمت پایان دوران پهلوی‬
‫ایران بود‪ .‬تنها امروز که ما به عقب مینگریم‪ ،‬میبینیم‬        ‫=کتاب شما با همکاری شهبانو فرح پهلوی ملکه سابق‬
‫بسیاری از طرحهای عمرانی که وی آغاز کرد یا هنوز هم‬                                                                                     ‫تمام شود‪ ،‬اصلاحات را ادامه دهد‪.‬‬
‫زیر نام و مشخصات جدید ادامه دارد و یا آنکه پس از وی‪،‬‬       ‫ایران نوشته شده‪ .‬ایشان تا چه میزان با شما همکاری‬         ‫=بسیاری از ایرانیان بر این باورند که جیمی کارتر رئیس‬
‫اجرای طرح به پایان رسیده است‪ .‬برای ما زمان به آن اندازه‬                                        ‫میکردند؟‬             ‫جمهوری آمریکا و دولتاش در آخرین مراحل سلطنت شاه‬
‫گذشته است که اقدامات او را با آنچه به وسیلهی رژیم‬                                                                   ‫دست از پشتیبانی شاه برداشتند و سقوط او را سریعتر‬
‫اسلامی انجام شده و میشود‪ ،‬مقایسه کنیم‪ .‬مثلا تلاش او که‬     ‫ــ هنگامی که ملکه حاضر شد با من مصاحبه کند‪ ،‬خود‬
‫اکنون میراثاش محسوب میشود در زمینهی سوادآموزی‬              ‫را در مخاطره بزرگی قرار داد‪ .‬وی کوچکترین اطلاعی از‬                ‫کردند‪ .‬آیا شما با این برداشت موافق هستید؟‬
‫و تعلیم و تربیت به نتیجهی قابل تقدیری رسیده است‪.‬‬           ‫آن نداشت که مطالب کتاب چه و چگونه خواهد بود و یا‬         ‫ــ نقش دولت جیمی کارتر درباره ایران‪ ،‬نقشی هم گریهدار‬
‫به نظر من شگفتآور بود که وی قهرمان ایجاد پارکها‪،‬‬           ‫من در پژوهشهای خود چه مطالبی به دست خواهم آورد‪.‬‬          ‫و خندهدار (تراژیک‪ -‬کمیک) است‪ .‬قابل تصور نیست که‬
‫صرفهجویی در مصرف آب و توسعهی منابع انرژیهای‬                ‫ایشان هرگز تلاش نکرد که مرا تحت تأثیر قرار دهد و یا‬      ‫سولیوان سفیر آمریکا سیاست اختراعی و مورد نظر خود‬
‫جایگزین در زمانی شد که دیگران یا نسبت به آن علاقه‬                                                                   ‫را به عنوان سیاست و نظر دولت آمریکا اجرا میکرد‪ .‬این‬
‫نداشتند و یا اصلا نمیدانستند و از این مباحث آگاه نبودند‪.‬‬               ‫درباره هر نکته و موضوع اعمال نفوذ کند‪.‬‬       ‫سیاست بر این پایه بود که در ایران کودتایی بشود که منافع‬
‫شاید از همه مهمتر آن باشد که ایرانیان از تلاش نافرجام و‬    ‫ایرانیان باید بدانند که حرف زدن و ابراز عقیده و اطلاع‬    ‫آمریکا بهتر تأمین و تضمین شود و موقعیت شاه ضعیفتر‬
‫بدپایان او برای آزاد ساختن و دموکراتیزه کرده جامعهی ایران‬  ‫دادن درباره حوادثی که منجر به یک نتیجه تراژیک و‬          ‫شود و وضع خمینی استوارتر گردد‪ .‬بر اساس آنچه تا کنون‬
‫درس فرا گیرند‪ .‬جمهوری اسلامی به هر روی ناگزیر خواهد‬        ‫غمانگیز شد تا چه حد دشوار است‪ .‬در طول مدت چهار‬           ‫دیدهام سولیوان این سیاست را با همکاری وزارت امور‬
‫شد با بحران داخلی خود ناشی از لزوم تعیین مقام رهبری‬        ‫سال نسبت به پیشرفت کار من توجه فراوانی مبذول داشت‬        ‫خارجه آمریکا اجرا میکرد و با کاخ سفید کاری نداشت‪.‬‬
‫مبارزه کند‪ .‬آیا ایرانیان پس از آن میخواهند چکار کنند؛ آیا‬  ‫و به دوستان خود توصیه میکرد با من گفتگو کنند‪ .‬وی‬         ‫به نظر من زمانی که ایرانیان بر این باورند که آمریکا بود‬
                                                           ‫میداند نسل جوان ایران خواهان آن است که اطلاعات‬           ‫که شاه را به زمین زد‪ ،‬اعتباری بسیار بزرگ برای آن کشور‬
        ‫واقعاً برای احتمال و امکان تغییر‪ ،‬آمادگی دارند؟‬    ‫بیشتری درباره گذشته داشته باشد و وی در این زمینه آنچه‬    ‫قائلاند در حالی که آمریکا شایستگی این اعتبار را در این‬
