Page 9 - (کیهان لندن - سال چهل و یکم ـ شماره ۴۷۳ (دوره جديد
P. 9
صفحه۹شماره1۹۳۹
جمعه ۲تا پنجشنبه ۸اوت ۲۰۲4
دردست داشتند« و شهبانو فرح پهلوی تأکید کرد و افزود در برابر دشمنان متحد شوند و همه چیز سازماندهی شود، در آن زمان ،پادشاه چه کسی را از نظر عملکرد
»یک ی افراد بودند که یخواستند مسئولیت کارهایشان نتیجه را هم میبینید و این اتفاق افتاد و باورم یشود سیاسی بیش از سایرین تحسین میکرد؟« شهبانو فرح
که ۴۵سال طول کشید اما یخواهم امیدم را به ایران از پاسخ داد» :ملک حسین پادشاه اردن خیلی مورد تحسین
را قبول کنند و همه چیز را گردن پادشاه میانداختند«. دست بدهم و میخواهم همیشه مثبت فکر کنم بهخصوص ایشان بود؛ ما به پاکستانیها هم خیلی نزدیک بودیم .البته
شهبانو پهلوی در ادامه گفت» :در مورد اقدامات در داخل در این دوره که مردم فهمیدند چه اتفاقی به شان آمده اعلیح ت ام کشورهایی را که در موقعیت ما قرار داشتند
دستگاه امنیتی کشور در آن دوران خیلیها اغراق شده بهخصوص نسل جوان ،در مدارس خیلی چرندیات در گوش
صحبت میکنند اما خیلی از این موضوعات نیز درست است، بچهها فرو کردهاند .ا ن حتا اگر این نت را سانسور کنند و رو به توسعه بودند تحسین میکرد«.
آنها اشتباهاتی داشتند و کارهایی کردند که به ر پادشاه بچهها میتوانند به آن دس سی پیدا کنند و بفهمند که ایران در ادامه پرسشی درباره الگو گرف رضاشاه فقید از
ام شد«.بخش دیگری از مصاحبه درباره ع قمندی ایرانیان به مصطفی ک ل آتاتورک ره ترکیه و روابط نزدیک آنها
ویژه نسل جوان به خاندان پهلوی بود .مجری از شهبانو فرح در در گذشته چه بوده است«. مطرح شد که شهبانو پهلوی پاسخ داد» :آنها همدوره هم
پرسید »آیا فکر میکنید بخش بزرگی از مردم ایران هنوز به در بخش دیگری از مصاحبه مجری به بیان دیدگاه خودش و بودند و ه ن زمان ترکیه نیز در حال ترقی بود و آتاتورک
پادشاهی وفادار ماندهاند؟« وی پاسخ داد» :من یتوانم درص ِد سایر تحلیلگران در مورد د یل وقوع انق ب اس می در ایران برای پی فت کشورش سخت ت ش میکرد ،رضاشاه خیلی
مشخص به ش بدهم اما میشود از این نت و جاهای دیگر پرداخت .یکی از مسائلی که افائل پینتو بورخس به آن پرداخت
دید که نگاه آنها مثبت است هرچند انتقادات هم وجود دارد«. »انق ب سفید شاه و ملت« و دگرگونیهای اجت عی و آتاتورک تحسین میکرد«.
ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ اﻋﺘﻘﺎد دارم اﻣﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﯾﺮان اﺳﺖ سیاسی پس از آن بود .وی گفت ،خیلیها معتقد بودند عت ﺟﺸﻦﻫﺎی۲۵۰۰ﺳﺎﻟﻪﺑﺮایﻧﺸﺎندادنﺗﺎرﯾﺦو ﺪناﯾﺮانﺑﻮد
بورخس در ادامه این بخش گفت» :از وقتی میدانیم از دگرگونیها در بطن جامعه ایران بیش از ظرفیت جامعه در یکی دیگر از مباحث این مباحثه درباره نقش »جشنهای
۲۵۰۰سال پیش ایران کشوری پادشاهی بوده ،شاهان و آن دوران بود و همین زمینهساز انق ب در سال ۱۳۵۷شد. ۲۵۰۰ساله« در معرفی ایران به جامعه جهانی و نقش
ملکههای مشهور در طول تاریخ ایران هستند که در دنیا در این بخش موضوع مدرنسازی جامعه سنتی و مذهبی مستقیم محمدرضاشاه فقید در برگزاری آن بود که شهبانو
مشهورند« .وی سپس پرسید »فکر میکنید ایران میتواند ایران و پیامدهای آن نیز بررسی شد و شهبانو فرح عنوان کرد فرح با اشاره به اهمیت برگزاری آن تأکید کرد گروههای
بدون پادشاهی در مسیر ترقی حرکت کند؟« شهبانو در که موافق نیست عت مدرنیته در ایران که بعد از انق ب مختلف برای برپایی این جشن سازماندهی شده بودند،
پاسخ به بیان دیدگاههای شاهزاده رضا پهلوی در این ارتباط سفید آغاز شد از ظرفیت آن روز جامعه بیش بود .او توضیح جلسات مختلف برای ه هنگیها برگزار میشد و ه نطور
