Page 32 - (کیهان لندن - سال چهلم ـ شماره ۴۴۳ (دوره جديد
P. 32
صفحه۳۲شماره1۹0۹
جمعه 1تا ۷دیماه 140۲خورشیدی
دشتهای ایران اسیر بیتدبیری
فرونشست زمین ۳۵درصد جمعیت کشور را تهدید میکند
اگر همچنان بیاعتبار بماند و دراولویت قرار نگیرد ،ممکن نمونهای از فرونشست زمین در دشت قزویرور =گزارش مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با
است به تخلیه برخی شهرها منجر شود ،هشدار داده است. جابهجایی سطح زمین قرار میگیرند .متأسفانه ،عبور خطوط
انتشار مطالعات و پژوهشهای انجام شده از مرودشت راهآهن از نواحی مختلف کوهستانی و دشتها در برخی استناد به اطلاعات سال ۹8نوشته ۱8استان کشور دارای
و بخشیهایی از محدوده دشت شیراز نشان از وضعیت استانها از جمله ،اصفهان فارس و همدان از حد خطر عبور محدودههایی با خطر بالای فرونشست زمین هستند.
بحرانی این منطقه داشت. کرده و به بحران تبدیل شده است. =عبور خطوط راهآهن از نواحی دچار فرونشست در
در این مطالعات و در تصاویر ماهوارهای ۱۰سال گذشته مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی افزوده که برخی استانها از جمله ،اصفهان فارس و همدان از حد
از دشت مرودشت تنها محدوده کوچکی از این دشت با «استانهای اصفهان ،تهران ،کرمان و خراسان رضوی در
پدیده فرونشست روبرو شده بود اما در مطالعات اخیر و معرض خطر شدید فرونشست قرار دارند .در اصفهان حدود خطر عبور کرده و به بحران تبدیل شده است.
ظرف حدود ۱۵سال اخیر ،همه دشت مرودشت دچار این ۱۰هزار کیلومترمربع شامل ۳۰۳۰۰واحد مسکونی ،به مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعلام
پدیده شده و وسعت و سرعت فرونشست زمین در این طور ویژه پالایشگاه نیروگاه برق شهید منتظری ،ورزشگاه کرده فرونشست زمین از مسائل چالشبرانگیز کشور است
دشت پیشرفت قابل توجهی داشته است.نتیجه این گزارشها نقش جهان ،فرودگاه بینالمللی شهید بهشتی ،پستهای و بیش از نیمی از استانهای ایران و بیش از ۳۵درصد
بیانگر آن است که شکافهای بسیار عظیمی در سطح زمین خطوط انتقال نیروی فشارقوی شهرک صنعتی محمودآباد،
دشت مرودشت به پهنای نیم متر تا ۷۰سانتی متر ایجاد خطوط انتقال سوخت به فرودگاه نایین و سگزی ،خطوط جمعیت کشور با خطر بالای این پدیده روبرو هستند.
شده و در دشت شیراز هم شامل محدوده دریاچه مهارلو قطار برونشهری به ویژه خط اصفهان به شاهینشهر، مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به فرونشست زمین
ابنیه تاریخی مانند پل روی رودخانه زایندهرود در معرض در ایران پرداخته و هشدار داده که بر اساس اطلاعات سال
تا شمال غرب شهر در نقاطی فرونشست رخ داده است. ،۱۳۹۸هژده استان کشور دارای محدودههایی با خطر بالای
دیگر استانهای ایران نیز با وضعیتی بحرانی روبرو تهدیدهای ناشی از فرونشست هستند». فرونشست زمین هستند و فرونشست در ایران با نرخ بیش
هستند و فرونشست به مناطق مسکونی رسیده و تهدیدی در ادامه این گزارش آمده که «اختلاف موجود بین از ۵برابر متوسط جهانی رخ میدهد .همچنین بیش از ۳۵
جدی جانی برای شهروندان ایجاد کرده است .معصومه برنامهریزی منابع آب و مصرف واقعی منجر به برداشت درصد از جمعیت کل کشور در معرض خطر این پدیده قرار
آمیغپی رئیس اداره ترازیابی دقیق سازمان نقشهبرداری بیشتر از منابع آب کشور شده عمدتاً شده ،بطوری که مقدار دارند که برخلاف وقایعی مانند سیل و زلزله آثار محسوس و
کشور با ارائه آمار تکاندهندهای از فرونشست زمین در آن برای برنامهریزی منتهی به شهریورماه ۱۴۰۲برابر با ۱۸.۹ لحظهای برجای نمیگذارد و پیامدهای آن با وجود خسارتبار
ایران در خردادماه جاری گفته بود که « ۱۵کلانشهر کشور میلیارد مترمکعب است .این اضافه برداشت منجر به تعدی بودن به دلیل پایینبودن سرعت وقوع و بروز نیافتن
درگیر پدیده فرونشست زمین شدند و این پدیده طوری وارد به حقابههای محیط زیستی و تخلیه آبهای استاتیک وجوه خارجی مشخص به راحتی قابل شناسایی نیستند.
