مسائل کلیدی توافق هسته‌ای با ایران را به تعویق انداخته است

بیژن فرهودی – مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ در لوزان سوییس با پشت سرگذاشتن مهلت مقرر ۳۱ مارس، امروز چهارشنبه اول آوریل نیز هم‌چنان ادامه دارد.

هدف طرفین این بود که تا نیمه شب ۳۱ مارس (۱۱ فروردین ۹۴) بتوانند در مورد یک چارچوب گسترده در زمینه آینده برنامه هسته‌ای ایران به تفاهم دست یابند. شب گذشته وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که پیشرفت مذاکرات ادامه آن را موجه ساخته است و بنا بر این قرار شد که گفتگوها روز چهارشنبه اول آوریل نیز ادامه یابد.
فیلیپ هاموند وزیر خارجه بریتانیا که همراه با جان کری و فرانک والتر اشتاین مایر تنها وزیران خارجه باقی‌مانده از گروه ۱+۵ در این دور از گفتگوها هستند اظهار داشت که فکر می‌کند چارچوب گسترده‌ای از تفاهم وجود دارد اما هنوز برخی مسائل کلیدی باقی‌ست که باید مورد مذاکره و حل و فصل قرار گیرند. هاموند افزود: برخی از این مسائل بسیار ریز و فنی هستند و از این رو هنوز کارهای زیادی باید انجام شود اما ما اکنون بر روی آنها تمرکز کرده‌ایم و به کار در این مورد ادامه خواهیم داد. هاموند ابراز امیدواری کرد که که تا پایان امروز به هدف برسند.  وزیر خارجه بریتانیا یک بار دیگر تاکید کرد که یک توافق بد را امضاء نخواهد کرد.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه هم که مذاکرات را قبلا ترک کرده بود، دیشب به خبرگزاری تاس گفت که می‌توان به طور نسبی گفت که ما در سطح وزیران  موافقت اصولی داریم و در مورد همه جنبه‌های کلیدی حل نهایی این مسئله به توافق رسیده‌ایم. لاوروف افزود متن این توافق ظرف چند ساعت آینده و احتمالا در طول روز به رشته تحریر درخواهد آمد.
محمد جواد ظریف هم گفته است: پیشرفت‌های زیادی حاصل شده و امیدوارم که بتوانیم روز چهارشنبه کار را نهایی کنیم.
شب گذشته پرزیدنت اوباما همراه با تیم مشاوران امنیت ملی خود از جمله سحر نوروززاده مدیر امور خلیج فارس در شورای امنیت ملی آمریکا در یک کنفرانس ویدیویی بسته و امن با جان کری و ارنست مونیز وزیران خارجه و انرژی آمریکا و تیم همراه آنها پیشرفت مذاکرات لوزان را مورد ارزیابی قرار داد اما جزییات دیگری از این ارزیابی از سوی مقامات امریکایی منتشر نشده است.

اگر طرفین بتوانند در مورد چارچوب یک تفاهم به توافق برسند مذاکرات برای دستیابی به توافقی نهایی حاوی ضمائم فنیِ این قرار داد تا ۳۰ ژوئن ادامه خواهد یافت.
مسائل کلیدی که ظاهرا طرفین هنوز نتوانسته‌اند در مورد حل آنها به توافق برسند، به سرعت لغو تحریم‌ها و تاکید ایران بر پیشبرد عملیات تحقیق و توسعه سانتریفوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی اورانیوم مربوط می‌شود. در حالی که ایران خواهان لغو کامل تحریم‌هاست غرب حاضر نیست که این خواسته را اجابت کند و تنها حاضر شده که تحریم‌ها به صورت گام به گام با توجه به رفتار ایران در قبال توافق نهایی برچیده شوند. رویترز گزارش می‌دهد که حتی در صورت توافق طرفین بعید به نظر میرسد تحریم نفتی ایران تا قبل از سال ۲۰۱۶ برچیده شود.
غرب در عین حال خواستار مکانیزمی است که در صورت پشت پا زدن ایران به توافق نهایی بتوان تحریم‌های تعلیق شده سازمان ملل را به سرعت احیا کرد. از آنجا که جامعه جهانی هم‌چنان نسبت به نیات رژیم ایران شک و تردید دارد هدف غرب این است که اگر ایران در صدد تولید بمب اتم برآید گریز زمانی ایران به سوی این سلاح حداقل یک سال به طول انجامد تا جامعه جهانی بتواند اقدامات پیشگیرانه انجام دهد.
دوره محدودیت فعالیت هسته‌ای ایران طبق قرارداد مورد مذاکره ۱۰ سال خواهد بود. ایران می‌خواهد در پایان این مدت تمام محدودیت‌ها لغو شود اما ۵+۱ می‌گوید محدودیت‌ها باید طی یک دوره ۵ ساله بعد از این مدت برچیده شود.
به هرصورت اینها مسائلی است که هنوز مورد مذاکره طرفین قرار دارد و معلوم نیست که حتی در صورت توافق یا تفاهم در لوزان طرفین بتوانند تا آخر ماه ژوئن قرارداد نهایی را امضا کرده و به این بحران ۱۳ ساله در عرصه بین‌المللی پایان دهند.