پرداخت و گفت» :پ م که سخت روی مسائل ایران کار داد »اغلب کسانی که علیه ما به خیابان آمدند روشنکفران
میکند ،مدام روی دموکراسی و آزادی زنان ،هویت ملی و و دانشگاهیها بودند ،چون روستاییها از زندگی راضی که اشاره کردید بسیار مهم بود زیرا ره ان مختلف از ا
امیت ارضی پافشاری میکند تا روزی که ایران آزاد شود بودند ،صاحب زمین شده بودند ،البته که مذهبی هم بودند دنیا از کشورهای آزاد و حتا کمونیستی برای حضور در این
و پس از آن تصمیم در مورد شکل حکومت به عهده مردم جشن به ایران آمدند و در تخت جمشید جمع شدند و از
است ،این چیزی است که ما میخواهیم ،البته که من به اما آنها نبودند که این کار را کردند ،اع اضات بیش در ق نزدیک تاریخ ما را دیدند اما متأسفانه بسیاری از رسانههای
پادشاهی اعتقاد دارم ،پادشاهیهای بقیه جاهای دنیا دانشگاهی مثل اساتید و دانشجویان بود و در شهرها ،من بینا للی خارجی به د یلی که ح آن طو نی است در
میتواند الگو باشد هرچند یتوانیم پادشاهی اروپایی فکر یکنم که آن اتفاق ]توسعه ایران[ خیلی یع شده آن دوران علیه ما بودند و انتقاد میکردند ،اما واقعیت این
را با پادشاهی در ایران مقایسه کنیم ،نهایتاً چیزی که ما بود زیرا مردم بیش و بیش میخواستند ،ما سازمانهایی است که بسیاری از ان دنیا به تخت جمشید آمدند و
میخواهیم ه نطور که پ م هم بارها گفت این است داشتیم که دانشجویان بنیاد پهلوی را به خارج اعزام تاریخ و دن ایران را دیدند .منتهی از همین جشنها برای
که مردم آزاد باشند و در این آزادی برای خودشان تصمیم میکرد تا تحصیل کنند وقتی پاریس یا واشنگ را میدیدند
بگیرند «.شهبانو تأکید کرد» :میخواهم همیشه مثبت فکر تبلیغات علیه ما استفاده میکردند«.
میخواستند ایران شبیه آنجا شود ،ولی این شدنی نبود«. ﮐﻤﺒﻮد وﺟﻮد داﺷﺖ اﻣﺎ ﮐﺸﻮر ﺧﯿﻠﯽ ﭘﯿﴩﻓﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد
کنم و معتقدم این رژیم خواهد رفت«. مجری برنامه میگوید» ،ش از دو طرف زیر فشار بودید، شهبانو با ابراز تأسف از وقایعی که در ایران گذشت آن
درﺑﺎره ﺑﻨﯿﺎد ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﻬﺒﺎﻧﻮ ﻓﺮح در ﺷﻬﺮ ﻟﯿﺴﺒﻮن عدهای که میگفتند زم نیست در توسعه و مدرن کردن را تحت تأثیر تبلیغات غلط دانست و گفت » :یگویم
بخش پایانی این مصاحبه به بنیاد شهبانو فرح پهلوی در ایران آنقدر با عت پیش بروید و گروهی دیگر میگفتند، مشک ت یا اشتباهات و کمبودهایی وجود نداشت اما کشور
لیسبون پایتخت پرتغال اختصاص داشت که چندی پیش شاه برای ایران به اندازه کافی کار انجام نداده و حتا در همه زمینهها خیلی پی فت کرده بود ،کمبودها در
تأسیس شد .وی در اینباره توضیح داد که »من هزاران میخواستند که یعتر هم پیش برود .خیلی سخت بود اغلب کشورهای در حال توسعه وجود دارد .یادم هست
جلد کتاب اینجا در فرانسه دارم و هزاران جلد کتاب نیز بین اینها تعادل پیدا کنید .به مراتب ارتباط بین روحانیت تقریباً بیش ین انتقادات بعد از سال ۱۹۷۳آغاز شد .نفت
در آمریکا دارم ،اشیاء زیادی دارم که مردم اعطا کردهاند، و محمدرضا شاه به از زمان پدرش بود ،این ارتباط بسیار ملی شده بود ،پا یش و فروش و صادرات نفت دست
آرشیوی از هزاران هزار عکس و تابلوهای نقاشی دارم ،و فکر هم دشوار بود« .شهبانو با خنده میگوید» ،فکر میکنم کتهای نفتی داخلی افتاده بود ،آنجا بود که انتقادات
میکنم که بعد از من ،فرزندانم یتواننند از آنها نگهداری رضاشاه درست عمل کرد« ولی ب فاصله جملهاش را قطع
کنند ،پیش خودم فکر کردم یک بنیاد فرهنگی افتتاح کنم کرد و ادامه داد» :فکر میکنم ]ارتباط بین روحانیت و شدت گرفت چون کل جهان دنبال نفت ما بود«.
