توافق، بدونِ تفاهم در مفاهیم (نیویورک تایمز)

مفهوم توافق دربارۀ برنامه هسته‌ای ایران بستگی به آن دارد که چه شخصی در آن زمینه صحبت می‌کند.

از روزی که در تاریخ دوم آوریل این توافق اعلام شد مقامات آمریکایی و ایرانی هر یک کلمات مختلفی برای توجیه این توافق مقدماتی به کار می برند. از طرف دیگر، نتانیاهو و نمایندگان کنگرۀ آمریکا هم‌چنان دربارۀ این چارچوب مذاکرات آتی دچار بدبینی و تردیدند. البته مذاکره‌کنندگان تا ۳۰ ماه ژوئن ۲۰۱۵ فرصت دارند دربارۀ نکات مختلف به توافق نهایی برسند.

فوری

برداشت طرف ایرانی دربارۀ چارچوب  موارد توافق آن است که با امضای توافق نهایی،  تحریم‌ها بی‌درنگ و فوری لغو خواهد شد نه شش ماه و یا یک سال بعد.

اوباما اما می‌گوید تحریم‌ها به تدریج و با احراز اطمینان نسبت به حسن نیت ایران، لغو خواهند شد.

به نظر نتانیاهو، توافق تقریباً بدون فوت وقت منتفی خواهد شد و احترام ایران به مفاد توافق، عملی نخواهد شد.

همه جا

اوباما گفته است که بازرسان آژانس نیروی اتمی مأموریت خواهند داشت برای اطمینان از پای‌بندی ایران به اجرای اصول توافق، از «همه جا» بازدید کنند. ایران می‌گوید توافق در زمینۀ بازدید شامل مناطق نظامی نمی‌شود. خامنه‌ای تأکید کرده است که بازدیدها شامل مراکز نظامی نیست.

منتقدان معامله تأکید و اصرار دارند که بازرسان سازمان انرژی اتمی باید مجاز باشند به هر مکان و هر تأسیساتی که بخواهند بروند و از آنها بازرسی کنند.

از این پس

اوباما در بیانیه‌ای درباره چارچوب موارد مورد توافق اعلام داشت که ایران در تسهیلات مرکز فُردو لااقل تا ۱۵سال دیگر غنی‌سازی نخواهد کرد.

در این زمینه روحانی اعلام می‌کند بیش از هزار واحد سانتریفوژ در فُردو نگاهداری خواهد شد و چنانچه آمریکاییان به مفاد توافق خود عمل نکنند دوباره به کار خواهند افتاد.

نتانیاهو و سناتور مک کین خواهان آنند که فُردو باید به کلی بسته شود.

دوباره برقرار کردن

چنانچه ایران مفاد توافق را نقض کند آمریکایی‌ها تحریم‌ها را دوباره برقرار خواهند کرد.

اسرائیل دربارۀ امکان و تأثیر چنین تصمیمی تردید دارد.

محدودیت

بر اساس بیانات آمریکا، ایران لااقل تا مدت ده سال از به کار انداختن سانتریفوژهای پیشرفته برای تولید اورانیوم غنی شده ممنوع خواهد بود؛  قبل از ده سال مزبور، ایران می‌تواند پژوهش محدودی با تعداد سانتریفوژهای تعیین شده در توافق انجام دهد.

ایران در اظهارات خود کلمۀ محدودیت را به کار نمی‌برد.

اسرائیل و سناتور مک کین می‌خواهند در توافق نهایی، ایران از هر گونه پژوهشی در زمینۀ سانتریفوژ ممنوع شود.

[منبع: نیویورک تایمز؛ به قلم کارِن یوریش، سر جیو پسانها و ربکاله؛  ۱۳ آوریل ۲۰۱۵]

[تیتر مقاله از کیهان لندن است.]

عکس زیر از توییتر سناتور مارک استیون کرک است: چارچوب تفاهم طرفین مذاکره متفاوت است.

مارک استیون کرک Mark Steven Kirk سناتور ایالت ایلی‌نوی در مجلس سنای ایالات متحده آمریکا است.

در سال ۲۰۱۱ مجلس سنای آمریکا رابرت مندز، سناتور دمکرات و مارک کرک، سناتور جمهوری‌خواه، طرحی را پیشنهاد کردند که افزون بر تحریم بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا، مؤسسات مالی خارجی که با این بانک معامله کنند نیز مورد تحریم و مجازات قرار گیرند. بر پایه این طرح یک مهلت شش ماهه تعیین شد تا بازار جهانی نفت و شرکت‌های نفتی خود را با این تحریم‌ها تطبیق دهند.