آزاده کریمی، علی اشتیاق- مجموعه عکس «قدم‌های اولیه» اثر صادق تیرافکن همزمان با فستیوال سالانه هنر برلین از ۱۸ سپتامبر تا ۲ اکتبر در گالری «عکسax» به نمایش همگانی گذاشته شده است. روز جمعه ۱۸ سپتامبر در بازگشایی این نمایشگاه از کتاب مجموعه آثار صادق تیرافکن با عنوان «تاریخ آینده» نیز رونمایی گردید.
صادق تیرافکن در تیرماه ۱۳۴۴ خورشیدی از پدر و مادر ایرانی در کربلا در کشور عراق متولد شد. وی که در سال ۱۳۶۹ در رشته عکاسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شده بود به دلیل ابتلا به بیماری سرطان در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲در سن ۴۷ سالگی در تورنتو در کشور کانادا درگذشت. پیکر او پس از انتقال به ایران در شهر ری به خاک سپرده شد.
اگر چه صادق تیرافکن با مجموعه فتوکولاژ و عناصر نمادین در عکاسی شناخته می شود، ولی این بار نمایشگاه عکس‌های وی، مجموعه‌ای از نخستین تجربه‌های او در عکاسی هستند.
مجموعه عکس «قدم‌های اولیه» پیش از این نیز در گالری «هما» و گالری خانه هنرمندان ایران در معرض تماشا قرار گرفته‌اند. این نمایشگاه حاوی عکس‌هایی است که برادر عکاس پس از مرگ وی در آرشیو او یافته است. عکس‌هایی شامل ۵۵ تابلو که ۴۸تای آن در «گالری عکس» به روی دیوار رفته است. تیرافکن این عکس‌ها را در سن ۱۷ سالگی، یعنی سال ۱۳۶۱(۱۹۸۲) گرفته است و عناوینی چون جنوب، ارامنه و … دارند.
در این نمایشگاه دکتر آندره‌آ. دی. فیتزپاتریک دانشیار تاریخ و تئوری هنر دانشگاه اوتاوای کانادا نیز حضور داشت. این پژوهشگر مطلبی با عنوان «بازنویسی تاریخ عکاسی ایران، کارهای اولیه صادق تیرافکن» بر مجموعه «دو قلوها»ی وی نوشته است.
دکتر فیتزپاتریک در یادداشت خود به عنصر صحنه‌سازی در عکس‌های تیرافکن اشاره دارد که در دوره عکس‌های واقع‌گرای انقلاب و جنگ پدیده‌ای تازه محسوب می‌شد.
عکاس در مجموعه «دوقلوها» دو پسر دوقلو را سوژه قرار داده که پشت شیشه مغازه شیرینی‌فروشی به شیرینی‌ها زل زده‌اند یا کنار موزاییک‌های مسجد با اسلحه ایستاده‌اند یا اسلحه را به سمت دیگری هدف گرفته‌اند.
فیتزپاتریک در بخشی از یادداشت نوشته است: دیگر منظر راهگشای مجموعه دوقلوهای اهوازی تیرافکن شیوه‌ای است که این مجموعه با وجود سرشت تجربه‌گرایانه‌اش، به بسیاری از مشخصه‌های کارهای بعدی تیرافکن مجال بروز می‌دهد: نمایش عضلات، تنش میان خود و دیگری، خشونت، شهادت و ایثار. همه این مضامین در مجموعه سال ۶۱ حضور داشته‌اند و او بعدا آنها را با عمقی فلسفی، وجودی و معنوی به شکلی که قابل قیاس با هیچ هنرمند دیگر ایرانی نبود تجربه کرد.
صادق تیرافکن بیشتر به واسطه تجربه‌گرایی‌اش در هنر عکاسی شناخته شده است. این هنرمند را شاید بتوان بنیان‌گذار فتوکولاژ یا فتومونتاژ در هنر عکاسی ایران دانست که با بهره‌گیری از نشانه‌های بومی و فرهنگی ایران، گذشته را به زمان حال متصل کرده است.
پرسپولیس، چغازنیل، سربازان، عاشورا، مرد ایرانی، دیوارهای خالی تهران، راز کلمات و زورخانه از معروف‌ترین مجموعه‌های تیرافکن هستند که با چیدمان عناصر دیداری در کنار هم یک بافت دیداری تازه در عکس پدید آورده‌اند. تیرافکن اغلب در عکس‌های خود حضور داشت و یکی از شخصیت‌ها و اجزای تصویر بود. ضمن اینکه استفاده از اشیا و اجسامی با هویت ایرانی در عکس‌های وی ترجیع‌بند جدایی‌ناپذیر آثارش هستند. به طور مثال لنگ حمام، دشنه، زورخانه، خط، شیر و خورشید، سربازان هخامنشی، بدن انسان و چهره مردمان معمولی.
تیرافکن از عکاسی مستند و واقع‌گرا تا عکاسی- طراحی و چیدمان پیش رفت. هر چند او هنرهای دیگری چون تئاتر عروسکی، فیلم‌سازی و مستندسازی را هم تجربه کرد.
بنیاد تیرافکن در سال جاری، احداث ساختمان موزه و گالری تیرافکن را آغاز خواهد کرد. در موزه تیرافکن علاوه بر نمایش دائمی آثار این هنرمند، گالری‌های دیگری برای آثار هنرمندان در نظر گرفته شده است. این بنیاد قصد دارد تا مجموعه فرهنگی- هنری تیرافکن را جهت برگزاری نشست‌ها و جلسات هنری راه‌اندازی کند.
آثار تیرافکن در مجموعه‌های ثابت موزه‌های مطرحی چون بروکلین نیویورک، موزه ملی بریتانیا، موزه اروپایی عکس در پاریس، موزه لاکما (لس‌آنجلس) و هم‌چنین موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شود. ضمن اینکه تعدادی از آثارش در حراج‌های معتبر هنری در لندن، نیویورک و دوبی به فروش رسیده‌اند. تیرافکن نمایشگاه‌های انفرادی در لندن، لوزان، تورنتو، بروکسل، کبک، نیویورک، هیوستن داشته است.
کتاب عکس «تاریخ آینده» شامل آثاری از صادق تیرافکن است که به مناسبت بی‌ینال ونیز (نمایشگاه دوسالانه هنرهای تجسمی) امسال به زبان انگلیسی منتشر شده است.