‫=تا کنون واکنش ایرانیان نسبت به کتاب شما چگونه‬                                                                      ‫مورد ندارد‪ .‬تلاش مردم ایران برای آن است که گناه بدبختی‬
                                                                  ‫در توان دارد انجام میدهد تا به آنان کمک کند‪.‬‬      ‫خود را به گردن دیگران بیندازند‪ .‬ایرانیان ثروتمند در سال‬
                                   ‫بوده است؟‬                          ‫= سهم شهبانو در جامعه ایران چه بود؟‬           ‫‪ ۱۹۷۷‬و چه بسا زودتر‪ ،‬کشورشان را ترک کردند‪ .‬اگر این‬
‫ــ همچنان که انتظار میرفت‪ ،‬واکنش آنان که هنوز‬                                                                       ‫گروه در ایران مانده بودند و هنگامی که شاه نیاز به کمک‬
‫پشتیبان جمهوری اسلامی هستند و یا گروهی که هنوز از‬          ‫ــ گمان میکنم شما باید به قرن هجدهم بازگردید تا‬          ‫داشت به کمکاش شتافته بودند چه بسا انقلابی به وقوع‬
‫حکومت سلطنتی دلزدگی دارند منفی است؛ ولی واکنش‬              ‫بتوانید نمونه دیگری از همسر پادشاهی بیابید که تا این‬
‫ایرانیان معمولی امیدوارکننده است‪ .‬بسیاری از ایرانیان‬       ‫حد درگیر این همه خدمت و کار به نفع آن همه مردم‬                                              ‫نمیپیوست‪.‬‬
‫مرا به عنوان ناظر بیطرف مینگرند که تمام تلاش خود را‬        ‫باشد‪ .‬علاقه او کاملا شخصی و انتخابی بود‪ .‬برای کمک‬        ‫=شما محمدرضاشاه پهلوی را به عنوان یک انسان و یک‬
‫به کار میبرد تا درباره موضوعی بسیار دشوار و رنجآور‬         ‫به جذامیان ایران مبارزه و کمک کرد و در راه کمک به‬
‫بنویسد‪ .‬این گروه از ایرانیان درک میکنند من یک خارجی‬        ‫هنرمندان‪ ،‬نویسندگان‪ ،‬مصدومین آتشسوزی‪ ،‬یتیمان و‬                              ‫پادشاه چگونه توصیف میکنید؟‬
‫و شخصی که در ایران خانواده و فامیلی ندارد‪ ،‬هستم و‬          ‫مادران تنها و بدون یاور‪ ،‬خدمات برجستهای انجام داد‪ .‬آنچه‬  ‫ــ تنها کلمهای که شما‪ ،‬هنگامی که درباره شاه حرف‬
‫به این عنوان میتوانم آزادانهتر از روشنفکران ایرانی که‬      ‫در تمام این گروههایی که نام برده شد مشترک بود‪ ،‬و آن این‬  ‫میزنم در گفتار من نمیشنوید‪ ،‬کلمه «پیچیده و بغرنج»‬
‫از واکنش حکومت وحشت دارند و خود را کنترل میکنند‪،‬‬           ‫بود که آنان محرومان اجتماع بودند و او حامی و پشتیبان‬     ‫است‪ .‬هنگامی که یک صاحبنظر در مورد یک زمامدار و یا‬
‫بنویسم‪ .‬من در ایران بزرگ نشدهام‪ .‬من در سالهای نزدیک‬        ‫آنان بود؛ او به آنان که نقشی در اجتماع نداشتند اهمیت‬     ‫رهبر‪ ،‬کلمه «پیچیده و بغرنج» را به کار میبرد من ناراحت‬
‫به پایان جنگ سرد به دنیا آمدم‪ .‬در ابتدا به عنوان پژوهشگر‬   ‫بخشید‪ .‬شهبانو به من گفت به نظر خودم مهمترین خدمتی‬        ‫میشوم زیرا این کلمات چنین معنی میدهد که تعدادی‬
‫حقوق بشر مینوشتم و سابقه محکم و قابل اعتمادی از‬            ‫که انجام دادم بهبود بخشیدن به وضعیت جذامیان بود‪ .‬وی‬      ‫افراد معمولی نمیتوانند آنان را بفهمند و چنانچه شما این‬
‫پژوهشهای تحقیقی دارم‪ .‬این مشخصات مرا در مکان‬               ‫گفت‪ :‬هنوز هم به فکر آنان هستم و امیدوارم که زندگی‬         ‫گروه را نفهمید‪ ،‬نمیتوانید درباره آنان نظری داشته باشید‪.‬‬
                                                                                                                    ‫من نسبت به شاه نوعی احساس نزدیکی عاطفی پیدا‬
                           ‫محکمی قرار میدهد‪.‬‬                                    ‫آنان به نحو قابل قبولی باشد‪.‬‬        ‫کردم که میتوانستم خود را بجای او تصور کنم‪ .‬به نسبتی‬
‫کتاب خوب فروش میرود‪ .‬به نحوی که ناشر من‬                      ‫=میراث شاه در ایران امروز تا چه حد اهمیت دارد؟‬         ‫که پژوهشهای من پیش میرفت‪ ،‬بر من روشن شد که شاه‬