شهرها شده که به سازههای محلی آسیبهای جدی وارد کشور شده و کسری حجم آبخوانهای کشور را به همراه این گزارش تأکید کرده مهمترین پیامد فرونشست زمین را
داشته است .کسری تجمعی مخازن آبهای زیرزمینی تا میتوان در آثار زیانبار زیست محیطی آن دید .پس از اضافه
کرده و ایمنی مردم را تحت تأثیر قرار داده است». شهریورماه سال ۱۴۰۱برابر با ۱۴۳میلیارد مترمکعب بوده برداشت از منابع آب زیرزمینی و افت سطح آب زیرزمینی
جدیدترین آمارها از فرونشست در استان اصفهان نشان که نشاندهنده وضعیت نامناسب آبهای زیرزمینی است». بافت اسفنجی ،خلل و فرج آبخوانهای زیرزمینی دچار
میدهد زمین ۸۲۰هزار خانه مسکونی ۶ ،هزار بنای علی بیتاللهی رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و تراکم شده و از بین میرود .متراکمشدن لایههای زیرسطحی
تاریخی ،ورزشگاه بزرگ نقشجهان ،دو پالایشگاه ،سه خطرپذیری مرکز تحقیقات راه ،مسکن و شهرسازی نیز باعث کاهش چشمگیر میزان نفوذپذیری و تخلخل لایهها
فرودگاه سست شده و ۲/۵میلیون نفر ساکن در دشت روز دوشنبه ۲۷آذرماه ۱۴۰۲نسبت به بیتوجهی برنامه شده و امکان آبگیری مجدد آنها به تدریج از بین میرود؛
هفتم به فرونشست ،ممنوعیت ساختوسازهای انبوه در در این حالت آبخوان استعداد ذخیره و انتقال آبی خود را از
اصفهان -برخوار با تهدید جانی روبرو هستند. محدودههایی که درگیر فرونشست شدهاند و بحرانی که دست داده و در نهایت به مرگ آبخوانها منجر خواهد شد.
رئیس سازمان نوسازی ،توسعه و تجهیز مدارس ایران در همچنین تأکید شده که نفوذناپذیر شدن لایههای آب ُرفتی
مردادماه اعلام کرده بود که شماری از مدارس در تهران منجر به گسترش روانآبهای سطحی و جریانات سیلابی در
و اصفهان به دلیل «فرونشست زمین» و احتمال ریزش دشتها و فرسایش شدید خاک مغذی و زراعی میشود؛
خاکی که برای تشکیل یک سانتیمتر آن دهها سال زمان
ساختمان پرخطر تشخیص داده شده و تخلیه شدند. لازم است و در صورت اتخاذ نکردن تمهیدات جدی برای
محمد حسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور کاهش خطرات فرونشست زمین ،چهره دشتهای سرسبز
نیز فروردین امسال با ارائه آماری تکاندهنده از گسترش
پدیده فرونشست زمین در ایران گفته بود که در ۱۲۵هزار و حاصلخیز کشور را به بیابان و کویر تبدیل خواهد کرد.
کیلومترمربع که حدود ۹درصد مساحت کشور میشود، مرکز پژوهشهای مجلس همچنین نوشته که تا سال ۱۴۰۱
شاهد فرونشست هستیم.رئیس سازمان مدیریت بحران از مجموع ۶۰۹دشت مطالعاتی کشور ۴۱۰دشت معادل
توضیح داده بود که تعداد ۲۸۰شهر و ۹۲۰۰روستا در ۶۷/۳۳درصد در شرایط بحرانی قرار داشتهاند .بیشترین
معرض خطرات ناشی از فرونشست قرار دارند و جمعیتی حجم اضافه برداشت آب در کشور نیز مربوط به حوضههای
آبریز فلات مرکزی و شرقی است که نزدیک به نیمی از
حدود ۱۸تا ۱۹میلیون نفر در این پهنه ساکن هستند. جمعیت کشور را در خود جای داده و حدود ۷۵درصد از
فرونشست زمین ،پدیدهای است که در اثر خالیشدن آب
لایههای زیرین زمین و در نتیجه پوکی خاک و فشار ناشی از کل اضافه برداشت کشور مربوط به آن است.
وزن طبقات بالایی رخ میدهد .این پدیده باعث میشود که بخش دیگری از این گزارش به بحران فرونشست در
سطح زمین به تدریج و در برخی موارد به شکلی ناگهانی، جادهها و خطوط راهآهن پرداخته و نوشته که خطوط
فرو نشیند و ترکها ،شکافها یا فروچالههایی در سطح راهآهن و مترو ،اتوبانهای بینشهری راهها و معابر شهری و
بینشهری اصلی و فرعی و فرودگاهها به عنوان اصلیترین
زمین پدیدار شود. محورهای جابجایی کالا و مسافر و همچنین خطوط آب
به دنبال وقوع فرونشست زمین ،فضاهای خالی خاک که و فاضلاب ،گاز و خطوط فشار قوی انتقال نیرو که جزو
مخزنی طبیعی برای نگهداری آبهای زیرزمینی هستند، سازههای خطی محسوب میشوند ممکن است در مسیر
بسته میشوند و در نتیجه خاک خاصیت نفوذپذیری و مخزنی خود از مناطقی عبور کنند که تحت تأثیر اختلاف تراز
خود را برای همیشه از دست میدهد و به همین دلیل نیز فرونشست درزها و ترکهای ناشی از آن و در نتیجه
کارشناسان از این پدیده به عنوان مرگ آبخوانها یاد میکنند.