ولی یخواستم در آمریکا باشد .در فرانسه هم خیلی اﮔﺮ ﻓﻀﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎزﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ ،اﺣﺰاﺑﯽ ﻫﻢ ﻣﯽداﺷﺘﯿﻢ ﮐﻪ
سخت بود که این کار را انجام دهم .یکی از دوستان گفت محمدرضاشاه[ به خاطر وجود کمونیستها بود«.
چرا در پرتغال این کار را انجام یدهی؟ در نتیجه تصمیم از دیگر مباحثی که در این گفتگو مطرح شد» ،جرقه اصلی از ﻣﺎ ﺣ ﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ
انق ب« و احت ل »کودتای داخلی« علیه شاه با هدایت مجری میپرسد آیا فکر میکنید تنها و اصلیترین دلیل
گرفتیم آنجا این بنیاد را تأسیس کنیم«. چهرههای نزدیک به دربار از جمله حسین فردوست بود. انتقادات همین بود؟ شهبانو فرح پهلوی پاسخ میدهد:
شهبانو فرح پهلوی در ادامه توضیح داد» ،با اینکه آن شهبانو فرح در اینباره گفت» ،آدمهایی که خیلی به شاه »نه ،د یل دیگری هم داشت ،ما کمبودهایی داشتیم در
بنیاد تأسیس شده اما همچنان کمکهای مردمی جمعآوری نزدیک بودند از جمله همین فردوست که از بچگی با آزادیهای سیاسی کشور و ه نطور که فرانسویها زبانزدی
میکنیم ،حتا یکی از دانشگاههای لیسبون یک اتاق بزرگ پادشاه دوست بود ،آخر کار ضد اعلیح ت شدند «.او نقل دارند که میگوید ما با »اگر« میتوانیم پاریس را داخل
به من داد… برخی در مورد میلیاردها د ر پولی صحبت کرد که شنیده »رضاشاه اص ً دوست نداشت اعلیح ت در یک بطری آب کنیم؛ من ۲۰سال شاهد پی فتهای کشور
میکنند که شاه با خودش از ایران خارج کرد ،من اگر آنقدر بودم ،اگر فضای سیاسی کشور بازتر میشد ،آنوقت احزابی
پول میداشتم که آنها میگویند ا ن اینجا یبودم و در نوجوانی با فردوست نزدیک باشد«. میداشتیم که میتوانستند از ما ح یت کنند ،آنهایی که
ایران نشسته بودم ]با خنده[ ،در نتیجه کمکهای مردمی را مجری برنامه به مخالفتها با محمدرضا شاه پهلوی در علیه ما بودند اجازه نداشتند برای خودشان حزب داشته
جمع میکنم تا بطور رسمی این بنیاد را افتتاح کنم و بتوانم داخل نهادهای اط عاتی و امنیتی وقت نیز اشاره کرد که باشند ،احزابی که فعالیت داشتند مثل سازمان مجاهدین،
همه این مجموعهها را به پرتغال بفرستم .امیدوارم قبل از مورد تأیید شهبانو قرار گرفت .وی گفت» ،نه فقط داخل کمونیست و اس مگرا بودند ،کمونیستها و مائوئیستها و
حکومت بلکه بسیاری از عوامل اط عاتی هم مخالف بعضی گروههایی بودند که طرفدار مصدق بودند و بعضیها
اینکه از دنیا بروم بتوانم این کار را انجام دهم«. که طرفدار شاه بودند .آنها سازماندهی نشده بودند .آنها
شهبانو فرح پهلوی تأکید کرد این بنیاد درواقع سفارت پادشاه شده بودند و علیه ایشان فعالیت میکردند«. ]گروههای چپگرا و اس مگرا[ اگر میرفتند در خیابان شعار
فرهنگی ایران خواهد بود تا ام دنیا از جمله نویسندگان و بورخس و شهبانو فرح بر احت ل وقوع یک »توطئه و میدانند زندهباد لنین و استالین کسی دنبالشان یرفت
خرابکاری درازمدت« علیه شاه سالها پیش از انق ب اس می پس اللهاک شعار مهم ی بود و متأسفانه این چیزی بود
پژوهشگران به منابع آن دس سی داشته باشند. نیز به گفتگو پرداختند .بورخس گفت» :بسیاری از آنهایی که در کشور ما اتفاق افتاد… ما تکحزبی شدیم ،اما اگر
که با شاه مخالف بودند همچنان پست و مقامهای با را دو حزب میداشتیم همین دوستان میتوانستند کنار هم