‫ترتیب چاپهای بیشتری را داده است‪ .‬کتاب اگرچه بطور‬           ‫ــ هنگامی که شاه ایران را ترک کرد‪ ،‬غالب اشخاص بر‬         ‫آن آدمی که دربارهاش در روزنامهها میخواندیم نیست‪.‬‬
‫غیرقانونی‪ ،‬ولی در ایران نیز پیدا میشود‪ .‬امیدوارم این‬                                                                ‫البته کمبودهای او‪ ،‬بر همه روشن بود ولی باید آنچه را‬
‫کتاب جوانان ایرانی را نسبت به تاریخ خود علاقمند‬                                                                     ‫در عمر خود انجام داد و همچنین کارهایی که با وجود‬
‫کند‪ .‬بسیاری از جوانان ایرانی به من میگویند پدران و‬                                                                  ‫تمام مشکلات‪ ،‬به دنبال انجام آن بود‪ ،‬مورد توجه قرار‬
‫پدربزرگانشان میل ندارند درباره گذشته صحبت کنند‪ .‬این‬                                                                 ‫دهیم‪ .‬دانشگاهها و مدارسی که ساخت و تلاش او برای‬
‫جوانان از آن جهت به من توجه دارند که من از یادآوری‬                                                                  ‫سوادآموزی ایرانیان‪ ،‬مراقبتهای درمانی‪ ،‬محیط زیست‪،‬‬
                                                                                                                    ‫هنر و فرهنگ‪ ،‬میراثی که وی از خود برجای گذاشت در‬
                   ‫گذشته کشورشان وحشتی ندارم‪.‬‬                                                                       ‫همه جا هویداست‪ .‬در این زمینه تردیدی نمیتوان داشت‬
‫باید شرافتمندانه و صادقانه بگویم که من عاشق ایران و‬
‫ایرانیان شدهام و نسبت به همه با نظر تحسین مینگرم‪ .‬من‬                                                                            ‫که وی مردی بود که ایران را مدرن ساخت‪.‬‬
‫همواره برای آنان یک فرد بیگانه و خارجی خواهم ماند ولی‬                                                               ‫در زمینه سیاست خارجی‪ ،‬شاه از سال ‪ ۱۹۵۳‬تا ‪۱۹۷۹‬‬
‫امیدوارم به سهم ناچیز خودم‪ ،‬برای آگاهی و شناسایی تاریخ‬                                                              ‫خود را از درگیری با اغتشاشات و پریشانیهایی که به‬
                                                                                                                    ‫وقوع پیوست‪ ،‬کنار کشید‪ .‬او کشور خود را در صلح و صفا‬
                ‫و فرهنگ معاصر ایران قدمی بردارم‪.‬‬                                                                    ‫نگاهداشت زیرا میدانست توفیق اصلاحاتی که انجام داده‬
                                                                                                                    ‫و یا در حال انجام بود‪ ،‬به صلح و آرامش بستگی دارد‪ .‬شاه‬
 ‫*این گفتگو به زبان انگلیسی انجام و نخستین بار‬                                                                      ‫موفق شد درجریان جنگ سرد در روابط ایران با ابرقدرتها‬
                                                                                                                    ‫تعادلی به وجود آورد و این خدمت بزرگی بود که دیگر‬
 ‫مهرماه ‪ ۱۳۹۵‬در کیهان لایف و سپس در کیهان لندن‬
                                                                                                                               ‫زمامداران منطقه توفیق انجام آن را نیافتند‪.‬‬
                                    ‫منتشر شد‪.‬‬

 ‫*کتاب«سقوطبهشت»راکهتوسطکیهانلندنبهفارسی‬

 ‫ترجمه شده میتوانید با مراجعه به این لینک تهیه کنید‪.‬‬
 ‫‪https://kayhanlife.com/fall-of-heaven_farsi/‬‬
   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53   54